Czy gmina może odrzucić „bezwartościowy” spadek?
FINANSE SAMORZĄDU - SAS 9 / 2011
PYTANIE SEKRETARZA:
W numerze sierpniowym zostało zamieszczone pytanie dotyczące tego, czy dochód ze spadku może być dochodem gminy. A co dzieje się w sytuacji, gdy spadek jest przejmowany przez gminę przymusowo, tzn. wtedy kiedy inni spadkobiercy go odrzucili? Czy gmina też może odrzucić spadek? Czasami, a właściwie najczęściej ten spadek jest praktycznie bezwartościowy. Składają się na niego w zasadzie same długi i dlatego wcześniejsi spadkobiercy go odrzucili. Czy gmina w takiej sytuacji ma obowiązek takie długi przyjąć?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Zasadnicze znaczenie dla udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie mają przepisy Kodeksu cywilnego. W myśl art. 1012 k.c. spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź spadek odrzucić.
W sytuacji, w której spadkobierca odrzuci spadek, będziemy mieli do czynienia z taką sytuacją, jak gdyby spadkobierca nie dożył otwarcia spadku (art. 1020 k.c.). Wówczas do dziedziczenia dojść może kolejny krąg spadkobierców. Jeśli brak jest spadkobierców z dalszego kręgu lub też brak jest małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia tzw. z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, jako spadkodawcy tzw. ustawowemu. Jeśli zaś ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczpospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa, jako spadkobiercy ustawowemu.
Stosownie do art. 1023 k.c. gmina nie może odrzucić spadku, który jej przypadł z mocy ustawy oraz nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku.
Jednak, co istotne, z mocy ustawy gmina nabywa spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, czyli za pasywa spadku (długi) odpowiada jedynie do wysokości aktywów (wartości) nabytego spadku.
Podsumowując i odpowiadając na zadane pytanie stwierdzić należy, że w świetle obowiązujących przepisów prawa co prawda gmina nie ma możliwości odrzucenia spadku, jednak nie ponosi odpowiedzialności za długi spadkowe w sytuacji, w której do spadku należały „tylko długi”, o których wspomina pytający, a brak było majątku na ich pokrycie, gdyż z mocy samej ustawy Kodeks cywilny nabywa spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza.
Monika Truksa
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
