Przekształcenie spółdzielni pracy w spółkę prawa handlowego
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 9 / 2011
Do dnia 1 lipca 2011 r., tj. do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców - Dz. U. Nr 106, poz. 622 (dalej ustawa), nie istniała możliwość przekształcenia spółdzielni pracy w spółkę prawa handlowego na zasadzie sukcesji uniwersalnej.
Przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (dalej ps) nie przewidywały bowiem takiej formy transformacji. Ponadto, rozwiązanie polegające na wniesieniu majątku spółdzielni do spółki kapitałowej było w orzecznictwie krytykowane jako próba obejścia prawa (por. art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego). W orzecznictwie Sądu Najwyższego (dalej SN), dotyczącego ww. formy przekształcenia, został sformułowany wymóg zachowania przez spółdzielnię takiej części majątku, aby mogła ona kontynuować dotychczasową działalność statutową. SN stwierdził również, iż utworzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez członków spółdzielni na bazie jej majątku jest możliwe jedynie w drodze likwidacji spółdzielni.
Nowelizacja ps objęta art. 2 ustawy polega m.in. na wprowadzeniu do ps w części I w tytule II działu VI zatytułowanego Przekształcenia spółdzielni pracy. Zgodnie z przepisami powyższego działu spółdzielnia pracy może być przekształcona w spółkę handlową (spółkę przekształconą); spółką handlową jest spółka w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. — Kodeks spółek handlowych (art. 203f ps zw. z art. 203e pkt 1 ps). Przekształcenie spółdzielni pracy w spółkę handlową następuje z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru (dzień przekształcenia). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla z rejestru spółdzielnię (art. 203g ps). Stosownie do postanowień art. 203h ps sukcesja uniwersalna obejmuje nie tylko stosunki cywilnoprawne, lecz również publicznoprawne. Spółce przekształconej przysługują bowiem wszystkie prawa i obowiązki spółdzielni, w szczególności spółka przekształcona pozostaje podmiotem zezwoleń, koncesji oraz ulg, które przysługiwały spółdzielni przed jej przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowią inaczej. Uregulowany też został (w ww. art. 203h ps) wpływ przekształcenia na spółdzielczy stosunek pracy. Otóż członkowie spółdzielni uczestniczący w przekształceniu stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej, a w dniu przekształcenia spółdzielni pracy spółdzielcze umowy o pracę zawarte z członkami spółdzielni stają się umowami o pracę na czas nieokreślony. Spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy obok nowej firmy z dodaniem wyrazu „dawniej”, przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia.
Do przekształcenia spółdzielni pracy w spółkę handlową stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu spółek handlowych o spółkach handlowych dotyczące powstania spółki przekształconej, jeżeli przepisy omawianego działu VI nie stanowią inaczej (art. 203i ps).
PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁDZIELNI PRACY W SPÓŁKĘ HANDLOWĄ
W myśl art. 203j ps, przekształcenie spółdzielni pracy w spółkę handlową wymaga:
- uchwały walnego zgromadzenia członków spółdzielni wszczynającej proces przekształcenia w spółkę;
- przygotowania planu przekształcenia;
- zbadania planu przekształcenia i sporządzenia opinii przez biegłego rewidenta wyznaczonego przez sąd rejestrowy;
- zawiadomienia członków spółdzielni o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu spółdzielni w spółkę;
- uchwały walnego zgromadzenia członków spółdzielni o przekształceniu spółdzielni w spółkę;
- wezwania członków spółdzielni do złożenia oświadczenia o uczestnictwie w spółce przekształconej;
- powołania członków organów spółki przekształconej albo określenia wspólników prowadzących sprawy tej spółki lub reprezentujących ją na zewnątrz;
- zawarcia umowy spółki przekształconej albo podpisania statutu spółki przekształconej;
- wpisu spółki przekształconej do rejestru i wykreślenia z rejestru spółdzielni.
Proces przekształcenia spółdzielni pracy w spółkę handlową rozpoczyna się wraz z podjęciem uchwały walnego zgromadzenia członków spółdzielni wszczynającej proces przekształcenia w spółkę. Uchwała ta wymaga większości 3/4 głosów oddanych w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania (art. 203k ps w zw. z art. 203j pkt 1ps). W przedmiotowej uchwale określa się typ spółki, w którą ma zostać przekształcona spółdzielnia pracy. Plan przekształcenia przygotowuje zarząd spółdzielni pracy w formie pisemnej pod rygorem nieważności (art. 203l § 1 ps). Zgodnie z treścią art. 203s § 1 ps, kapitał zakładowy docelowej spółki handlowej tworzą kwoty wpłacone do spółdzielni przez jej członków jako wpisowe, udziały członkowskie oraz udziały członkowskie z podziału nadwyżki bilansowej. Kwoty te stają się wkładami na pokrycie kapitału zakładowego przekształconej spółki kapitałowej albo wkładami wnoszonymi przez wspólnika do przekształconej spółki osobowej. Umowa spółki może przewidywać dopuszczalność wnoszenia także innych wkładów niż te, o których mowa w art. 203s § 1 ps. Nadto, założycielami mogą być też inne osoby niż członkowie przekształconej spółdzielni (art. 203 § 3 ps). Natomiast członkowie spółdzielni nieuczestniczący w przekształceniu mają zagwarantowane roszczenia o wypłatę udziałów członkowskich z podziału nadwyżki bilansowej (art. 203w § 1 ps). Osobom tym służy także prawo do zakwestionowania wyceny wartości udziału w podziale nadwyżki bilansowej spółdzielni, zgodnie ze sprawozdaniem finansowym sporządzonym dla celów przekształcenia (art. 203w § 4 ps). Do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia spółdzielni stosuje się odpowiednio art. 42 § 4 – 9 ustawy – Prawo spółdzielcze.
Przewidziana w ustawie możliwość transformacji spółdzielni pracy w spółkę prawa handlowego stanowi dogodną formę przekształcenia, niewymagającą postawienia spółdzielni w stan likwidacji czy też innych kosztowych działań.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 2 ustawy z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców - Dz. U. Nr 106, poz. 622.
