Doradcasamorzadu

SAS4_2022

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 4/2022

Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 1 czerwca 2022 r., nr WNP-I.4131.113.2022

Lokalnemu uchwałodawcy została przyznana kompetencja jedynie w zakresie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla strażaka ochotniczej straży pożarnej, a nie sposobu naliczania tego ekwiwalentu. Każde unormowanie wykraczające poza udzielone upoważnienie jest naruszeniem normy upoważniającej i zarazem naruszeniem konstytucyjnych warunków legalności aktu prawa miejscowego, wydanego na podstawie upoważnienia ustawowego.

Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody mazowieckiego, stwierdzającego nieważność części postanowień uchwały rady gminy w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla strażaków ratowników Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu gminy.
Rada gminy ustaliła wysokość ekwiwalentu pieniężnego, przysługującego strażakom ratownikom ochotniczych straży pożarnych z terenu gminy za udział w działaniach ratowniczych, akcjach ratow-niczych, szkoleniach lub ćwiczeniach – w wysokości 26 zł za każdą rozpoczętą godzinę w rozliczeniu minutowym za udział w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych (pkt 1) oraz 13 zł za każdą rozpoczętą godzinę w rozliczeniu minutowym za udział w szkoleniu pożarniczym i ćwiczeniach organizowanych przez Państwową Straż Pożarną, gminę i inne uprawnione podmioty (pkt 2).
W myśl art. 15 ust. 2 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych wysokość ekwiwalentu pieniężnego ustala, nie rzadziej niż raz na 2 lata, właściwa rada gminy w drodze uchwały.
Wysokość ekwiwalentu pieniężnego nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przed dniem ustalenia ekwiwalentu pieniężnego, naliczanego za każdą rozpoczętą godzinę od zgłoszenia wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej.
Ekwiwalent pieniężny jest wypłacany z budżetu właściwej gminy. Ustawodawca wprost określił, że ekwiwalent pieniężny jest naliczany za każdą rozpoczętą godzinę od zgłoszenia wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej. Lokalnemu uchwałodawcy została przyznana kompetencja jedynie w zakresie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego, a nie sposobu jego naliczania.
Rada gminy dodała do regulacji ustawowej naliczania ekwiwalentu „za każdą rozpoczętą godzinę” sformułowanie „w rozliczeniu minutowym”, czym doprowadziła do całkowitej zmiany sposobu rozliczania. W efekcie nie ma znaczenia ilość rozpoczętych godzin, za które należy się ekwiwalent pieniężny, gdyż de facto rozliczenie następuje za każdą minutę uczestnictwa w określonych działaniach. Wprowadzenie zatem w § 1 pkt 1 i 2 Uchwały zasady rozliczania „minutowego” pozostaje w sprzeczności z regulacją ustawową.
Uchwała podjęta na podstawie art. 15 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych stanowi akt prawa miejscowego. Zgodnie z art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Z kolei art. 7 Konstytucji RP obliguje organy władzy publicznej do działania na podstawie i w granicach prawa. Zasada praworządności wyrażona w art. 7 w związku z art. 94 Konstytucji RP wymaga, żeby materia regulowana wydanym aktem normatywnym wynikała z upoważnienia ustawowego i nie przekraczała zakresu tego upoważnienia. Każde unormowanie wykraczające poza udzielone upoważnienie jest naruszeniem normy upoważniającej i zarazem naruszeniem konstytucyjnych warunków legalności aktu prawa miejscowego, wydanego na podstawie upoważnienia ustawowego.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI - SAS 4/2022

Na lipcowym posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zadecydowano, że rządowy projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych (wraz z projektem ustawy – przepisy wprowadzające ustawę o cmentarzach i chowaniu zmarłych) został skierowany do dalszych prac w stosownych Zespołach KWRiST.

Powodem jest to, że Komisja nadal nie otrzymała ostatecznego projektu tych ustaw, ponieważ nadal trwają uzgodnienia międzyresortowe. Być może uda się projekty zaopiniować w sierpniu br., albo przez Zespoły KWRiST albo na plenarnym posiedzeniu KWRiST.
Zasadniczym celem proponowanej ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych jest zastąpienie dotychczas obowiązującego prawa, regulowanego w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1947) – akcie prawnym, który powstał w zupełnie innej rzeczywistości prawnej, organizacyjnej i jest obecnie nieadekwatny do stanu stosunków społecznych oraz prawnych.
Natomiast zastrzeżenia strony samorządowej do przedstawionego projektu dotyczą przede wszystkim nałożenia na lekarzy Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej obowiązku stwierdzania zgonu. Ponadto Związek Powiatów Polskich (w imieniu samorządów powiatowych) postuluje, aby zadanie polegające na transporcie zwłok (w określonych przypadkach) przestało być zadaniem własnym powiatów, a stało się zadaniem administracji rządowej zlecanym powiatom do realizacji, co ma istotny wpływ na jego finansowanie.

Do kluczowych rozwiązań, które znajdują się w projekcie należą:

uregulowanie materii znajdującej się obecnie w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustawie o grobach i cmentarzach wojennych oraz ustawie o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski w dwóch spójnych aktach prawnych;
jednoznaczne określenie odpowiedzialności i zakresu czynności związanych ze stwierdzaniem i dokumentowaniem zgonów – w zamyśle projektodawcy osoba wezwana przez obywatela lub inny uprawniony podmiot powinna podjąć się stwierdzenia i udokumentowania zgonu;
wprowadzenie instytucji koronera;
wprowadzenie elektronicznej karty zgonu oraz elektronicznej karty urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu;
wprowadzenie jednoznacznych definicji, zakresu podmiotowego i przedmiotowego prawa do organizacji pochówku, prawa rezerwacji miejsca pochówku oraz prawa do grobu;
uregulowanie zasad postępowania ze zwłokami, szczątkami ludzkimi i popiołami ludzkimi – w tym w szczególności możliwości dokonywania pochówków poza cmentarzami, zasad postępowania na cmentarzach i w krematoriach, a także pogrzebów na morzu;
uregulowanie zasad międzynarodowego transportu zwłok, szczątków ludzkich i popiołów ludzkich;
uregulowanie zasad zakładania, rozszerzania, utrzymywania i likwidacji cmentarzy;
umożliwienie zakładania cmentarzy poza terenem danej gminy;
określenie minimalnych wymogów w zakresie wyposażenia cmentarza;
modyfikacja zasad związanych z odległościami cmentarzy od zabudowy;
wprowadzenie jednoznacznych zasad likwidacji grobów;
wprowadzenie elektronicznych ksiąg cmentarnych, rejestru grobów i miejsc spoczynku oraz rejestru cmentarzy;
włączenie do elektronicznej ewidencji cmentarnej informacji pochodzącej z Systemu Odznaczeń Państwowych, rejestru zabytków, ewidencji zabytków, ewidencji grobów i cmentarzy wojennych, ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski;
uregulowanie sytuacji wszystkich cmentarzy i innych nieruchomości, w których znajdują się szczątki ludzkie lub popioły ludzkie;
wprowadzenie spójnych systemowo przepisów związanych z grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski
wprowadzenie możliwości objęcia ochroną grobów osób zasłużonych dla Rzeczypospolitej Polskiej, niebędących grobami wojennymi czy grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski;
wprowadzenie nowych mechanizmów ochrony grobów wojennych, grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, grobów osób zasłużonych dla Rzeczypospolitej Polskiej, grobów zabytkowych;
wprowadzenie działalności regulowanej w odniesieniu do branży pogrzebowej, w tym wprowadzenie rejestru przedsiębiorców i zakazu prowadzenia działalności dla przedsiębiorców niezarejestrowanych.

SPIS TREŚCI