AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 6 / 2023

29 listopada 2023 r. Sejm X kadencji uchwalił ustawę o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz niektóre inne dni.

Był to projekt poselski. Zgodnie z nowelizacją: jeżeli niedziela poprzedzająca pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypada na dzień 24 grudnia, zakaz handlu nie obowiązuje w kolejne dwie niedziele poprzedzające tę niedzielę, natomiast obowiązuje w niedzielę przypadającą 24 grudnia. Ustawa została skierowana do Senatu i podpisu Prezydenta RP.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 6 / 2023

21 listopada 2021 r. wpłynął do marszałka Sejmu X kadencji poselski (Koalicja Obywatelska) projekt ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz niektórych innych ustaw.

Projekt dotyczy wprowadzenia zasady, zgodnie z którą majątki odrębne małżonków najważniejszych osób pełniących funkcje publiczne tj.: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów, wicemarszałka Sejmu, wicemarszałka Senatu, wiceprezesa Rady Ministrów, ministra, jak również wójta, burmistrza, prezydenta miasta, członków zarządu powiatu i województwa, jak również posłów i senatorów będą podlegać ujawnieniu w oświadczeniu majątkowym.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 6 / 2023

21 listopada 2023 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustaw w celu wsparcia odbiorców energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła oraz niektórych innych ustaw.

Projekt przedłuża na 2024 r. funkcjonowanie mechanizmów osłonowych dotyczących zamrożenia cen energii. M.in. przewiduje ochronę podmiotów użyteczności publicznej, w szczególności dotyczącej polityki zdrowotnej, edukacyjnej i rodzinno-opiekuńczej, samorządów (w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na realizację zadań publicznych), producentów rolnych, tzw. odbiorców wrażliwych oraz mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Niezależnie od wzrostu cen energii elektrycznej na rynku hurtowym w 2024 r. w rozliczeniach z tymi odbiorcami stosowana będzie cena za obrót energią elektryczną, nie wyższa niż tzw. cena maksymalna ustalona na poziomie 693 zł/MWh. Cena maksymalna będzie również miała zastosowanie do rozliczeń dla odbiorców w gospodarstwach domowych po przekroczeniu przez nich ustawowych limitów.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 6 / 2023

13 listopada 2023 r. wpłynął do marszałka Sejmu X kadencji rządowy projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024.

Projekt przewiduje, że w 2024 r. nie wzrosną wydatki budżetu państwa przeznaczone na wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz uposażenia posłów i senatorów, względem 2023 r. Ponadto zakłada, że w 2024 r. możliwe będzie: przeznaczenie środków Funduszu Kolejowego, planowanych wcześniej do realizacji inwestycji kapitałowych PKP PLK SA, na dofinansowanie działalności zarządcy infrastruktury kolejowej oraz dokonanie wpłaty w wysokości nie wyższej niż 500 mln zł przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych do Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. Ponadto w przyszłym roku do Funduszu Rekompensat Pośrednich Kosztów Emisji zostaną przekazane środki uzyskane ze sprzedaży w drodze aukcji uprawnień do emisji w kwocie nie wyższej niż 2,26 mld zł. Zgodnie z projektem w 2024 r. wprowadzone zostaną rozwiązania dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie korekty dochodów z tytułu udziału w podatku CIT oraz części rozwojowej subwencji ogólnej. Projekt wprowadza też przepis, zgodnie z którym wzrost uposażeń funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych w 2024 r. obejmował będzie tylko funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych pozostających w służbie na dzień 1 marca 2024 r. Rozwiązanie ma celu zachęcenie funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych do pozostania w czynnej służbie.

SPIS TREŚCI

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH - SAS 6/2023

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 20 lipca 2023 r., sygn. akt II SA/Sz 200/23

Odpady – np. zużyte opony mogą być odzyskiwane tylko jako odbijacze, na placach zabaw, boiskach, w ogródkach, do zabezpieczania pryzm kiszonkowych. Skoro ustawodawca taksatywnie wymienia dopuszczany sposób odzysku zużytych opon, to unormowanie to należy interpretować ściśle, zgodnie z językowym brzmieniem. Gdyby intencją ustawodawcy było umożliwienie wykorzystania zużytych opon do zabezpieczenia wszelkich pryzm roślin (w tym słomy) to niewątpliwie taki zapis zostałby zawarty.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie oddalającego skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego, utrzymującą w mocy decyzję wójta nakazującą skarżącemu usunięcie z terenu jego nieruchomości odpadów w postaci zużytych opon.
Skarżący wykorzystywał te zużyte opony do zabezpieczania pryzm ułożonych ze sprasowanej (zbelowanej) słomy. W uzasadnieniu skargi pełnomocnik skarżących, powołując się na definicję odpadów podniósł, że żaden z organów nie wykazał kryteriów subiektywnych pozwalających na określenie, iż wskazane materiały mają charakter odpadów. W jego ocenie całkowicie niezrozumiałym jest uznanie, że zabezpieczanie wyłącznie pryzm kiszonek, a nie wszystkich pryzm roślinnych jest dopuszczalnym sposobem odzysku opon. Zaznaczył, że sposób wykorzystania opon, czy to w odniesieniu do zabezpieczenia pryzmy kiszonki czy pryzmy słomy jest dokładnie taki sam i ma taki sam wpływ na środowisko.
Wskazać bowiem w tym miejscu trzeba, że zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz.U. z 2015 r., poz. 796 odpady o kodzie 16 01 03) – zużyte opony mogą być odzyskiwane w procesie R 11 jako odbijacze, na placach zabaw, boiskach, w ogródkach oraz do zabezpieczania pryzm kiszonkowych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny stanowiska skarżącego nie podzielił. WSA w Szczecinie wskazał po pierwsze, że zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o odpadach posiadacz odpadów jest obowiązany do niezwłocznego usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. W przypadku nieusunięcia odpadów wójt (burmistrz lub prezydent miasta), w drodze decyzji wydawanej z urzędu, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania (ust. 2). W myśl art. 26 ust. 3a tej ustawy decyzję, o której mowa w ust. 2, wydaje się w stosunku do wszystkich posiadaczy odpadów odpowiedzialnych za gospodarowanie odpadami, o których mowa w ust. 1. Za wykonanie obowiązków wskazanych w decyzji posiadacze odpadów odpowiedzialni są solidarnie. Po drugie WSA w Szczecinie wskazał, że ustawodawca nie przewidział możliwości wykorzystania odpadu w postaci zużytych opon przez osoby fizyczne na potrzeby własne. Po trzecie sąd nie zgodził się z przedstawioną przez stronę skarżącą interpretacją przepisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami. W uzasadnieniu swojego wyroku sąd podkreślił, że rozporządzenie to jednoznacznie wskazuje, że odpady o kodzie 16 01 03 – zużyte opony mogą być odzyskiwane w procesie R 11, ale tylko jako odbijacze, na placach zabaw, boiskach, w ogródkach, do zabezpieczania pryzm kiszonkowych. Zdaniem Sądu, skoro ustawodawca taksatywnie wymienia dopuszczany sposób odzysku zużytych opon, to unormowanie to należy interpretować ściśle, zgodnie z językowym brzmieniem. Sąd nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia dla przyjęcia wykładni zaproponowanej w skardze. Gdyby bowiem intencją ustawodawcy było umożliwienie wykorzystania zużytych opon do zabezpieczenia wszelkich pryzm roślin, w tym słomy, to niewątpliwie taki zapis zostałaby zawarty. Tymczasem zastosowanie tej regulacji ograniczono tylko do pryzm kiszonek, co było ewidentnie celowym zabiegiem ustawodawcy.

SPIS TREŚCI

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

Tak, jak szybko rozwija się świat mobilnych technologii komórkowych, tak szybko rozwija się świat dezinformacji z tym związany. Nie od dziś wiadomo, że do stworzenia fake newsa wystarczy chwila, a do jego sprostowania kilka stron często wnikliwych analiz. Temat ten zbadaliśmy bardzo dokładnie. Opisaliśmy wiele najczęściej pojawiających się w przestrzeni publicznej fake newsów, np. tych o „powstawaniu masztu w ciągu nocy” w cyklu #PowiedzSprawdzam. Jeździliśmy na wiele pikników i rozmawialiśmy bezpośrednio z mieszkańcami miast i miasteczek, gdzie wyjaśnialiśmy, jak działa sieć telekomunikacyjna, czym jest 5G i jak to jest w ogóle możliwe, że do siebie dzwonimy.

Poszliśmy nawet o krok dalej i przygotowaliśmy książkę z kompletnymi scenariuszami zajęć „Pole i fale... 11 lekcji fizyki, dzięki którym zrozumiesz, jak działa współczesna sieć komórkowa”. Już najmłodsi powinni mieć możliwość przekonać się, na jakich zasadach działa telekomunikacja, a teksty o tym, że „fale elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych usmażą nam mózgi”, to zwykłe fake newsy.

PORA ZATEM NA PODCAST

Dlatego, aby dotrzeć do jeszcze większej liczy osób z projektem „Sprawna telekomunikacja mobilna jako klucz do rozwoju i bezpieczeństwa”, postanowiliśmy sięgnąć po ciekawy format, jakim jest podcast. Ale nie bylibyśmy sobą, gdybyśmy nie zrobili go inaczej niż wszyscy. Jak? Najlepiej przekonać się samemu, szukając „NieTylkoTelko!” na najpopularniejszych platformach podcastowych.
Wiemy, że nie przekonamy nieprzekonanych, ale mamy nadzieję, że uda nam się trafić do kolejnej grupy odbiorców – osób zabieganych, które podczas wykonywania różnych obowiązków w ciągu dnia lubią posłuchać podcastów, ale także do użytkowników serwisów TikTok i Instagram. Zdajemy sobie sprawę, że ci ostatni użytkownicy to dość wymagająca grupa, dlatego nasz podcast nie jest zwyczajną godzinną rozmową. Chcieliśmy, aby nadal główna rozmowa była najważniejsza, ale wiemy, że nie każdy z nas jest w stanie skupić się na rozmowach o polu elektromagnetycznym przez bitą godzinę. Nie jesteśmy aż takimi idealistami.

 KILKA BLOKÓW, JEDEN CEL – ZAINTERESOWAĆ SŁUCHACZY

Tworząc podcast mieliśmy na uwadze fakt, że po tę formę wyrazu sięga wiele różnych grup wiekowych, dlatego aby nikogo nie zanudzić, a wręcz przeciwnie – zainteresować – podcast podzieliliśmy na kilka bloków.
Oczywiście najważniejsza jest rozmowa główna, do której zaprosiliśmy specjalistów z różnych dziedzin i nie tylko tych związanych stricte z telekomunikacją. Sięgnęliśmy szerzej. Będziecie mogli posłuchać rozmów z inżynierami (ale spokojnie – wszystko opowiedziane prostym i zrozumiałym językiem), pasjonatami fizyki i radiofonii, ekspertem z dziedziny procesu inwestycyjnego, dziennikarzami technologicznymi, specjalistkami od fact checkingu oraz crème de la crème – monterem wież i masztów telekomunikacyjnych. Przekrój gości zdradza, że w „NieTylkoTelko!” jest ciekawie.
Do tych trudnych tematów przemyciliśmy także trochę dowcipu, humoru i ciętej riposty. Blok „Wiadomości ze świata równoległego – Neos 2.0” to przegląd najdziwniejszych, najbardziej szalonych, ale i zaskakujących fake newsów, na które trafiliśmy w Internecie. Mamy nadzieję, że co najmniej kilka razy udało nam się was rozbawić.
Do stworzenia kolejnego bloku skłonili nas mieszkańcy różnych miast i miasteczek, z którymi mieliśmy przyjemność rozmawiać na tematy telekomunikacyjne. Stąd pomysł na kolejny blok – sondy. Zapytaliśmy ludzi w różnym wieku o to, czy wiedzą, czym w ogóle jest sieć 5G i czy ma ona jakiś wpływ na nasze życie i zdrowie? Odpowiedzi was zaskoczą.
A na koniec zostawiliśmy sobie kilka pytań o aktualny stan polskiej telekomunikacji. Nieraz były to pytania zaskakujące, a nieraz dłuższe od udzielanej odpowiedzi, co miało na celu zaskoczyć naszych rozmówców i wybić ich z utartych torów myślenia.

„NieTylkoTelko!” znajdziecie na platformach podcastowych, takich jak: Spotify, Google Podcast czy Apple Podcast. Mamy nadzieję, że nasz nietypowy format przypadnie wam do gustu. Miłego słuchania!

O PROJEKCIE

Projekt „Sprawna telekomunikacja mobilna jako klucz do rozwoju i bezpieczeństwa”, realizowany przez Ministerstwo Cyfryzacji we współpracy z Instytutem Łączności –Państwowym Instytutem Badawczym w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa Działanie 3.4. Kampania, ma na celu zwiększenie świadomości Polaków w zakresie działania, wykorzystania, bezpieczeństwa i znaczenia mobilnych sieci telekomunikacyjnych, a tym samym usług (w tym publicznych) opartych o te sieci. W ramach projektu zrealizowane zostaną działania w następujących obszarach: walka z dezinformacją, edukacja, podstawy prawne procesu inwestycyjnego, bezpieczeństwo i jakość życia. Więcej tekstów z cyklu #PowiedzSprawdzam na Facebooku: @Instytut_Lacznosci oraz X: @Il_PIB i na gov.pl/5g.

SPIS TREŚCI

Z GMIN, MIAST I POWIATÓW - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

– A co gdybyśmy wzbogacili ofertę miast skierowaną do młodych ludzi o spotkania z mentorami, ekspertami, o ciekawe warsztaty rozwojowe? To nie jest pytanie hipotetyczne, bo to już się dzieje. Są szkoły, które wspierają uczniów w taki sposób, a jedną z nich jest Szkoła w Chmurze – mówił podczas 17. edycji konferencji Smart Cities Forum, organizowanej przez MM Conferences SA, Mariusz Truszkowski, założyciel Szkoły w Chmurze.

Truszkowski przekonywał, że uczniowie mogliby jeszcze bardziej rozwijać się, dzięki udogodnieniom zapewnianym przez miasto. – Gdy myślę o inteligentnych miastach, widzę uczniów, którzy spędzają czas nie tylko w szkole, ale też korzystają z miejskiej infrastruktury: chodzą do muzeów, domów kultury, biorą udział w spotkaniach z inspirującymi ludźmi, odbywają praktyki w firmach działających w mieście – mówił. Założyciel Chmury tłumaczył, że spełnienie obowiązku szkolnego poza szkołą – potocznie nazywanym „edukacją domową” – oznacza korzystanie ze wszystkiego, co mamy dostępne w miastach. W ten sposób uczniowie zdobywają wiedzę przez doświadczenie, otwierają się na szerokie horyzonty i samodzielnie odkrywają swoją ścieżkę edukacyjną.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA EDUKACJĘ

Szkoła w Chmurze prowadzona jest przez Fundację Szkoła w Chmurze. Istnieje od pięciu lat i jest największą oraz jedną z najbardziej nowoczesnych szkół w Polsce. Działa na podstawie modelu edukacji domowej zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Nauki i Edukacji. Tworzy ją społeczność ludzi, którzy uwierzyli, że edukacja może wyglądać inaczej. Założyciel szkoły podkreśla, że zależy mu na szkole otwartej na kontakt i wspierającej młodych ludzi w ich ścieżkach rozwoju i chcących wziąć odpowiedzialność za swoją edukację.
W Szkole w Chmurze uczy się 27 tysięcy uczniów. Szkoła ta nie jest nauczaniem zdalnym – nie ma w niej lekcji, podczas których uczniowie obligatoryjnie łączą się z nauczycielem na spotkania online. Jednocześnie uczeń nie jest pozostawiony sam sobie. Otrzymuje możliwość konsultacji z mentorami i nauczycielami oraz ma dostęp do platformy internetowej, zawierającej wszystkie zagadnienia ujęte w podstawie programowej na danym etapie edukacyjnym. Poza tym umożliwia ona również komunikację między rodzicami, uczniami, nauczycielami oraz innymi członkami społeczności.

Model edukacji szkoły opiera się na trzech filarach:

• Po pierwsze – na realizowaniu podstawy programowej przy użyciu innowacyjnych narzędzi, co pozwala na naukę we własnym tempie i uwolnienie czasu na realizację pasji.
• Po drugie – na zdobywaniu kompetencji XXI wieku poprzez m. in. warsztaty związane z rozwojem osobistym, zawodowym czy realizację własnych projektów.
• Po trzecie – na relacjach społecznych, które zapewniają organizowane przez szkołę spotkania i wyjazdy.

Dodatkowo „Chmura” zapewnia uczniom i rodzicom darmowe wsparcie psychologa.

– Zależy nam na pokazaniu, że w ramach polskiego systemu edukacji mieści się takie rozwiązanie jak Szkoła w Chmurze. Szukamy osób i instytucji, które myślą podobnie i mogą być naszym partnerem w zmianie edukacji – mówił Truszkowski. Już teraz z Chmurą współpracują grupy aktywnych rodziców, którzy chcą założyć szkoły w swoich miastach, żeby dać dzieciom możliwość doświadczenia uczenia się stacjonarnie, ale na zasadach panujących w Szkole w Chmurze.

EDUKACJA DOMOWA OD STRONY PRAWNEJ I FINANSOWEJ

Potrzebne są zmiany w finansowaniu oświaty. Samorządy borykają się z sytuacją, kiedy muszą dokładać do prowadzonych przez siebie szkół publicznych, gdy zapisują się do nich uczniowie z ościennych miast czy gmin. W przypadku szkół niepublicznych, jak Szkoła w Chmurze, problem ten nie występuje, bowiem dotacja na ich utrzymanie przekazywana jest bezpośrednio z Ministerstwa Edukacji i Nauki, a samorządy nie dokładają pieniędzy z własnych środków. Potrzebne są jednak zmiany w naliczaniu i wypłacaniu tej dotacji z okresów rocznych na miesięczne, gdyż w ten sposób jest przekazywana subwencja do samych szkół niepublicznych. Dzięki temu samorządy nie będą miały konieczności rozliczania tych różnic w trakcie roku pomiędzy sobą, co jest ekstremalnie trudne i w praktyce nie występuje.

Zespół Szkoły w Chmurze

SPIS TREŚCI

SĄDY O SAMORZĄDACH - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 czerwca 2021 r., sygn. akt IV SA/Po 366/21

Gdyby rada powiatu mogła bez wniosku starosty odwołać dowolnego członka zarządu, to wówczas zniweczona zostałaby pozycja ustrojowa starosty, co do kształtowania osobowego zarządu. Przepis art. 31 ust. 5 ustawy o samorządzie powiatowym jest przepisem wprowadzającym bezwzględny wymóg, w myśl którego członka zarządu rada powiatu może odwołać tylko na uzasadniony wniosek starosty.

Tak wynika z Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, rozpoznającego sprawę ze skargi starosty powiatu na uchwałę rady tego powiatu w przedmiocie zmiany uchwały w sprawie statutu powiatu. W wydanym wyroku sąd stwierdził jej nieważność w części obejmującej siedem zmienionych zapisów statutu. Dotyczyły one m.in. zmniejszenia liczby członków zarządu powiatu z pięciu do trzech, co oznaczało ograniczenie składu zarządu jedynie do członków etatowych i tym samym rezygnację z członków pozaetatowych. Zanim rada powiatu podjęła decyzję w sprawie zmiany statutu, pod głosowanie poddano uchwałę o odwołanie starosty. Uchwała ta nie uzyskała wymaganej większości głosów. Oponenci polityczni starosty, wobec nieuzyskania większości pozwalającej na jego odwołanie, co wiązałoby się z odwołaniem całego zarządu powiatu, podjęli działania zmierzające do wyeliminowania ze składu zarządu powiatu sojuszników starosty. Rada powiatu 7 grudnia 2020 r. podjęła uchwałę zmieniającą statut powiatu. Zmiana dotyczyła zmniejszenia liczby członków zarządu z pięciu do trzech oraz przewidywała rozszerzenie kompetencji wicestarosty. Chodziło m.in. o zwoływanie posiedzeń zarządu nawet bez wniosku bądź upoważnienia starosty. Następnie podjęto dwie kolejne uchwały – bez wniosku starosty wymaganego art. 31 ust. 5 ustawy o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.) – w sprawie odwołania dwóch pozaetatowych członków zarządu powiatu, których obecności w składzie tego gremium statut w zmienionym brzmieniu nie przewidywał.
Po przeanalizowaniu sprawy sąd w Poznaniu uznał, że rada powiatu nie może odwołać członków zarządu powiatu w trakcie kadencji, z pominięciem woli starosty.
Starosta nie jest organem powiatu w rozumieniu ustrojowym. Jest on przewodniczącym zarządu powiatu, a zarząd stanowi organ wykonawczy powiatu. Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz. W indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu decyzje wydaje starosta, chyba że przepisy szczególne przewidują wydawanie decyzji przez zarząd powiatu. Za organ jednostki samorządu terytorialnego starostę uznaje natomiast Kodeks postępowania administracyjnego. Staroście nie można przypisać przymiotu organu wykonawczego powiatu; starosta, choć nie jest ustrojowym organem powiatu, to jest organem powiatowym (działającym na szczeblu powiatu) w znaczeniu funkcjonalnym.
Zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy o samorządzie powiatowym rada powiatu wybiera wicestarostę oraz pozostałych członków zarządu na wniosek starosty. Przepis ten czytelnie wyraża koncepcję tak zwanego zarządu autorskiego, w którym władztwo ustrojowe starosty jest wzmocnione, gdyż to wyłącznie on przedstawia skład osobowy towarzyszącego mu zarządu (przy czym oczywiście składu takiego, który uzyska akceptację rady powiatu). Koncepcja zarządu autorskiego nie miałaby rzecz jasna sensu, gdyby również do starosty nie należało wyłączne prawo do wskazywania („na uzasadniony wniosek”) członków zarządu powiatu, którzy mają być odwołani.
Również z treści art. 27 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatu nie można wyinterpretować kompetencji rady powiatu do dokonywania zmiany w składzie zarządu powiatu z pominięciem starosty. Art. 27 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym określa ustawowy, liczbowy skład zarządu powiatu oraz procedurę jego wyboru. Liczyć on może od 3 do 5 członków, stąd rada powiatu, przystępując do wyboru zarządu, winna wpierw określić w statucie, z ilu osób będzie się on składał. Gdyby rada tej lub następnej kadencji chciała zmniejszyć lub zwiększyć liczbę członków zarządu (ale w granicach określonych ustawą), powinna wpierw dokonać zmiany statutu, a dopiero później przystąpić do wyboru lub odwołania członka lub członków zarządu.
Sąd stanowiska prezentowanego w literaturze przedmiotu, co do zasady, nie kwestionuje, wskazuje jednak zarazem, że cytowanego w odpowiedzi na skargę stanowiska nie można rozpatrywać w całkowitym oderwaniu od istoty samej regulacji ustawowej i pozycji ustrojowej organów powiatu.
Należy zwrócić także uwagę, że istnieje różnica pomiędzy skorzystaniem przez radę powiatu z kompetencji do zmniejszenia lub zwiększenia liczby członków zarządu, a działaniem zorientowanym na ukształtowanie – w sposób literalnie sprzeczny z prawem (art. 27 ust. 3 ustawy o samorządzie powiatu) – osobowego składu zarządu powiatu, tj. z pominięciem woli starosty.

oprac. Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

SĄDY O SAMORZĄDACH - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 7 września 2023 r., sygn. akt III SAB/Gd 125/23

Odnosząc się do żądania udostępnienia protokołu powypadkowego, jak i rejestru wypadków wskazać należy, że dokumenty te, po stosownej anonimizacji, winny być udostępnione, ponieważ stanowią informację publiczną.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, w którym sąd zobowiązał prezydenta miasta do udostępnienia skarżącej żądanej informacji publicznej.
Skarżąca domagała się od prezydenta miasta udostępnienia m.in. informacji publicznej w zakresie protokołu powypadkowego z danego dnia oraz rejestru wypadków w roku szkolnym 2022/2023. Prezydent miasta odmówił wskazując, że żądane informacje nie są publiczne.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku sprawę ocenił odmiennie. W swoim wyroku wskazał, że prawo do informacji publicznej wiąże się z działalnością organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. W świetle art. 1 ust. 1 w ustawie o dostępie do informacji publicznej, informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych. Za niewątpliwy uznać zatem należy fakt, że w tym znaczeniu „sprawą publiczną” jest funkcjonowanie na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego (gminy, miasta) szkoły ponadpodstawowej oraz sposób należytego wywiązywania się z obowiązków przez zatrudnionego w tej szkole dyrektora. Uznać należy, że informacją publiczną są bowiem nie tylko dokumenty bezpośrednio zredagowane i wytworzone przez organ administracji publicznej, ale przymiot taki posiadać będą także te, za pomocą których właściwy organ, jak w rozpatrywanej sprawie, może ocenić prawidłowość zrealizowania powierzonych prawem zadań.
W ocenie WSA w Gdańsku z powyższego wynika, że zarówno protokół powypadkowy, jak i wykaz wypadków w roku szkolnym, którym w szkole ulegli uczniowie, po dokonaniu animizacji tych dokumentów, jak najbardziej podlegają udostępnieniu w trybie przewidzianym w ustawie o dostępie do informacji publicznej.
Protokół powypadkowy, sporządzony w ramach przeprowadzonego postępowania powypadkowego, niewątpliwie walor informacji publicznej posiada. W myśl art. 6 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksów Karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy.
W kategorii dokumentu zawierającego informację publiczną postrzegać należy również rejestr wypadków, który w świetle § 50 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach prowadzi dyrektor. WSA w Gdańsku podzielił prezentowany w orzecznictwie sądowym pogląd, że przedmiotowy dokument dotyczy szeroko rozumianej organizacji szkoły (zarządzania szkołą) i mieści się w ustawowym katalogu informacji publicznej.

oprac. Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

Koniec roku to ostatnia szansa, aby skorzystać z ulgi na IKZE i zapłacić niższy podatek, z kolei nowy rok to nowe limity oszczędzania, w 2024 do dotychczasowych form oszczędzania dojdzie jeszcze jedne produkt – OIPE.

Budowanie dodatkowych oszczędności na emeryturę może odbywać się poprzez produkty oferowane przez pracodawców: PPE albo PPK, ale także za w formach indywidualnych. Indywidualne Konto Emerytalne pozwala gromadzić środki z przeznaczeniem na emeryturę, a oszczędzający, którzy wypłacą kapitał dopiero po 60 roku życia, lub po nabyciu uprawnień emerytalnych nie zapłacą tzw. podatku belki. Inne preferencje podatkowe oferuje IZKE, dzięki czemu możliwe jest gromadzenie środków oraz korzystanie z ulgi podatkowej każdego roku w trakcie oszczędzania. Oznacza to, że środki, które przekażemy na IKZE pomniejszają podstawę opodatkowania, a w efekcie należy podatek dochodowy za dany rok.
Wysokość wpłat na IKZE określa art. 13a ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. Zgodnie z tymi przepisami wpłaty na IKZE nie mogą przekroczyć kwoty, która odpowiada:

• 1,2-krotności lub
• 1,8-krotności (dla prowadzących działalności gospodarczą).

przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.

Oznacza to, że maksymalny limit wpłat na IKZE w roku 2023 wynosi:

• 8 322 zł lub
• 12 483 zł (dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność).

Jednak, aby skorzystać z odliczenia za 2023 rok należy wpłacić środki na IKZE w danym roku podatkowym, zatem z końcem grudnia upłynie czas na wykorzystanie limitu wpłat za 2023 rok. Z kolei w 2024 roku maksymalny limit wpłat na IKZE wynosi:

• 9 388,80 zł lub
• 14 083,20 zł (dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność).

Natomiast limit na IKE w 2024 roku wyniesie 23 472 zł, taki sami limit będą mieli oszczędzający na OIPE.
Warto także podkreślić, że wypłata środków z IKZE następuje co do zasady po 65 roku życia, a wypłacane środki objęte są zryczałtowanym 10% podatkiem. Na tym tle korzystniej wypadają IKE oraz właśnie OIPE, gdyż wypracowany w ramach OIPE zysk jest zwolniony z podatków od zysków kapitałowych.

dr Antoni Kolek
Wojewódka i Wspólnicy Sp. k.

SPIS TREŚCI

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

– Przyjęcie przez samorząd standardów kształtowania przestrzeni publicznych nie jest ani gwarantem, ani jedynym sposobem uzyskania dobrej jakości inwestycji.
– Najistotniejsza w projektowaniu inwestycji w przestrzeni publicznej jest identyfikacja potrzeb interesariuszy oraz świadomość funkcji, jaką pełni w szerszym kontekście dana przestrzeń.
– „Betonoza” to pewnego rodzaju skutek uboczny napięć pomiędzy
możliwościami i chęciami samorządu, a oczekiwaniami mieszkańców
co do przeznaczenia przestrzeni i jej funkcji.

CZY WYTYCZNE I STANDARDY TWORZENIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH WPŁYWAJĄ NA ICH JAKOŚĆ?

Wytyczne lub standardy tworzenia przestrzeni publicznych w badanych miastach z reguły uwzględniają rolę zieleni. Zaleca się sadzenie drzew możliwie dojrzałych, które zapewniają znacznie więcej korzyści dla ekosystemu niż młode i małe drzewa. Z obserwacji z wizyt studyjnych wynika jednak, że częściej w ramach nowych inwestycji sadzi się drzewa młode, niedające jeszcze cienia.
Autorzy raportu ustalili, że jakość badanych inwestycji w miastach – tych, które zadeklarowały przyjęcie standardów i tych, które tego nie zrobiły – jest zbliżona, lecz na korzyść miast, które standardów nie mają. Przyjęcie przez samorząd standardów kształtowania przestrzeni publicznych nie jest ani gwarantem, ani jedynym sposobem uzyskania dobrej jakości inwestycji. Większe znaczenie (choć to wymaga badań na szerszej zbiorowości) zdaje się mieć raczej tryb przygotowania inwestycji. Przestrzenie przygotowane na podstawie projektów pochodzących z konkursów urbanistyczno-architektonicznych uzyskały średnio wyższą ocenę niż te, które powstały w trybie standardowej procedury przetargowej.
Najistotniejsza w projektowaniu inwestycji w przestrzeni publicznej jest identyfikacja potrzeb interesariuszy oraz świadomość funkcji, jaką pełni w szerszym kontekście dana przestrzeń. Największe trudności przy realizacji inwestycji w przestrzeni publicznej dotyczą:

• infrastruktury technicznej, która jest błędnie i/lub niekompletnie przedstawiona w dokumentacji, co utrudnia, a niekiedy uniemożliwia realizację projektu zgodnie z pierwotnymi założeniami/oczekiwaniami;
• sprostania wytycznym konserwatora i pogodzenia ich ze współczesnymi potrzebami i wymogami kształtowania przestrzeni, np. w zakresie zieleni miejskiej;
• dialogu z mieszkańcami – brak konsultacji projektu z mieszkańcami lub ograniczony ich zakres, a także prowadzenie ich na etapie realizacji lub po oddaniu inwestycji do użytku, gdy wprowadzanie zmian jest istotnie utrudnione lub niemożliwe, skutkuje często wzrostem liczby głosów krytycznych.

„Betonoza” to pewnego rodzaju skutek uboczny napięć pomiędzy możliwościami i chęciami samorządu a oczekiwaniami mieszkańców, co do przeznaczenia przestrzeni i jej funkcji. Bardzo często brak decyzji o wykonaniu nowych nasadzeń samorządowcy tłumaczyli:

• infrastrukturą podziemną,
• decyzją konserwatora zabytków,
• docelowym przeznaczeniem przestrzeni publicznej (jako miejsca organizowania imprez).

Ogólnym problemem przy realizacji inwestycji są ramy czasowe projektów, skutkujące pośpiechem i wydawaniem funduszy, by tylko nie przepadły. Znacznie lepiej jest, kiedy projekt ma szansę przeczekać „w szufladzie”, co daje zarządcom miast czas na zastanowienie się, czy naprawdę odpowiada on potrzebom obszaru.

CO REKOMENDUJĄ AUTORZY RAPORTU?

• Autorzy raportu oceniają, że kluczowe jest rozpoznanie wszystkich interesariuszy, nie tylko w kontekście partycypacji społecznej, ale przede wszystkim w celu odpowiedniej koordynacji wykonania różnych inwestycji w jednej przestrzeni.
• Koncepcja nowej przestrzeni publicznej powinna rodzić się w gronie przedstawicieli samorządu (urzędu miasta, miejskich jednostek organizacyjnych, konserwatora zabytków), trzeciego sektora (NGO, ruchów miejskich) oraz ciał doradczych (np. rady ds. osób niepełnosprawnych, rady dostępności) – zarówno na etapie projektowym, jak i realizacji.
• Należy stworzyć zespół roboczy, który zajmie się wszystkimi aspektami tworzenia przestrzeni, łącznie z odpowiednim jej osadzeniem w kontekście historycznym, zaangażowaniem interesariuszy i zbadaniem ich oczekiwań. Dotyczy to przede wszystkim kluczowych i śródmiejskich przestrzeni publicznych. Rezultatem powinien być zestaw wyjściowych założeń, które określą kształt i zakładane funkcje nowej przestrzeni.
• Prosta procedura przetargowa nie powinna być główną ścieżką realizacji inwestycji o charakterze reprezentacyjnym czy lokalizowanych w kluczowych dla miasta przestrzeniach publicznych. Należy rozważyć poprzedzenie jej dialogiem inwestorskim lub zastąpienie konkursem urbanistyczno-architektonicznym, który pozwoli na wypracowanie najlepszego możliwego wariantu przestrzeni.
• Na poziomie centralnym powinien zostać przeprowadzony przegląd najlepszych praktyk z zakresu kształtowania centralnych przestrzeni publicznych miasta, na podstawie których przygotowany zostanie swego rodzaju krajowy standard postępowania przy przygotowywaniu inwestycji służących kreacji najbardziej reprezentacyjnych przestrzeni miejskich.
• Samorządy powinny przyjmować standardy lub wytyczne dotyczące kształtowania kluczowych i reprezentacyjnych przestrzeni publicznych – przynajmniej w formie wewnętrznego dokumentu, który powinien być uwzględniony w procedurach postępowania przy przygotowaniu inwestycji. Punktem odniesienia dla określania miejsca nowej inwestycji w istniejącej przestrzeni publicznej powinien być aktualny program rewitalizacji, bowiem dokumenty te również formułują pewne tezy co do oczekiwanej charakterystyki przestrzeni.

Na podstawie raportu Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR: „Rynki, place i deptaki – jakość inwestycji
w przestrzeni publicznej po 2015 roku” – Aleksandra Mróz, dr Paweł Pistelok, Piotr Salata-Kochanowski.

Pełna wersja raportu:
https://obserwatorium.miasta.pl/jak-polskie-miasta-inwestowaly-w-przestrzen-publiczna-po-2015-roku-raport/
Kontakt w sprawie raportu:
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. , tel. 606204827

SPIS TREŚCI

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BILETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

– Nieliczne polskie miasta prowadzą aktywną politykę inwestycyjną w zakresie mieszkalnictwa, niezależnie od dostępnych źródeł zewnętrznego finansowania. – W zasobach komunalnych w 2020 r. odnotowano 63,7 tys. pustostanów, w tym w miastach powyżej 5 tys. mieszkańców znajdowało się 59,7 tys. pustostanów mieszkaniowych (93,7% pustostanów komunalnych w Polsce)

– Stawki czynszu w zasobach komunalnych utrzymywane są na ekonomicznie nieracjonalnym, niskim poziomie.

„MIASTA JAKO INWESTORZY MIESZKANIOWI”

Zgodnie z danymi statystyki publicznej, wśród miliona mieszkań wybudowanych w latach 2017–2021 61,7% oddali do użytku deweloperzy, a za powstanie kolejnych 35,6% odpowiedzialne były podmioty indywidualne. Sektor deweloperski zdominował rynek mieszkaniowy zwłaszcza w miastach dużych, osiągając 90% udziału w efektach budownictwa mieszkaniowego. W miastach małych najwięcej mieszkań oddano w sektorze indywidualnym (53%). Miasta angażują się w tworzenie zasobów mieszkaniowych w niewielkim zakresie. Ponad połowa badanych miast w latach 2017–2021 nie wybudowała ani jednego mieszkania.
Rozszerzenie dostępnych instrumentów finansowania mieszkalnictwa wpłynęło na wzrost zainteresowania gmin budownictwem mieszkaniowym. Tylko w 2021 r. rozpoczęto realizację ok. 16 tys. mieszkań o charakterze społecznym. To tyle, ile wybudowano łącznie w latach 2017–2021. Od 2023 r. należy oczekiwać znaczącego wzrostu liczby oddawanych do użytku mieszkań w tym sektorze. Zidentyfikowane w badaniu aktywne towarzystwa budownictwa społecznego (TBS) znajdowały się w 3% gmin w Polsce. W latach 2017–2021 wybudowały one łącznie 7,5 tys. mieszkań, jednocześnie w całym kraju powstało 7,7 tys. mieszkań komunalnych.
W gronie 427 badanych miast w latach 2017–2021 mieszkania o funkcji komunalnej stanowiły 20% ogółu mieszkań oddanych do użytku przez TBS. Z kolei 14% nowo powstałych mieszkań realizowanych przez TBS przeznaczonych było na rynek komercyjny. Niewielkim zainteresowaniem miast cieszą się projekty mieszkaniowe realizowane w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. W latach 2008–2022 zrealizowano dwa tego typu projekty, a kolejnych pięć było w przygotowaniu. Podobna sytuacja dotyczy programu „Lokal za grunt”, w który do końca 2022 r. zaangażowały się trzy miasta.
Nieliczne polskie miasta prowadzą aktywną politykę inwestycyjną w zakresie mieszkalnictwa, niezależnie od dostępnych źródeł zewnętrznego finansowania, stosując przy tym inne mechanizmy, które nie są znaczącym obciążeniem budżetu gminy. Można do nich zaliczyć: projekty mieszkaniowe w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP), program „Lokal za grunt” czy emisję obligacji komunalnych przez spółki powołane do realizacji inwestycji mieszkaniowych. Takie działania zidentyfikowano łącznie w ok. 30 miastach.
Na podstawie raportu Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR „Miasta jako inwestorzy mieszkaniowi”

– dr Kamil Nowak, dr Alina Muzioł-Węcławowicz.
Pełna wersja raportu: https://obserwatorium.miasta.pl/nowy-raport-o-mieszkalnictwie-miasta-jako-inwestorzy-mieszkaniowi/

„MIASTA JAKO GOSPODARZE ZASOBÓW MIESZKANIOWYCH”

Na koniec 2020 r. w Polsce było 15 mln mieszkań. To wzrost o niespełna 5% w stosunku do roku 2016. Sytuacja mieszkaniowa Polaków – biorąc pod uwagę ogólne wskaźniki mieszkaniowe – poprawia się jednak nieznacznie. W stosunku do 2016 r. zanotowano ubytek zasobu mieszkaniowego gmin rzędu 7,1%, co – choć jest to zjawisko złożone – w dużej mierze wynika z prywatyzacji zasobów mieszkaniowych, niskich efektów budownictwa gminnego oraz wyłączania z użytkowania zdekapitalizowanych budynków. Wśród miast liczących powyżej 5 tys. osób tylko 13,1% odnotowało wzrost liczby mieszkań komunalnych. Od 1995 do 2021 r. oddano do użytku 67,9 tys. mieszkań komunalnych oraz 104,6 tys. mieszkań społecznych czynszowych. Ponadto zawarto umowy kredytu na kolejne 8,3 tys. mieszkań.
W Narodowym Spisie Powszechnym 2021 wykazano 1,79 mln mieszkań niezamieszkanych. Strukturalnie stanowią one złożoną kategorię. Wśród nich znajdują się mieszkania o funkcji rekreacyjnej i turystycznej (tzw. drugie domy), mieszkania w silnie zdegradowanych budynkach w obszarach o wysokiej depopulacji oraz mieszkania nabywane jako lokata kapitału.
W zasobach komunalnych w 2020 r. odnotowano 63,7 tys. pustostanów, w tym w miastach powyżej 5 tys. mieszkańców znajdowało się 59,7 tys. pustostanów mieszkaniowych w zasobach komunalnych (93,7% pustostanów komunalnych w Polsce). Z badań ankietowych wynika, że jedynie w 25 badanych miastach nie występowały pustostany komunalne. W analizowanej próbie lokale zazwyczaj czekały na remont (37%) lub na ponowne wynajęcie (22%), jednak niemal co piąty pustostan nadawał się jedynie do rozbiórki.
Stawki czynszu w zasobach komunalnych utrzymywane są na ekonomicznie nieracjonalnym, niskim poziomie. Przeciętna bazowa stawka czynszu w 2016 r. wynosiła 1,23% wartości odtworzeniowej, a w 2021 r. – 1,27%. Zadłużenie czynszowe w sektorze komunalnym przyjęło krytyczny poziom. W całym sektorze zadłużonych było 392,4 tys. mieszkań (ponad 50% ogółu). W 122 miastach liczących powyżej 5 tys. mieszkańców nie prowadzono – na koniec 2020 r. – żadnych postępowań eksmisyjnych, mimo że w 53 z nich udział zadłużonych mieszkań sięgał ponad 50% ogółu zasobów.
Procedury eksmisyjne w większości dotyczą mieszkańców zasobów gminnych. Toczące się w sądzie postępowania eksmisyjne wobec najemców mieszkań komunalnych stanowiły w 2020 r. 73,0% ogółu postępowań, 84,9% eksmisji orzeczonych i 70,5% eksmisji wykonanych.

Na podstawie raportu Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR „Miasta jako gospodarze zasobów mieszkaniowych”
– dr Kamil Nowak, dr Alina Muzioł-Węcławowicz.
Pełna wersja raportu: https://obserwatorium.miasta.pl/miasta-jako-gospodarze-zasobow-mieszkaniowych-raport/

Kontakt w sprawie raportów:
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. , tel. 606204827

SPIS TREŚCI

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 6 / 2023

Rozpoczęcie funkcjonowania od 30 grudnia 2023 r. nowego systemu e-Doręczeń, choć będzie wiązało się z zastąpieniem w zakresie komunikacji elektronicznej platformy ePUAP, nie spowoduje, że ta platforma z tym dniem przestanie funkcjonować. W dalszym ciągu będzie bowiem możliwość porozumiewania się za jej pośrednictwem, aczkolwiek nie tylko będzie to ograniczone, ale również będzie powodować określone ryzyka po stronie podmiotów publicznych.

Wspomniany powyżej dzień 30 grudnia 2023 r. to dzień wyznaczony przez Ministra Cyfryzacji w komunikacie wydanym na podstawie art. 155 ust. 10 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 285 z późn. zm.). Komunikat ten (z 29 maja 2023 r., zmieniony komunikatem z 22 listopada 2023 r.) określił właśnie na ww. dzień termin wdrożenia rozwiązań technicznych, niezbędnych do doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej oraz udostępnienia w systemie teleinformatycznym punktu dostępu do usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego w ruchu transgranicznym dla określonych grup podmiotów, w tym m.in. dla jednostek samorządu terytorialnego, tworzonych przez nie zakładów budżetowych, ich spółek komunalnych czy też samorządowych instytucji kultury.
Jednym z głównych założeń ustawy o doręczeniach elektronicznych (zwanej dalej „ustawą”) jest wprowadzenie jednolitego systemu e-Doręczeń, który docelowo ma zastąpić obecnie funkcjonującą m.in. w tym zakresie platformę ePUAP – docelowo, bowiem ostatnia grupa podmiotów publicznych (m.in. sądy – patrz: art. 155 ust. 7 ustawy) zobowiązana będzie stosować e-Doręczenia od 1 października 2029 r. Z tym też dniem ma ostatecznie zostać zlikwidowana platforma ePUAP. Do tego czasu obowiązywać będzie okres przejściowy, podczas którego będziemy mieli do czynienia z dualizmem w zakresie platform do komunikacji elektronicznej, stosowanych przez podmioty publiczne. Dualizm ten częściowo uregulowano przepisem art. 147 ustawy.
W pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na ust. 1 w przywołanym powyżej przepisie art. 147 ustawy, który odnosi się do korespondencji pomiędzy podmiotami publicznymi. Stanowi on, że „Doręczenie korespondencji nadanej przez podmiot publiczny posiadający elektroniczną skrzynkę podawczą w ePUAP do innego podmiotu publicznego posiadającego elektroniczną skrzynkę podawczą w ePUAP, jest równoważne w skutkach prawnych z doręczeniem przy wykorzystaniu publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego do dnia 30 września 2029 r.” Innymi słowy, do końca września 2029 r. podmioty publiczne będą mogły skutecznie prowadzić między sobą korespondencję za pośrednictwem ePUAP, nawet jeżeli oba te podmioty będą posiadały adres do doręczeń elektronicznych w ramach e-Doręczeń. Oczywiście w przypadku, gdy będziemy mieli do czynienia z zamiarem prowadzenia korespondencji pomiędzy dwoma podmiotami publicznymi, z których tylko jeden posiada adres do doręczeń elektronicznych, to korespondencja będzie musiała odbywać się za pośrednictwem ePUAP.
Istotne znaczenie w analizowanym problemie odgrywają jednak ust. 2 i 3 ww. art. 147 ustawy. I choć odnoszą się one w interesującym nas zakresie do okresu sprzed 30 grudnia 2023 r., to jednak – a contrario – dają również informacje o funkcjonowaniu ePUAP po tej dacie. W pierwszej kolejności warto zacytować ust. 2, zgodnie z którym „Doręczenie korespondencji nadanej przez osobę fizyczną lub podmiot niebędący podmiotem publicznym, będące użytkownikami konta w ePUAP, do podmiotu publicznego posiadającego elektroniczną skrzynkę podawczą w ePUAP, w ramach usługi udostępnianej w ePUAP, jest równoważne w skutkach prawnych z doręczeniem przy wykorzystaniu publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, do czasu zaistnienia obowiązku stosowania niniejszej ustawy, o którym mowa w art. 155, przez ten podmiot publiczny”. Po pierwsze warto wskazać, że przepis ten mówi o zaistnieniu obowiązku stosowania ustawy, o którym mowa w art. 155 ustawy. W tym kontekście warto zauważyć, że przywołany przepis zawiera trzy daty – 30 grudnia 2023 r. (w postaci odesłania do komunikatu Ministra Cyfryzacji), 1 stycznia 2025 r. (odnoszący się do „innych podmiotów publicznych”) oraz 1 października 2029 r. (odnoszący się m.in. nie tylko do wspomnianych już sądów, ale również do jednostek samorządu terytorialnego i ich samorządowych zakładów budżetowych, jednakże wyłącznie w zakresie publicznej usługi hybrydowej). Po drugie, przepis art. 147 ust. 2 ustawy wskazuje, że do czasu zaistnienia obowiązku stosowania ustawy ePUAP działa – w dużym uproszczeniu mówiąc – na dotychczasowych zasadach. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na przepis art. 158 ust. 1 ustawy, który dodatkowo wskazuje, że do wspomnianego czasu zaistnienia obowiązku stosowania ustawy stosuje się wymienione w nim przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego i Ordynacji podatkowej w brzmieniu dotychczasowym, tj. uwzględniającym funkcjonowanie ePUAP. W tym miejscu warto jednak zauważyć, że ustawodawca wskazał – w ust. 2 art. 158 ustawy – że zasada ta przestaje obowiązywać z momentem aktywacji adresu do doręczeń elektronicznych. Innymi słowy, ePUAP na dotychczasowych zasadach podmiot publiczny wykorzystuje w korespondencji z podmiotami niepublicznymi tak długo, jak nie posiada adresu do doręczeń elektronicznych. Stąd też m.in. bierze się taka „niechęć” podmiotów publicznych do aktywowania swojego adresu do doręczeń elektronicznych wcześniej niż 30 grudnia 2023 r.
Przepis ust. 3 w art. 147 ustawy jest zaś konsekwencją i swoistego rodzaju „przedłużeniem” ust. 2, bowiem stanowi, że „Doręczenie korespondencji nadanej przez podmiot publiczny posiadający elektroniczną skrzynkę podawczą w ePUAP do osoby fizycznej lub podmiotu niebędącego podmiotem publicznym, o których mowa w ust. 2, stanowiącej odpowiedź na podanie albo wniosek złożone w ramach usługi udostępnionej w ePUAP, jest równoważne w skutkach prawnych z doręczeniem przy wykorzystaniu publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego”.
Jak natomiast będzie wyglądało korzystanie z ePUAP przez podmioty publiczne, które będą posiadały już aktywny adres do doręczeń elektronicznych? Wszak przepisy jednoznacznie wskazują, że ePUAP nie znika w stosunku do takich podmiotów. W tym kontekście z odpowiedzią przyszedł Minister Cyfryzacji, który 25 października 2023 r. przedstawił stanowisko (znak pisma: DUC.WED.701.1.2023), którego teza brzmi:
„Po dacie wejścia w życie obowiązku korzystania z e-Doręczeń podmioty publiczne nadal będą miały obowiązek posiadać elektroniczne skrzynki podawcze i je obsługiwać. Doręczenie korespondencji elektronicznej za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej zwanej dalej „ePUAP”, w tym dokumentów elektronicznych w ramach e-usług, będzie prawnie skuteczne. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku korespondencji kierowanej od podmiotu publicznego do obywatela za pośrednictwem ePUAP nie będzie już obowiązywał przepis o fikcji doręczenia”. Innymi słowy, podmioty publiczne w dalszym ciągu będą mogły korzystać z ePUAP i wysyłać skutecznie za jej pośrednictwem wiadomości do podmiotów publicznych, jednakże podmioty publiczne powinny z dużą ostrożnością w ten sam sposób odpowiadać na wpływającą do nich korespondencję z uwagi na fakt, że z dniem zaistnienia obowiązku stosowania dla danego podmiotu publicznego ustawy przestają obowiązywać przepisy proceduralne (Kodeksu postępowania administracyjnego oraz Ordynacji podatkowej), odnoszące się do fikcji doręczenia.
Minister zwraca w swoim stanowisku bowiem uwagę na fakt, że ePUAP w dalszym ciągu (t.j. od 30 grudnia 2023 r.) stanowić będzie system teleinformatyczny organu. Innymi słowy, wszędzie tam, gdzie przepisy wskazują, że podania mogą być wnoszone również za pośrednictwem konta w systemie teleinformatycznym organu, dopuszczalne będzie składanie przez podmioty niepubliczne takich podań za pośrednictwem ePUAP – a przynajmniej tak długo, jak ePUAP zawierać będzie tego rodzaju funkcjonalność. Ministerstwo Cyfryzacji zapowiada bowiem, że w latach 2024-2026 w pierwszej kolejności zostanie wygaszone tzw. pismo ogólne wykorzystywane w ramach ePUAP, zaś następnie zostanie zniesiony obowiązek posiadania ESP na ePUAP. Docelowo również od 2024 r. urzędy będą miały możliwość dokonywania stopniowej migracji e-usług z ePUAP na nowy ekosystem e-usług mObywatel, z którego korzystać będą e-Doręczenia.
Istotne znaczenie w kontekście całości dokonywanych rozważań na temat wykorzystywania ePUAP od 30 grudnia 2023 r. odgrywa wspomniana już problematyka braku fikcji doręczeń. Wynika ona z faktu zaprzestania obowiązywania § 4-9 w art. 46 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 152a Ordynacji podatkowej ze wspominanym już niejednokrotnie dniem zaistnienia obowiązku stosowania ustawy. Innymi słowy, od 30 grudnia 2023 r. korespondencja nadana przez podmiot publiczny do podmiotu niepublicznego za pośrednictwem ePUAP będzie skutecznie doręczona wyłącznie wtedy, gdy podmiot niepubliczny potwierdzi jej odbiór. Oznacza to, że w przypadku braku odbioru takiej korespondencji, podmiot publiczny zobowiązany będzie do podjęcia ponownej próby doręczenia – np. czy to za pośrednictwem e-Doręczeń czy też za pośrednictwem operatora, wyznaczonego w tradycyjnej postaci papierowej. Od założenia adresu do doręczeń elektronicznych podmiot publiczny nie będzie bowiem mógł uznać korespondencji przesłanej za pośrednictwem
ePUAP za doręczoną na podstawie fikcji doręczenia, bowiem od tego momentu stosować będzie nowe brzmienie art. 46 Kodeksu postępowania administracyjnego, nieprzewidujące takiego działania.

Podmioty publiczne w dalszym ciągu będą mogły korzystać z ePUAP i wysyłać skutecznie za jej pośrednictwem wiadomości do podmiotów publicznych, jednakże podmioty publiczne powinny z dużą ostrożnością w ten sam sposób odpowiadać na wpływającą do nich korespondencję z uwagi na fakt, że z dniem zaistnienia obowiązku stosowania dla danego podmiotu publicznego ustawy przestają obowiązywać przepisy proceduralne (Kodeksu postępowania administracyjnego oraz Ordynacji podatkowej), odnoszące się do fikcji doręczenia.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy
sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE / SAS 6 / 2023

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych w rejestrze umów zamieszcza się informacje o uzupełnieniu lub zmianie umowy, rozwiązaniu za zgodą stron umowy, jak również informacje o odstąpieniu od umowy, jej wypowiedzeniu lub wygaśnięciu. Obowiązek jawności rejestru umów miał wejść w życie z dniem 1 grudnia 2024 r. (pierwotnie wyznaczony termin był na 1 lipca 2022 roku).

Jednym z przejawów jawności i przejrzystości finansów publicznych jest udostępnianie umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych. W ustawie o finansach publicznych szczególnie podkreślono konieczność zapewnienia jawności i przejrzystości finansów publicznych.
Przez spełnianie zasady jawności należy rozumieć, zarówno swobodny dostęp wszystkich zainteresowanych obywateli i instytucji do danych sektora publicznego, jak również możliwość poznania i zrozumienia procesów zachodzących w obszarze finansów publicznych. Z kolei przejrzystość stanowi swoistą gwarancję, że przekazywane informacje są zrozumiałe i kompletne (patrz: raport Najwyższej Izby Kontroli nt. jawności finansów publicznych).
Cel ten może realizować obowiązek publikacji rejestrów umów, zawartych przez jednostkę sektora finansów publicznych. W rozumieniu ustawy o finansach publicznych rejestr umów jest instytucją zapewniającą jawność finansów publicznych.
W dotychczasowym stanie prawnym udostępnianie rejestrów umów odbywa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 2176) – najczęściej w trybie udostępnienia na wniosek. W celu zwiększenia jawności rejestrów umów oraz usystematyzowania zasad ich udostępniania, wprowadzono w ustawie o finansach publicznych obowiązek publikacji rejestru umów. Zgodnie z art. 34a ust. 6 ustawy o finansach publicznych rejestr umów obejmuje:

• numer umowy – o ile taki nadano;
• datę i miejsce zawarcia umowy;
• okres obowiązywania umowy;
• oznaczenie stron umowy, w tym przedstawicieli stron;
• określenie przedmiotu umowy;
• wartość przedmiotu umowy;
• informacje o źródłach i wysokości współfinansowania przedmiotu umowy.

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych w rejestrze umów zamieszcza się informacje o uzupełnieniu lub zmianie umowy, rozwiązaniu za zgodą stron umowy, jak również informacje o odstąpieniu od umowy, jej wypowiedzeniu lub wygaśnięciu. Obowiązek jawności rejestru umów miał wejść w życie z dniem 1 grudnia 2024 r. (pierwotnie wyznaczony termin – 1 lipca 2022 roku).
Sejm zdecydował o przesunięciu terminu obowiązkowego prowadzenia i jawności rejestru umów.
W ustawie z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku (Dz.U. z 2023 r. poz. 1723) wprowadzono między innymi zmianę w ustawie z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, które dotyczą wydłużenia terminu wejścia w życie zmian wprowadzanych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, polegających na udostępnianiu umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych (w ramach realizacji zasady jawności gospodarowania środkami publicznymi). Przepisy te miały wejść w życie 1 stycznia 2024 r., natomiast w wyniku ustawy z 16 sierpnia 2023 r. wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.
Przedłużenie aż do 1 stycznia 2026 roku terminu wejścia w życie przepisów w zakresie rejestru umów ma pozwolić dostosować systemy informatyczne do ilości danych, jakie będą podlegały wprowadzeniu w związku z przyjętą kwotą 500,00 zł, od której powstaje obowiązek rejestrowania umów zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych.

Marek Okniński

SPIS TREŚCI

PRAWO PRACY / SAS 6 / 2023

PYTANIE:

Czy pracownik samorządowy, który od 1 lipca 2020 r. pobiera emeryturę, nieprzerwanie do chwili obecnej, posiadając status emeryta i jednocześnie będąc zatrudnionym w urzędzie gminy na podstawie umowy o pracę na czas określony do dnia 31 grudnia 2023 r. i nie wyraził zgody na dalsze przedłużenie umowy o pracę, nabędzie prawo do nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy, jeżeli okres ten upływa mu z dniem 1 sierpnia 2024 r.?

ODPOWIEDŹ:

Brak jest podstaw do uznania, że w niniejszym przypadku wystąpiły przesłanki, obligujące pracodawcę samorządowego do wypłaty pracownikowi samorządowemu, w dniu zakończenia obowiązywania zawartej z nim umowy o pracę za czas określony (31 grudnia 2023 r.), nagrody jubileuszowej z tytułu 45 lat pracy. Nie zaistniał bowiem związek przyczynowy pomiędzy ww. ustaniem stosunku pracy, a przejściem na emeryturę (na którą taka osoba już w istocie „przeszła”, podejmując następnie – w czasie posiadania już statusu emeryta – kolejne zatrudnienie).

Przepis art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 530) stanowi, że pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa oraz jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Szczegółowe regulacje w tym zakresie określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1960, z późn. zm.), zwane dalej „rozporządzeniem”.
Zgodnie z § 8 ust. 1 rozporządzenia, pracownik samorządowy nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody albo w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe. Wyjątek od tej zasady – który tym samym, zgodnie z paremią exceptiones non sunt extendendae, nie może podlegać wykładni rozszerzającej – określa z kolei § 8 ust. 7 rozporządzenia. Przepis ten stanowi bowiem, iż w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, pracownikowi samorządowemu, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia ustania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu ustania stosunku pracy.
W myśl wykładni literalnej ww. przepisu przesłankami nabycia prawa do nagrody jubileuszowej są zatem: ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę i krótszy niż 12 miesięcy okres dzielący datę ustania stosunku pracy od daty nabycia prawa do nagrody jubileuszowej. Z analizowanej regulacji wynika też, że świadczenie staje się wymagalne w dniu ustania stosunku pracy. Mając na względzie powyższe, w doktrynie (J. Jaskulska, M. Szabłowska-Juckiewicz, Wynagradzanie pracowników samorządowych. Komentarz, 2023, Lex) jak i orzecznictwie (por.: m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2016 r., sygn. akt II PK 15/15 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. akt III APa 27/17) wskazuje się (odróżniając nabycie prawa do analizowanego świadczenia od nabycia prawa do odprawy rentowej lub emerytalnej. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w ww. wyroku z dnia 8 marca 2016 r.: nagroda jubileuszowa nie ma na celu uposażenia pracownika w związku z uzyskaniem przez niego statusu rencisty, tak jak jest to w przypadku odprawy rentowej, czym uzasadnia się w orzecznictwie szerokie rozumienie związku między ustaniem stosunku pracy, a przejściem na rentę), że – z uwagi na cel nagrody jubileuszowej, będącej w istocie premią za osiągnięcie określonego stażu pracy, jak i ze względu na wyjątkowy charakter regulacji wyrażonej w § 8 ust. 7 rozporządzenia – konieczne jest istnienie związku przyczynowego (a nie tylko związku czasowego lub funkcjonalnego) pomiędzy ustaniem stosunku pracy, a przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Orzecznictwo wprost podkreśla, że przepis § 8 ust. 7 rozporządzenia (którego brzmienie odpowiada treści § 8 ust. 8 ówcześnie obowiązującego aktu wykonawczego, wydanego również na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. o wynagradzaniu pracowników samorządowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1786, z późn. zm.) wiąże nabycie nagrody jubileuszowej, pomimo nieosiągnięcia wymaganego okresu pracy z zaistnieniem szczególnej sytuacji, a mianowicie niemożliwości osiągnięcia tego stażu z tej przyczyny, że stosunek pracy ustał wcześniej z powodu przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Chodzi zatem o to, aby rozwiązanie stosunku pracy ze szczególnych i niezawinionych przez pracownika przyczyn, bo na skutek de facto utraty zdolności do pracy (z osiągnięciem wieku w wypadku przyznania prawa do emerytury lub powstania niezdolności do pracy, gdy chodzi o rentę) nie zniweczyło możliwości uzyskania nagrody jubileuszowej, do nabycia której brakuje mniej niż 12 miesięcy. Jednocześnie orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, iż: „pracownikowi samorządowemu nie przysługuje prawo do nagrody jubileuszowej w oparciu o przepis § 8 ust. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (odpowiadający aktualnie § 8 ust. 7 rozporządzenia), jeżeli przed podjęciem zatrudnienia w jednostce samorządowej miał przyznane prawo do wcześniejszej emerytury, której pobieranie zawiesił w związku z tym zatrudnieniem, choćby po ustaniu tego zatrudnienia pracownik rozpoczął pobieranie świadczenia emerytalnego z tytułu osiągnięcia normalnego wieku emerytalnego” (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2011 r., sygn. akt I PZP 1/11).
W świetle powyższego brak jest podstaw do uznania, że w niniejszym przypadku wystąpiły przesłanki określone § 8 ust. 7 rozporządzenia, obligujące pracodawcę samorządowego do wypłaty pracownikowi samorządowemu, w dniu zakończenia obowiązywania zawartej z nim umowy o pracę za czas określony (31 grudnia 2023 r.), nagrody jubileuszowej z tytułu 45 lat pracy. Nie zaistniał bowiem związek przyczynowy pomiędzy ww. ustaniem stosunku pracy, a przejściem na emeryturę (na którą taka osoba już w istocie „przeszła”, podejmując następnie – w czasie posiadania już statusu emeryta – kolejne zatrudnienie).

Sławomir Pyźlak
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 530),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1960, z późn. zm.).

SPIS TREŚCI