Komunikaty

Jesteś tutaj: Strona główna

Komunikaty

SAS01/2013

Przegląd legislacyjny

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 1/2013

POSTĘPOWANIE KARNE
OBOWIĄZUJE OD 1 GRUDNIA 2012

Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 31 sierpnia 2012 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego

(Dz. U. z 2012 r. poz 1091)

Podstawowym celem nowelizacji było wdrożenie do prawa polskiego decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW z dnia 30.11.2009 r. w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów. Termin jej wdrożenia upłynął z dniem 15 czerwca 2012 r. Ponadto celem regulacji jest transpozycja decyzji ramowej Rady 2009/829/WSiSW z dnia 23 października 2009 r. w sprawie stosowania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zasady wzajemnego uznawania do decyzji w sprawie środków nadzoru stanowiących alternatywę dla tymczasowego aresztowania Implementacja obydwu decyzji ramowych stanowi międzynarodowe zobowiązanie Polski wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej.

SPÓŁDZIELNIE MIESZKANIOWE
OBOWIĄZUJE OD 4 GRUDNIA 2012

Ustawa z dnia 27 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych

(Dz. U. z 2012 r. poz. 989)

Nowelizacja stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroków Trybunału Konstytucyjnego stwierdzających niezgodność z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, ze zm) tj. wyroku z dnia 29 października 2010 r. (P 34/08) stwierdzającego niezgodność z Konstytucją RP art. 35 ust. 41 oraz wyroku z dnia 21 grudnia 2005 r. (SK 10/05) stwierdzającego niezgodność z Konstytucją art. 44 ust. 1 i 2 ww. ustawy.
Zakwestionowany art. 35 ust. 41 - dodany w 2007 r. - przewidywał, że spółdzielnia mieszkaniowa, która w dniu 5 grudnia 1990 r. była posiadaczem nieruchomości gruntowej, stanowiącej własność Skarbu Państwa albo gminy, albo gdy właściciel tej nieruchomości pozostaje nieznany, pomimo podjętych starań o jego ustalenie, i przed tym dniem, na podstawie pozwolenia na budowę i decyzji lokalizacyjnej spółdzielnia ta wybudowała budynek, nabywa własność tej nieruchomości przez zasiedzenie. Orzeczenie sądu stwierdzające nabycie własności tej nieruchomości jest podstawą wpisu do księgi wieczystej. Trybunał Konstytucyjny uznał, że dodatkowe elementy zawarte w tym przepisie nie są zgodne z Konstytucją RP.

USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNE
OBOWIĄZUJE OD 16 GRUDNIA 2012

Ustawa z dnia 12 października 2012 r. zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw

(Dz. U. z 2012 r., poz. 1256)

Założeniem nowelizacji jest uproszczenie procedury wydawania decyzji o lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej. Nowe przepisy wprowadzają także inne zasady wykonywania przez zarządców dróg obowiązku lokalizacji kanałów technologicznych (miejsc na światłowody) w razie przebudowy lub remontu drogi. Nowelizacja zmienia również definicję regionalnej sieci szerokopasmowej. Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących inwentaryzacji zasobów infrastruktury telekomunikacyjnej, które wejdą w życie z dniem 1 kwietnia 2013 r.

ŚWIADCZENIA GWARANTOWANE
OBOWIĄZUJE OD 19 GRUDNIA 2012

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1422)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 31d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm. ) i określa:

wykaz oraz warunki realizacji świadczeń gwarantowanych w zakresie programów zdrowotnych,
poziom finansowania przejazdu środkami transportu sanitarnego, w przypadkach niewymienionych w art. 41 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

POMOC DLA POSZKODOWANYCH GMIN
OBOWIĄZUJE OD 20 GRUDNIA 2012

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie gmin z województwa śląskiego poszkodowanych
w wyniku działania żywiołu w lipcu 2012 r., w których stosuje się szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1439)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 2 ustawy z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz. U. Nr 84, poz. 906 ze zm.) i określa gminy z województwa śląskiego poszkodowane w wyniku działania wiatru i intensywnych opadów atmosferycznych, które miały miejsce w lipcu 2012 r., na terenie których stosuje się szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych.
Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu stosuje się w następujących gminach:

Kłomnice;
Rędziny;
Wręczyca Wielka.

Rozporządzenie określa, że szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu w ww. gminach stosuje się przez okres 24 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu gmin, w których są
stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z lipca 2012 r.

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1438)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1385 ze zm.) i określa:

wykaz gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, na terenie których stosuje się szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi mających miejsce w lipcu 2012 r.;
rodzaje rozwiązań stosowanych na terenach, które ucierpiały w wyniku powodzi mających miejsce w lipcu 2012 r., z uwzględnieniem warunków lub okresu ich stosowania lub terminu na dokonanie określonych czynności.

Wykaz gmin określa załącznik do rozporządzenia. Zgodnie z § 3 tego rozporządzenia na terenie gmin stosuje się rozwiązania określone w art. 6-9, art. 11-15, art. 17-30 oraz art. 33-39 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi.

DOPŁATY DO SKŁADEK Z TYTUŁU UBEZPIECZENIA UPRAW
OBOWIĄZUJE OD 25 GRUDNIA 2012

Rozporządzenie Rady Ministrów . z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie wysokości dopłat
do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w 2013 r.

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1381)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.). W § 1 rozporządzenie określa, że w 2013 r. dopłata do składki z tytułu ubezpieczenia:

upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych - wynosi 50% składki do 1 ha uprawy;
bydła, koni, owiec, kóz, drobiu lub świń - wynosi 50% składki do 1 sztuki.

STAWKA ZWROTU PODATKU AKCYZOWEGO ZA OLEJ NAPĘDOWY
OBOWIĄZUJE OD 25 GRUDNIA 2012

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie stawki zwrotu podatku akcyzowego
zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na 1 litr oleju w 2013 r.

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1380)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (Dz. U. Nr 52, poz. 379, z późn. zm. ) i określa, że w 2013 r. stawkę zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej ustala się w wysokości 0,95 zł na 1 litr oleju.

INSTRUMENTY FINANSOWE
OBOWIĄZUJE OD 26 GRUDNIA 2012

Ustawa z dnia 24 października 2012 r. o zmianie ustawy
o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1385)

Nowelizacja stanowi implementację do prawa polskiego przepisów dyrektywy 2010/78/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/26/WE, 2002/87/WE, 2003/6/WE, 2003/41/WE, 2003/71/WE, 2004/39/WE, 2004/109/WE, 2005/60/WE, 2006/48/WE, 2006/49/WE i 2009/65/WE w odniesieniu do uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych), opublikowanej w Dz. Urz. UE L 331 z 15.12.2010, s. 120. Dyrektywa ma zapewnić równe warunki uczestnictwa w rynku dla wszystkich podmiotów na szczeblu unijnym i odzwierciedlić coraz większą integrację rynków finansowych w Unii.

POMOC PAŃSTWA W SPŁACIE KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH
OBOWIĄZUJE OD 29 GRUDNIA 2012

Ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. o zmianie ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych,
udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1413)

Wprowadzone zmiany przewidują wydłużenie o kolejnych 5 lat (czyli do końca 2017 r.) terminu, w jakim kredytobiorca może dokonać całkowitej spłaty kredytu wraz z częścią skapitalizowanych i przejściowo wykupionych odsetek, uzyskując możliwość złożenia wniosku o umorzenie pozostałej kwoty zadłużenia, czyli możliwość całkowitego rozliczenia się z zaciągniętego w przeszłości zobowiązania kredytowego. Dodatkowo kredytobiorcy przysługujące roszczenie o uzyskanie prawa własności zadłużonego mieszkania. Jak założyli twórcy nowelizacji skutkiem proponowanych rozwiązań będzie szybszy spadek liczby zadłużonych mieszkań, wobec których stosowana jest pomoc państwa, wzrost bieżących wpływów budżetowych z tego tytułu, a ponadto skuteczny sposób umożliwiający uporządkowanie sytuacji mieszkaniowej niektórych gospodarstw domowych.

ZNIESIENIE NIEKTÓRYCH SĄDÓW REJONOWYCH
OBOWIĄZUJE OD 1 STYCZNIA 2012

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 października 2012 r.
w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych

(Dz. U. z 2012 r. poz. 1121)

Rozporządzenie likwiduje i przekształca w zamiejscowe oddziały większych sądów następujące sądy rejonowe:

1. Sąd Rejonowy w Mogilnie
2. Sąd Rejonowy w Nakle nad Notecią
3. Sąd Rejonowy w Tucholi
4. Sąd Rejonowy w Żninie
5. Sąd Rejonowy w Działdowie
6. Sąd Rejonowy w Nowym Mieście Lubawskim
7. Sąd Rejonowy w Kościerzynie
8. Sąd Rejonowy w Strzelcach Krajeńskich
9. Sąd Rejonowy w Sulęcinie
10. Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze
11. Sąd Rejonowy w Lwówku Śląskim
12. Sąd Rejonowy w Krotoszynie
13. Sąd Rejonowy w Ostrzeszowie
14. Sąd Rejonowy w Pleszewie
15. Sąd Rejonowy w Kazimierzy Wielkiej
16. Sąd Rejonowy w Opatowie
17. Sąd Rejonowy w Pińczowie
18. Sąd Rejonowy w Staszowie
19. Sąd Rejonowy we Włoszczowie
20. Sąd Rejonowy w Słupcy
21. Sąd Rejonowy w Sławnie
22. Sąd Rejonowy w Miechowie
23. Sąd Rejonowy w Suchej Beskidzkiej
24. Sąd Rejonowy w Brzozowie
25. Sąd Rejonowy w Jaworze
26. Sąd Rejonowy w Opolu Lubelskim
27. Sąd Rejonowy w Rykach
28. Sąd Rejonowy we Włodawie
29. Sąd Rejonowy w Grajewie
30. Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem
31. Sąd Rejonowy w Brzezinach
32. Sąd Rejonowy w Łęczycy
33. Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej
34. Sąd Rejonowy w Muszynie
35. Sąd Rejonowy w Biskupcu
36. Sąd Rejonowy w Lidzbarku Warmińskim
37. Sąd Rejonowy w Nidzicy
38. Sąd Rejonowy w Piszu
39. Sąd Rejonowy w Głubczycach
40. Sąd Rejonowy w Oleśnie
41. Sąd Rejonowy w Pułtusku
42. Sąd Rejonowy w Sierpcu
43. Sąd Rejonowy w Chodzieży
44. Sąd Rej onowy w Gostyniu
45. Sąd Rejonowy w Nowym Tomyślu
46. Sąd Rejonowy w Obornikach
47. Sąd Rejonowy w Rawiczu
48. Sąd Rejonowy w Śremie
49. Sąd Rejonowy w Wolsztynie
50. Sąd Rejonowy we Wrześni
51. Sąd Rejonowy w Złotowie
52. Sąd Rejonowy w Lubaczowie
53. Sąd Rejonowy w Przeworsku
54. Sąd Rejonowy w Lipsku
55. Sąd Rejonowy w Szydłowcu
56. Sąd Rejonowy w Zwoleniu
57. Sąd Rejonowy w Leżajsku
58. Sąd Rejonowy w Ropczycach
59. Sąd Rejonowy w Strzyżowie
60. Sąd Rejonowy w Sokołowie Podlaskim
61. Sąd Rejonowy w Bytowie
62. Sąd Rejonowy w Miastku
63. Sąd Rejonowy w Sejnach
64. Sąd Rejonowy w Choszcznie
65. Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim
66. Sąd Rejonowy w Łobzie
67. Sąd Rejonowy w Kolbuszowej
68. Sąd Rejonowy w Nisku
69. Sąd Rejonowy w Dąbrowie Tarnowskiej
70. Sąd Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu
71. Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie
72. Sąd Rejonowy w Radziejowie
73. Sąd Rejonowy w Rypinie
74. Sąd Rejonowy w Miliczu
75. Sąd Rejonowy w Strzelinie
76. Sąd Rejonowy w Wołowie
77. Sąd Rejonowy w Janowie Lubelskim
78. Sąd Rejonowy w Krasnymstawie
79. Sąd Rejonowy we Wschowie

Rolnik bez świadczenia pielęgnacyjnego

ORZECZNICTWO - SAS 1/2013

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego
z dnia 11 grudnia 2012 r. sygn. akt I OPS 5/12

Teza: „Prowadzenie gospodarstwa rolnego przez rolnika stanowi negatywną przesłankę przyznania tej osobie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie
art. 17 ust. 1 w związku z art. 3 pkt 22 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.).”

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:

matce lub ojcu,
innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności,
opiekunowi faktycznemu dziecka,

- jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
W niniejszej uchwale NSA rozstrzygał problem prawny, który sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy osoba będąca rolnikiem i prowadząca gospodarstwo rolne może być uznana za osobę, która nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności.
NSA podkreślił, że prowadzenie gospodarstwa rolnego, oznacza stałą i osobistą działalność rolnika, mającą charakter wykonywania pracy. Zauważył, że wykładnia logiczna i systemowa art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych skłania do zajęcia stanowiska, że rezygnacja z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nie może budzić wątpliwości. NSA zaznaczył także, że musi to być stan trwały, czyli osoba taka musi zrezygnować definitywnie zarówno z aktualnego zatrudnienia, jak i nie podejmować tego zatrudnienia w przyszłości. W przypadku rolnika oznaczałoby to konieczność rezygnacji z prowadzenia gospodarstwa rolnego. Sąd zwrócił także uwagę, że istotą świadczenia pielęgnacyjnego jest finansowe zrekompensowanie osobie rezygnującej z aktywności zawodowej poprzez wypłatę jej określonej przepisami kwoty (art. 17 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych) oraz opłacenie składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Obowiązkowy konkurs na sekretarz gminy

AKTUALNOŚCI - SAS 1/2013

W Sejmie RP złożone są poselskie projekty nowelizacji ustawy o pracownikach samorządowych (druk nr 497 „o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych” oraz druk nr 498 „o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych, samorządzie gminnym, samorządzie powiatowym i samorządzie województwa”), które zawierają propozycje wprowadzenia przepisu uniemożliwiającego zatrudnienie określonej osoby na stanowisku sekretarza gminy w drodze powierzenia obowiązków. Podyktowane to jest praktyką stosowaną w niektórych urzędach, w których ustawowy obowiązek zatrudnienia sekretarza wypełnia się poprzez zatrudnienie osoby pełniącej obowiązki sekretarza. Ponadto projekt przewiduje określenie maksymalnego terminu, w którym powinien zostać zorganizowany otwarty nabór na stanowisko sekretarza.

Dodatkowo posłowie proponują ograniczyć zatrudnienie na wyższe stanowisko w drodze tzw. awansu wewnętrznego. Zgodnie z art. 20 ustawy o pracownikach samorządowych pracownik samorządowy, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, może zostać przeniesiony na wyższe stanowisko. W takim przypadku nie jest organizowany obligatoryjny w innych przypadkach otwarty nabór. Wiele kontrowersji wywołuje możliwość awansowania pracowników zajmujących stanowiska pomocnicze lub obsługi na stanowisko urzędnicze. Wprawdzie szereg autorów wyklucza tego rodzaju możliwość wskazując na możliwość stosowania awansu wewnętrznego wyłącznie w ramach danej grupy pracowników. Niemniej jednak w wielu urzędach stosowana jest odmienna praktyka. Z tego powodu projekt zawiera propozycję wprowadzenia jednoznacznie brzmiącej regulacji ograniczającej awans tylko do określonej grupy stanowisk.

Projekt przewiduje jednoznaczny obowiązek odwołania ze stanowiska pracownika skazanego w drodze prawomocnego wyroku lub rozwiązania z nim umowy.
W stanowisku Rady Ministrów wobec poselskich propozycji zawarto m.in. stwierdzenie, że proponowane rozwiązania dotyczące sekretarzy „wychodzą naprzeciw sygnalizowanym wątpliwościom w zakresie prawidłowości polityki kadrowej prowadzonej w urzędach administracji samorządowej”. Rząd w swoim stanowisku podkreślił rolę, jaką w strukturze urzędu jednostki samorządu terytorialnego pełni sekretarz, w szczególności z zakresu zapewnienia właściwej organizacji pracy urzędu i realizowania polityki zarządzania zasobami ludzkimi. Propozycja poselska może zatem uzyskać odpowiednią akceptację i stać się częścią obowiązującego porządku prawnego, choć Rząd proponuje wprowadzenie przepisu przejściowego normującego obsadę wolnego w dniu wejścia w życie ustawy stanowiska.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Pozycja biegłego w postępowaniu administracyjnym

TEMAT MIESIĄCA SAS 1/2013

Instytucja biegłego w polskim systemie prawnym posiada szerokie zastosowanie. Regulacje prawne dotyczące wymienionej instytucji odnaleźć można nie tylko w procedurze administracyjnej, ale także w postępowaniu cywilnym oraz w prawie karnym procesowym. Z punktu widzenia formalnego prawa administracyjnego niniejsza instytucja wymaga jednak szczególnego zainteresowania.

Niewątpliwym pozostaje fakt, że postępowanie dowodowe stanowi zasadniczą rolę całego postępowania administracyjnego. Bezsprzecznie służy ono wyjaśnieniu okoliczności faktycznych, mających wpływ na rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej.

Nie bez znaczenia dla istoty samej procedury pozostają środki dowodowe. Zgodnie z treścią art. 75 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.
Bezsprzecznie na tle tego zróżnicowania rysuje się obraz pozycji biegłego w postępowaniu administracyjnym. Wymaga podkreślenia, że wedle treści art. 84 § 1 wymienionego aktu prawnego gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii. Dodać należy, że organ czyni to w formie postanowienia. Pamiętać jednak trzeba, iż w podstawie prawnej art. 80 niniejszej ustawy prawodawca wyodrębnił zasadę swobodnej oceny dowodów. Stosownie do brzmienia tego przepisu prawnego organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona.
Niemniej jednak koniecznym jest nadmienić, iż sięganie przez organ prowadzący postępowanie po ekspertyzę biegłego nie może być nadużyciem proceduralnym. W obliczu całokształtu materiału dowodowego wiedzieć trzeba, że jedynie w przypadku wyczerpania tradycyjnych oraz powszechnie stosowanych środków dowodowych w postaci zgromadzenia dowodów z dokumentów lub powołania dowodów z przesłuchania świadków oraz mając na uwadze brak dotarcia do prawdy materialnej organ pomocniczo może sięgać po szczególne środki dowodowe. Bez wątpienia takim środkiem dowodowym jest dowód z opinii biegłego. Czynnikiem uzasadniającym konieczność wykorzystania wymienionego dowodu w toku prowadzonego przez organ postępowania bezspornie pozostają: skomplikowany charakter prowadzonego postępowania oraz w swej zasadniczej części potrzeba posiłkowania się przez organ wiadomościami specjalnymi.

BIEGŁY W ORZECZNICTWIE NSA

Za takim przekonaniem przemawia wykładnia sądowa. Zgodnie z wyrokiem NSA w Warszawie z dnia 12 grudnia 2008 roku dowód z opinii biegłego można zastosować, jeżeli istnieje potrzeba pozyskani wiadomości wybiegających poza zwykłą rutynową działalność organu (II GSK 361/08, LEX nr 518210). W myśl z kolei wyroku NSA w Warszawie z dnia 15 września 2010 roku dowód z opinii biegłego powinien być dopuszczony wówczas, gdy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego co do okoliczności faktycznych okaże się, że pełna ocena jego wyników wymaga bliższego poznania reguł istniejących w danej dziedzinie (II OSK 1717/09, LEX nr 746750).

WIADOMOŚCI SPECJALNE

Nie budzi wątpliwości stwierdzenie, że pojęcie wiadomości specjalnych stanowi pojęcie nieostre. W literaturze prawniczej przyjmuje się, że wiadomościami specjalnymi są z pewnością wiadomości z dziedziny budownictwa, górnictwa, dozoru technicznego, ochrony środowiska, medycyny, historii sztuki itp. (M. Szubiakowski, M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, Postępowanie administracyjne – ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, praca zbiorowa pod red. M. Wierzbowskiego, Warszawa 2007, s. 114; podobne stanowisko zajął A. Wróbel w swoim komentarzu do ustawy – kodeks postępowania administracyjnego). W świetle tego wyodrębnienia trafne jest spostrzeżenie, że wskazane dziedziny wiedzy nie stanowią katalogu zamkniętego. Każda bowiem sfera nauki charakteryzuje się swoistą odrębnością, która wypełnia znamiona wiadomości specjalnych.
I tak badając linię orzeczniczą z zakresu postępowania administracyjnego za dowód z opinii biegłego w szczególności uznaje się operat szacunkowy sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego, ekspertyzę specjalisty wykonującego raport oddziaływania na środowisko lub wydającego opinię na temat tego raportu, ocenę wieku istniejących drzewostanów przygotowaną przez osobę mającą wiedzę merytoryczną w tym obszarze zagadnień lub orzeczenie lekarskie wydane na użytek postępowania w sprawie chorób zawodowych. Można zauważyć, że wymienione kategorie spraw stanowią najczęstszą płaszczyznę nauki z obszarów, której organy administracji publicznej sięgają po opinię biegłych. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby biegłym ustanowić inne podmioty, niż te wymienione powyżej. Dla przykładu wolno wskazać pośredników w obrocie nieruchomościami, którzy niezaprzeczalnie posiadają wiadomości specjalne z obszaru swojego działania, a w myśl treści art. 180 ust. 1a de lege lata ustawy o gospodarce nieruchomościami mogą wykonywać ekspertyzy i opracowania.

FORMY WYKONANIA OPINII PRZEZ BIEGŁEGO

Co się tyczy z kolei formy wykonania opinii przez biegłego to trzeba nadmienić, że przepisy kodeksu postępowania administracyjnego pomijają tę kwestię. Pomocna jest jednak linia orzecznicza. Zgodnie z wyrokiem NSA w Warszawie z dnia 12 czerwca 2002 roku sąd wskazał, iż wprawdzie w przepisach k.p.a. nie określono wymagań, jakimi winna odpowiadać opinia biegłych, ale z samej istoty tego dowodu wynika, że opinia ta musi zawierać uzasadnienie przyjętego stanowiska z jednoczesnym ustosunkowaniem się do zebranych w sprawie dowodów (I SA 1406/01, LEX nr 141214). Na podobnym stanowisku stanął inny organ sądowy. WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 21 maja 2008 roku uznał, że w przypadku konieczności uzyskania wiadomości specjalnych opinia sporządzana przez biegłego winna zawierać wyjaśnienie okoliczności podlegających ustaleniu i uzasadnienie przyjętego sposobu rozumowania (II SA/Gd 130/08, LEX nr 413611). W praktyce przyjmuje się także, że opinia biegłego może zostać złożona ustnie do akt sprawy, przy czym w myśl treści art. 67 § 2 pkt 2 k.p.a. należy pamiętać o konieczności sporządzenia protokołu z przesłuchania biegłego.

OPINIE BIEGŁEGO WYŁĄCZNIE W ZAKRESIE STANU FAKTYCZNEGO
Nie wolno zapominać, że biegły wydaje opinie wyłącznie w zakresie stanu faktycznego określonej
sprawy administracyjnej. Nie posiada on uprawnień do dokonywania interpretacji norm prawnych.

Wedle wyroku NSA w Warszawie z dnia 23 kwietnia 2008 roku przedmiotem opinii biegłego są okoliczności dotyczące stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy, wobec tego nie jest dopuszczalne powołanie biegłego co do obowiązywania i stosowania oraz wykładni przepisów prawa (II OSK 1845/06, LEX nr 468721). Nie oznacza to jednak zakazu ustanawiania podmiotów (biegłych) posiadających także wiedzę prawniczą. Współcześnie obserwuje się zjawisko posiadania przez człowieka kilku dyplomów ukończenia studiów wyższych.
Biegły nadto podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu na zasadach wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu, zgodnie z treścią art. 24 k.p.a.

Mariusz Paradowski

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI