Obowiązek odbycia służby przygotowawczej
PRAWO PRACY - SAS 10 / 2015
PYTANIE
Czy w świetle art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych obowiązek odbycia służby przygotowawczej (dookreślając obowiązek zakończenia służby przygotowawczej zdanym egzaminem) ma pracownik, który przed zatrudnieniem w naszym urzędzie (wyłoniony w trybie konkursu) był zatrudniony na stanowisku urzędniczym na czas nieokreślony lub określony, dłuższy niż 6 miesięcy w jednostkach, o których mowa w art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych, ale nie odbył służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA
Zgodnie z art. 19 ust. 1 w zw. z art. 16 ust. 2 ustawy z 12 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych osoby podejmujące po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, zobowiązane są do odbycia służby przygotowawczej.
Na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, kierownik jednostki może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych (art. 19 ust.5). Zwolnienie nie dotyczy egzaminu kończącego służbę przygotowawczą.
OSOBA PODEJMUJĄCA PO RAZ PIERWSZY PRACĘ
Definicję pojęcia „osoba podejmująca po raz pierwszy pracę”, zawiera art. 16 ust. 3. Przepis ten stanowi, że przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę, rozumie się osobę, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach, o których mowa w art. 2, na czas nieokreślony albo na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym.
W analizowanym przepisie występuje spójnik „i”, co oznacza, że warunkiem uznania danej osoby za osobę niepodejmującą pracy po raz pierwszy jest niewystąpienie żadnej z określonych w nim przesłanek.
Z przepisu tego wynika, że dla oceny podejmowanej pracy po raz pierwszy ważne jest wyłącznie wcześniejsze zatrudnienie u pracodawcy samorządowego, o którym mowa w art. 2 u.p.s., jak i spełnienie warunków określonych w art. 16 ust. 2 u.p.s. W tym stanie prawnym urzędnik służby cywilnej może być zatrudniony na stanowisku urzędniczym w jednostce organizacyjnej samorządu terytorialnego wyłącznie na czas określony, jako pracownik “podejmujący pracę po raz pierwszy”. W tej samej sytuacji znajdzie się wieloletni urzędnik samorządowy, który nie zdał lub nie zdawał egzaminu. Definicja osoby podejmującej pierwszą pracę zakłada bowiem koniunkcję stażu pracy oraz zdanie egzaminu. Przepisy nie wprowadzają żadnego odniesienia do minimalnego okresu zatrudnienia, którego upływ wyklucza traktowanie kandydata na stanowisko urzędnicze, jako podejmującego pracę po raz pierwszy (tak: M. Tomaszewska, Prawo urzędnicze, komentarz, pod red. K. Barana, Lex 2014).
Oznacza to, że jeżeli dana osoba była zatrudniona w jednostkach, o których mowa w ustawie o pracownikach samorządowych na czas nieokreślony albo na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, nie odbyła jednak służby przygotowawczej, ponieważ w dacie nawiązania z nią stosunku pracy wówczas obowiązujące przepisy nie przewidywały obowiązku odbycia służby przygotowawczej, to zgodnie z ww. definicją jest ona osobą podejmującą po raz pierwszy pracę.
Analogiczne stanowisko prezentuje obecnie Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji.
Definicja osoby podejmującej pierwszą pracę zakłada koniunkcję stażu pracy oraz zdanie egzaminu. Przepisy nie wprowadzają żadnego odniesienia do minimalnego okresu zatrudnienia, którego upływ wyklucza traktowanie kandydata na stanowisko urzędnicze, jako podejmującego pracę po raz pierwszy.
Sławomir Pyźlak
radca prawny
PODSTWA PRAWNA
– Ustawa z 12 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2012 r., poz. 1202 z późn. zm.)
