Czy nauczyciel stażysta uczący religii spełnia warunki do awansu na nauczyciela kontraktowego?
PRAWO PRACY - SAS 9 / 2011
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Czy nauczyciel stażysta zatrudniony w szkole podstawowej do nauczania religii spełniał warunki do awansu na stopień nauczyciela kontraktowego?
UZASADNIENIE:
Nauczyciel zatrudniony w szkole podstawowej od 1.09.1997 roku, w tym czasie legitymował się wykształceniem średnim. W okresie od 1.09.2001 r. do 31.05.2002 r. odbył staż na stopień nauczyciela kontraktowego. W dniu 28 sierpnia 2001 r. nauczyciel otrzymał imienne pisemne skierowanie na czas nieokreślony do prowadzenia nauki religii w szkole, wydane przez Kurię Archidiecezji Wydział Katechetyczny w oparciu o kanony 804 i 805 Kodeksu Prawa Kanonicznego i Rozporządzenia MEN w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach z dnia 14 kwietnia 1992 r. oraz z dnia 30 czerwca 1999 r. W dniu 24 czerwca 2002 r. uzyskał awans zawodowy na stopień nauczyciela kontraktowego.
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 grudnia 2008 r., sygn. akt I OSK 1827/07, LEX nr 522613, ocena spełnienia przez nauczyciela przesłanek uprawniających do uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego winna być dokonana według daty wydania decyzji.
TRZY WARUNKI DO SPEŁNIENIA
Otóż z treści art. 9a ust. 1 w związku z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela – Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm. (dalej KN) - w brzmieniu obowiązującym na dzień 24 czerwca 2002 r. (tj. w dacie decyzji o nadaniu stopnia nauczyciela kontraktowego) - wynika, że nadanie stopnia nauczyciela kontraktowanego jest możliwe po spełnieniu następujących trzech warunków:
- posiadanie wymagań kwalifikacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 KN,
- odbycie stażu,
- uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie.
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 KN, stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:
- posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje,
- przestrzega podstawowych zasad moralnych,
- spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.
W pytaniu zawarto informację, że osoba podejmując pracę na stanowisku nauczyciela „w tym czasie legitymowała się wykształceniem średnim”, co pozwala przypuszczać, iż później uzyskała wyższe wykształcenie. W tym miejscu podkreślić należy, że posiadanie wyższego wykształcenia, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 KN oznacza legitymowanie się odpowiednim dyplomem ukończenia studiów na określonym kierunku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2002 r., sygn. akt I PKN 406/01, OSNP 2003, nr 7, poz. 10). Alternatywą wyższego wykształcenia z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym jest ukończenie zakładu kształcenia nauczycieli, o ile takie wykształcenie jest wystarczające do pracy na danym stanowisku. Otóż w przypadku rozpoczęcia pracy na stanowisku nauczyciela stażysty w szkole podstawowej wystarczające jest ukończenie zakładu kształcenia nauczycieli. Stopień nauczyciela stażysty jest bowiem najniższym stopniem awansu zawodowego nauczyciela, który osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego uzyskuje z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole (art. 9a ust. 2 KN). Natomiast pod pojęciem „zakładu kształcenia nauczycieli” należy rozumieć kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie i pedagogiczne studium techniczne (por. § 1 pkt 4 obowiązującego w dniu 24 czerwca 2002 r. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia – Dz. U. Nr 98, poz. 433 ze zm.).
9-MIESIĘCZNY STAŻ
Drugim warunkiem, jaki musi spełniać kandydat na nauczyciela kontraktowego, jest 9-miesięczny staż (art. 9c ust. 1 KN). Z treści pytania wynika, że warunek ten został spełniony (nauczyciel odbył staż w okresie od 1 września 2001 r. do 31 maja 2002 r.). W myśl § 3 ust. 1 (obowiązującego w dniu 24 czerwca 2002 r.) rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2000 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. Nr 70, poz.825), nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:
- poznawać organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły, w tym:
– sposób prowadzenia obowiązującej w szkole dokumentacji,
– przepisy dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy,
- uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innych nauczycieli, w wymiarze co najmniej dwóch zajęć w miesiącu, i omówić z prowadzącym obserwowane zajęcia,
- prowadzić zajęcia z uczniami, w obecności opiekuna stażu lub dyrektora szkoły, w wymiarze co najmniej jednego zajęcia w miesiącu oraz omawiać je z osobą, w obecności której zajęcia zostały przeprowadzone,
- uczestniczyć w wewnątrzszkolnych formach doskonalenia zawodowego nauczycieli - z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.
ROZMOWA KWALIFIKACYJNA
Ostatnim wymogiem jest akceptacja komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie. Stosownie do § 9 ust. 1 ww. rozporządzenia, komisja kwalifikacyjna przeprowadza rozmowę kwalifikacyjną, podczas której nauczyciel stażysta ubiegający się o stopień awansu zawodowego:
- przedstawia sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego,
- odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań określonych w § 3 ust. 2, tj. wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego.
CO MÓWI PRAWO KANONICZNE
Ponadto zauważyć należy, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z nauczycielem religii. Zamieszczone w księdze III Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., zatytułowanej Nauczycielskie zadania Kościoła, kanony 804 i 805 brzmią następująco:
KAN. 804
§ 1. Władzy kościelnej podlega katolickie nauczanie i wychowanie religijne przekazywane w jakichkolwiek szkołach, albo przy pomocy różnych środków społecznego przekazu. Jest rzeczą Konferencji Episkopatu wydać w tej sprawie ogólne normy, a do biskupa diecezjalnego należy kierowanie tą dziedziną i czuwanie nad nią.
§ 2. Ordynariusz miejsca powinien zatroszczyć się o to, ażeby osoby wyznaczone do nauczania religii także w szkołach niekatolickich, odznaczały się zdrową nauką, świadectwem życia chrześcijańskiego i umiejętnością pedagogiczną.
KAN. 805
W odniesieniu do własnej diecezji ordynariusz miejsca ma prawo mianowania lub zatwierdzania nauczycieli religii oraz usuwania lub żądania usunięcia, ilekroć wymaga tego dobro religii lub obyczajów.
W świetle § 5 ust. 1 obowiązującego wówczas rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. Nr 36, poz. 155 ze zm.), przedszkole lub szkoła zatrudnia nauczyciela religii, katechetę przedszkolnego lub szkolnego, zwanego dalej «nauczycielem religii», wyłącznie na podstawie imiennego pisemnego skierowania do danego przedszkola lub szkoły, wydanego przez:
- w przypadku Kościoła Katolickiego - właściwego biskupa diecezjalnego,
- w przypadku pozostałych kościołów oraz innych związków wyznaniowych - właściwe władze zwierzchnie tych kościołów i związków wyznaniowych.
Powołane rozporządzenie stanowi też, iż nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela (§ 5 ust. 4 ww. rozporządzenia). Nadto, zgodnie z § 6 tego rozporządzenia, kwalifikacje zawodowe nauczycieli religii określają odpowiednio Konferencja Episkopatu Polski Kościoła Katolickiego oraz właściwe władze zwierzchnie kościołów lub innych związków wyznaniowych - w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej (zob. porozumienie z dnia 4 lipca 2001 r. pomiędzy Polską Radą Ekumeniczną oraz Ministrem Edukacji Narodowej w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej - Dz. Urz. MEN z 2001 r. Nr 3, poz.18).
W omawianej sprawie nauczyciel otrzymał w dniu 28 sierpnia 2001 r. imienne pisemne skierowanie na czas nieokreślony do prowadzenia nauki religii w szkole wydane przez Kurię Archidiecezji Wydział Katechetyczny. Zatem należy domniemywać, że spełniał kwalifikacje zawodowe wymagane od nauczyciela religii.
Przedstawione pytanie nie zawiera informacji odnośnie rodzaju wykształcenia uzyskanego przez nauczyciela, jak również nie porusza kwestii postępowania przed komisją kwalifikacyjną. Nie można więc udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi. Jednakże jeżeli nauczyciel ubiegając się o stopień awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego (po odbyciu wymaganego 9-miesięcznego stażu i posiadając imienne skierowanie właściwego biskupa diecezjalnego do danej szkoły) legitymował się opisanym wyżej wykształceniem, a także uzyskał akceptację komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie, to trudno kwestionować decyzję o jego awansie zawodowym.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela – Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.,
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia
– Dz. U. Nr 98, poz. 433 ze zm.,
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2000 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli - Dz. U. Nr 70, poz.825,
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach - Dz. U. Nr 36, poz. 155 ze zm.,
– Porozumienie z dnia 4 lipca 2001 r. pomiędzy Polską Radą Ekumeniczną oraz Ministrem Edukacji Narodowej w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej - Dz. Urz. MEN z 2001 r. Nr 3, poz.18.
