Radny gminy nie może łączyć swojej funkcji z innymi funkcjami i stanowiskami oraz nawiązywać stosunku pracy w urzędzie
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2024
Zasada incompatibilitas jest ważną częścią krajowego porządku prawnego. W doktrynie prawniczej podkreśla się, że u podstaw wprowadzenia zasady incompatibilitas do porządku prawnego państw demokratycznych leżała konieczność zapewnienia realizacji podziału władz przez wskazanie, jakich stanowisk nie można łączyć z innymi.
Zasada incompatibilitas wprowadza szczególne ograniczenia dla osób pozostających w służbie państwowej, gdy chodzi o łączenie przez nie funkcji, stanowisk państwowych lub łączenie określonych funkcji, stanowisk państwowych z inną działalnością (B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – komentarz, Warszawa 2012, s. 604). Jednak trzeba odnotować, że wymieniona zasada pozostaje również elementem ustrojowego prawa administracyjnego, prawa samorządu terytorialnego, bowiem wpisuje się w status prawny radnego gminy. Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40, 572, 1463, 1688). Stosownie do treści przepisu art. 25b wymienionej ustawy mandatu radnego gminy nie można łączyć z: mandatem posła lub senatora, wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody oraz członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego. Uzupełnieniem tej zasady jest zakaz nawiązywania z radnym gminy stosunku pracy w urzędzie gminy. Wedle treści przepisu art. 24b analizowanej ustawy osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu osoba ta obowiązana jest złożyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wprowadzenie tego zakazu zmierza do uniknięcia sytuacji, w której ta sama osoba byłaby członkiem organu stanowiącego i jednocześnie wykonywałaby czynności (pełniłaby funkcje) należące do sfery wykonawczej jednostki samorządu terytorialnego. Kolizyjność tych dwóch sfer jest oczywista, a regulacje ustawowe mają uniemożliwić lub w znacznym stopniu zapobiec powstaniu powiązań, mogących wzbudzać bardziej lub mniej uzasadnione obiektywnie podejrzenia o charakterze korupcyjnym (zob. P. Sadowski, Vademecum radnego jednostki samorządu terytorialnego, Warszawa 2018). Na ten temat wypowiedziała się również judykatura. Wedle wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie przepis art. 24b ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że naruszenie zawartego w nim zakazu łączenia stanowisk skutkuje, na podstawie art. 190 ust. 1 pkt 2a ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, wygaśnięciem mandatu radnego. Niezłożenie natomiast w terminie wniosku, o którym mowa w art. 24b ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym, równoznaczne jest ze zrzeczeniem się mandatu (Wyrok NSA w Warszawie z dnia 13 października 2005 r. II OSK 61/05, Legalis nr 75453)
dr Mariusz Paradowski
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
