Utrata uprawnień do kierowania pojazdem
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 2 / 2012
PYTANIE NACZELNIKA WYDZIAŁU KOMUNIKACJI I TRANSPORTU:
Wydział komunikacji i transportu na wniosek komendanta Policji wszczął postępowanie administracyjne w przedmiocie skierowania Pana X na badania lekarskie w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami w związku z nasuwającymi się zastrzeżeniami co do stanu zdrowia – art. 122 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (DZ.U. z 2005r. Nr 108, poz. 908 ze. zm.). Pan X nie wykonał przedmiotowych badań, zgodnie więc z zapisem art. 140 ust. 1 pkt 4 lit. b cyt. ustawy Prawo o ruchu drogowym decyzją cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami wg posiadanych kategorii.
W tym samym czasie sąd rejonowy zatrzymał Panu X prawo jazdy i postanowieniem przesłał do wydziału komunikacji celem zabezpieczenia wykonania środka karnego. Po roku czasu wydział komunikacji otrzymał wyrok z sądu rejonowego uniewinniający Pana X oraz zarządzający zwrot obwinionemu prawo jazdy na podstawie art. 138 ust. 2 cyt. ustawy Prawo o ruchu drogowym. W związku z zaistniałą sytuacją zwracamy się z pytaniem, czy na podstawie prawomocnego wyroku sądu należy zwrócić prawo jazdy, pomimo decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami? Czy i jakie konsekwencje grożą staroście za niewykonanie prawomocnego wyroku sądu?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że w odniesieniu do tej samej osoby zaistniały dwa różne zdarzenia mające wpływ na jej uprawnienia do kierowania pojazdem mechanicznym. Pierwsze - związane ze skierowaniem osoby na badania i niepoddaniem się tym badaniom i drugie - dotyczące orzeczenia sądu w związku z toczącym się postępowaniem karnym. Z treści pytania wynika, że oba te zdarzenia nie mają ze sobą żadnego związku, co ma decydujące znaczenie dla odpowiedzi na udzielone pytanie.
Zgodnie z art. 122 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym, badaniu lekarskiemu przeprowadzanemu w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem podlega kierujący pojazdem, skierowany decyzją starosty w przypadkach nasuwających zastrzeżenia co do stanu zdrowia. Badania lekarskie przeprowadza uprawniony lekarz (art. 122 ust. 4 Prawa o ruchu drogowym).
Co istotne, odmowa poddania się badaniu lekarskiemu stanowi obligatoryjną przesłankę do cofnięcia uprawnień. Zgodnie bowiem z art. 140 ust. 4 lit b Prawa o ruchu drogowym decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym wydaje starosta w razie niepoddania się badaniu lekarskiemu w trybie określonym w art. 122 ust. 1 pkt 3-5.
Z kolei stosownie do treści art. 138 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym, zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania.
Z pytania wynika, że wskazana osoba nie poddała się obowiązkowym badaniom i właśnie z tego powodu, na podstawie przesłanki z art. 140 ust. 4 lit b Prawa o ruchu drogowym, podjęto decyzję o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdem silnikowym. Podkreślenia przy tym wymaga, że przepis ustawy nie pozostawia staroście w takim przypadku żadnego luzu decyzyjnego nakazując wprost wydanie określonego rozstrzygnięcia. Należy także przyjąć, że w takim przypadku przywrócenie uprawnień i zwrot zatrzymanego prawa jazdy mogłyby nastąpić jedynie po poddaniu się osoby skierowanej odpowiednim badaniom lekarskim, ponieważ właśnie odmowa poddania się tym badaniom była przesłanką do cofnięcia uprawnień i ta przesłanka nie została wyeliminowana (pozostaje aktualna).
POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM
Tymczasem odrębny charakter ma postępowanie prowadzone przez sąd rejonowy, który po procedurze zatrzymania prawa jazdy (jak można się domyślać w związku z zupełnie innym zdarzeniem) i przeprowadzeniu rozprawy wydał orzeczenie uniewinniające tę samą osobę od zarzucanych jej czynów, mających wpływ na uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi. Należy zaznaczyć, że sąd nakazał zwrot uniewinnionej osobie prawa jazdy w związku z wydaniem wyroku uniewinniającego, jednakże w sprawie prowadzonej w związku z zupełnie innym zdarzeniem, stanowiącym podstawę do zatrzymania prawa jazdy i mającym wpływ na uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi.
OBOWIĄZKI STAROSTY
W konsekwencji starosta był zobowiązany do zwrotu zatrzymanego prawa jazdy, ale wyłącznie w związku ze zdarzeniem, którego dotyczyło prowadzone postępowanie sądowe i wydaniem wyroku uniewinniającego w tym postępowaniu. Trudno w takim przypadku twierdzić, że moc wiążąca orzeczenia sądowego rozciąga się także na wszystkie inne przypadki będące podstawą do cofnięcie uprawnień, w tym także na niepoddanie się badaniom lekarskim.
Wprawdzie starosta nie wydał w tym przypadku odrębnej decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, do czego ma uprawnienia jedynie w określonych przypadkach, ale skoro posiadanie prawa jazdy łączy się ściśle z posiadanymi uprawnieniami, to nie jest zasadne wydawanie prawa jazdy osobie nieposiadającej uprawnień. Nie istnieją zresztą żadne przeszkody, aby osoba, której dotyczy postępowanie, poddała się badaniom. Wówczas starosta powinien wydać decyzję o przywróceniu uprawnień, a następnie w drodze już czynności faktycznej wydać prawo jazdy. W takim przypadku trudno także twierdzić, że starosta nie wykonuje prawomocnych orzeczeń sądowych i może ponieść z tego powodu konsekwencje.
Janusz Groński
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.)
