Sprawa porzuconych samochodów
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 5 / 2015
PYTANIE PRACOWNIKA URZĘDU MIASTA
Czy rada miasta, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 50a ust. 2 i 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym, może podjąć uchwałę w sprawie przejścia na własność samorządu dwóch samochodów osobowych, które nie mają tablic rejestracyjnych i po które nikt się nie zgłosił?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA
Radni nie mogą w uchwale stwierdzić przepadku porzuconych samochodów na rzecz miasta. Nie mają bowiem podstawy prawnej, a wydanie przez radę miasta uchwały, która nie ma umocowania w powszechnie obowiązujących przepisach jest istotnym naruszeniem prawa i należy stwierdzić jej nieważność.
Przepisy ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (dalej p.r.d.) – art. 50a ust. 2 i 4 – przewidują sytuację, w której dochodzi do przejścia z mocy ustawy na rzecz gminy własności porzuconych pojazdów.
W sytuacji opisanej przez pytającego mamy do czynienia z usunięciem pojazdu z drogi w związku z pozostawieniem go bez tablic lub w stanie wskazującym na nieużywanie (art. 50a ust. 1 p.r.d.). Pojazd nie jest zatem odbierany właścicielowi, ale usuwany w związku z okolicznościami świadczącymi o jego porzuceniu, wyzbyciu się władztwa nad rzeczą. Następnie, na skutek nieodebrania takiego pojazdu przez osobę uprawnioną w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia, uznaje się, że został porzucony z zamiarem wyzbycia się i przechodzi na własność gminy z mocy ustawy (art. 50a ust. 2 p.r.d.). Zatem zarówno przesłanki usunięcia takiego pojazdu z drogi, jak i fakt nieodebrania go w określonym terminie przez właściciela świadczą o tym, że mamy do czynienia z porzuceniem pojazdu przez właściciela z zamiarem wyzbycia się własności.
W art. 50a p.r.d. w istocie nie mamy do czynienia (tak jak w przypadku art. 130a) z władczym odjęciem prawa własności (przepadkiem rzeczy). Przepis art. 50a zawiera bowiem przesłanki przejścia własności pojazdu na rzecz gminy, które świadczą o uzewnętrznieniu porzucenia pojazdu z zamiarem wyzbycia się. Powyższe okoliczności nawiązują do instytucji porzucenia rzeczy, o której mowa w art. 180 Kodeksu cywilnego (dalej k.c.), stosownie do którego właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci.
ZAWŁASZCZENIE
Porzucenie rzeczy ruchomej wymaga wyzbycia się jej posiadania przez właściciela w sposób umożliwiający zawładnięcie daną rzeczą przez każdego. Wymagany jest zamiar wyzbycia się własności, co nie jest jednoznaczne z pozostawieniem pojazdu bez tablic lub nieużywanie go przez dłuższy czas. Za spełnienie tej przesłanki Prawo o ruchu drogowym uznaje nieodebranie pojazdu w terminie 6 miesięcy od dnia jego usunięcia, chyba że nieodebranie pojazdu nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby zobowiązanej (art. 50a ust. 2 i 3), jak również nieustalenie w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu osoby uprawnionej do jego odbioru (ust. 4). Jeżeli bowiem właściciel pojazdu, pomimo wiedzy, gdzie pojazd się znajduje, nie odbiera go przez okres 6 miesięcy, a następnie uprzedzony o możliwości utraty prawa własności zgadza się na to lub nie zajmuje stanowiska, można zasadnie uznać, że pojazd ten porzucił z zamiarem wyzbycia się własności. Pojazd w takim wypadku staje się pojazdem niczyim. W myśl art. 181 k.c. własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne, zwane zawłaszczeniem. W opisanej sytuacji podstawą nabycia własności takiego pojazdu nie jest ten przepis, lecz art. 50a ust. 2 in fine, który stanowi, że pojazd taki przechodzi na własność gminy z mocy ustawy (por. uchwałę NSA z 29 listopada 2010 r., sygn. akt I OPS 1/10, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, orzeczenia.nsa.gov.pl).
Aneta Podgajna
Podstawa prawna
– Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.)
– Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm.)
– Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 4, Nr 397)
