Odpady promieniotwórcze w Polsce
w kontekście rozwoju gmin
BIULETYN SAMORZĄDOWCA / AKTUALNOŚCI - SAS 2 / 2024
Rosnąca liczba Polaków rozumie, że budowa elektrowni jądrowych jest konieczna. Wielu zastanawia się nad tym, co będzie z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym, jakie w takich elektrowniach powstaną.
Tymczasem odpady promieniotwórcze powstają w Polsce od połowy ubiegłego wieku. Występują wszędzie tam, gdzie zjawisko promieniotwórczości znalazło praktyczne zastosowanie: w reaktorze jądrowym Maria, gdzie prowadzi się badania naukowe i wytwarza radiofarmaceutyki do walki z nowotworami; w medycynie, gdzie izotopy promieniotwórcze stosuje się w procesach diagnostycznych; w przemyśle, gdzie bywają częścią urządzeń pomiarowych.
Odpady promieniotwórcze od dekad mamy w Polsce pod kontrolą, bo i całe postępowanie z materiałami promieniotwórczymi podlega ścisłemu nadzorowi. Wszystkie one trafiają do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych, skąd po przetworzeniu do bezpiecznej postaci i zamknięciu w szczelnych pojemnikach, przewożone są na Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych w Różanie. KSOP to jedyny taki obiekt w kraju. Działa nieprzerwanie od 1961 roku. Prowadzony na bieżąco monitoring radiologiczny i kontrole Państwowej Agencji Atomistyki wykazują, że spełnia swoją rolę i skutecznie zabezpiecza ludzi i środowisko przed wpływem zeskładowanych tam nisko- i średnioaktywnych, krótkożyciowych odpadów promieniotwórczych. O tym, co dzieje się na składowisku szczegółowo informowani są przedstawiciele mieszkańców z działającej w Radzie Miasta Komisji Ochrony Radiologicznej oraz opinia publiczna.
Wraz z powstaniem elektrowni jądrowych, ilość odpadów promieniotwórczych przeznaczonych do składowania wzrośnie. Stąd potrzeba budowy nowego powierzchniowego składowiska, na którą wskazują zapisy Krajowego Planu Postępowania z Odpadami Promieniotwórczymi i Wypalonym Paliwem Jądrowym. W ramach realizacji postanowień Planu, Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłosiło nabór dla gmin zainteresowanych zlokalizowaniem takiej inwestycji na swoim terenie.
Nowe składowisko, analogicznie do KSOP w Różanie, nie będzie przyjmować wypalonego paliwa jądrowego, które podlega odrębnym procedurom postępowania niż odpady nisko- i średnioaktywne.
Gmina, która spełni wskazane w ogłoszeniu MKiŚ warunki i zostanie wybrana jako gmina lokalizacyjna dla składowiska, będzie z tego czerpać szereg korzyści:
tak jak dzisiaj gmina Różan, będzie co roku otrzymywać opłatę z budżetu państwa w wysokości 400% wartości całości wpływów z podatku od nieruchomości (maksymalnie 10,5 mln zł) oraz opłatę od nieruchomości od samego składowiska;
taka inwestycja to też szansa na podniesienie potencjału turystycznego gminy w związku z działaniem obiektu, w którym regularnie odbywają się wizyty studyjne, konferencje i spotkania oraz gdzie działa centrum informacyjne udostępnione zwiedzającym;
nowe składowisko to nowe, stabilne miejsca pracy i możliwość współpracy międzynarodowej z samorządami z całego świata, które mają analogiczne obiekty na swoim terenie.
Podstawowym warunkiem, jaki muszą spełnić zainteresowane gminy to dysponowanie terenem o wielkości co najmniej 100 ha. Teren musi znajdować się poza zasięgiem powodzi, nie być zagrożony zwiększoną aktywnością sejsmiczną i tektoniczną oraz znajdować się z dala od dużych miast, terenów górniczych, parków narodowych i w określonej odległości od granicy państwa.
Szczegółowe informacje o procesie naboru
dostępne są na stronie Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych pod adresem www.gov.pl/zuop
oraz na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
