Kompleksowe i partycypacyjne podejście do rewitalizacji
AKTUALNOŚCI / KOMENTARZE - SAS 5 / 2016
Temat rewitalizacji nabrał szczególnie istotnego znaczenia od chwili wejścia w życie ustawy o rewitalizacji z końcem 2015 r. Zapisy ustawy, a w szczególności ustawowa definicja rewitalizacji, zweryfikowały punktowe podejście krytykowane przez ewaluatorów unijnych programów w perspektywie finansowej 2007-2013. Rewitalizacja we współczesnym rozumieniu daleko odbiega od koncepcji podejmowania działań inwestycyjnych, mających doprowadzić wyłącznie do poprawy fizycznego stanu budynków na danym obszarze, co w przypadku atrakcyjnych przestrzeni miejskich wiąże się z poważnym ryzykiem gentryfikacji.
Współczesna rewitalizacja to proces prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania podejmowane w ścisłej współpracy wszystkich interesariuszy (przedstawicieli władz publicznych, mieszkańców, przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, grupy nieformalne i in.). Docelowym efektem rewitalizacji ma być wyprowadzenie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych. Skuteczna rewitalizacja to konieczność pogodzenia niejednokrotnie sprzecznych interesów związanych z jednej strony z dążeniem do zaadaptowania zdegradowanych obszarów w centrum miast na działalność komercyjną, a z drugiej z dążeniem do ograniczenia wykluczenia społecznego lokalnych mieszkańców. Kluczem do sukcesu rewitalizacji jest całościowe podejście do wyprowadzenia ze stanu kryzysu terenu charakteryzującego się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych i środowiskowych. Takie kompleksowe podejście powinno przyświecać jednostkom samorządu terytorialnego odpowiedzialnym za planowanie i inicjowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych, które mogą być doskonałą okazją do wykorzystania potencjału przedsiębiorców dla potrzeb wspierania działań związanych z ograniczeniem negatywnych zjawisk społecznych.
Kompleksowe podejście do rewitalizacji doskonale wpisuje się w koncepcję inteligentnego miasta, która również zaczyna być coraz bardziej popularna wśród polskich samorządów. Idea inteligentnego miasta (ang. Smart City) to dążenie do tego, aby miasto poprzez nowe technologie i sprawne zarządzanie realizowało działania wpływające pozytywnie na jakość życia mieszkańców. W obydwu przypadkach szczególnego znaczenia nabiera kwestia podejmowania dialogu z mieszkańcami w celu planowania projektów będących odpowiedzią na ich realne potrzeby, dlatego nowoczesna administracja samorządowa musi korzystać ze wszelkich dostępnych kanałów komunikacji z mieszkańcami. Istotna jest również otwartość i wsparcie jednostek publicznych dla działań inicjowanych przez formalne i nieformalne grupy społeczne, które jako bezpośredni beneficjenci późniejszych efektów, mają najlepszą wiedzę na temat lokalnych problemów wymagających interwencji publicznej.
Mając na uwadze istotny poziom funduszy unijnych przeznaczonych do wydatkowania na projekty rewitalizacyjne oraz na wdrażanie działań w ramach koncepcji Smart City w latach 2014-2020, pozostaje mieć nadzieję, że za kilkanaście lat polskie miasta i aglomeracje odczują efekty rozwiązań, które już dziś skutecznie funkcjonują w miastach Europy Zachodniej i niejednokrotnie przesądzają o ich atrakcyjności.
Lilianna Bogusz
Menedżer w dziale doradztwa
dla sektora publicznego w PwC
