Strona główna

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE - 1 / 2024

Tylko do 9 sierpnia 2024 r. gminy mają czas na skontrolowanie wszystkich właścicieli nieruchomości niepodłączonych do kanalizacji oraz właścicieli nieruchomości niezamieszkałych, nieobjętych gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi. Za niezrealizowanie tego obowiązku grozi nawet 50 000 zł kary.

Zgodnie z art. 6 ust. 5a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2023 r. poz. 1469 z późn. zm.; dalej: u.c.p.g.), wójt, burmistrz, prezydent miasta kontroluje:

posiadanie umów na odbiór odpadów komunalnych z terenu nieruchomości niezamieszkałych, nieobjętych gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi lub na odbiór nieczystości ciekłych, tak ze zbiorników bezodpływowych, jak i osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków;
w przypadku umów na odbiór odpadów komunalnych – ich zgodność z wymaganiami określonymi w gminnym regulaminie utrzymania czystości i porządku oraz ze sposobem określonym w przepisach, wydanych na podstawie art. 4a ust. 1 u.c.p.g., tj. obecnie w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. poz. 906);
dowody uiszczania opłat za usługi objęte ww. umowami, lub inny sposób udokumentowania wykonania obowiązków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3b u.c.p.g. (jeśli rada gminy podjęła uchwałę na podstawie art. 6 ust. 1a u.c.p.g.).

Co więcej, zgodnie z dodanym 9 sierpnia 2022 r. przepisem art. 6 ust. 5aa u.c.p.g., ww. kontrola musi być prowadzona co najmniej raz na dwa lata zgodnie z planem kontroli, określającym co najmniej wykaz podmiotów podlegających kontroli w okresie kontrolowanym. Oznacza to, że co dwa lata gmina powinna przygotowywać plan kontroli, uwzględniający wszystkich właścicieli nieruchomości, czy to pozbywających się nieczystości ciekłych (a więc w skrócie mówiąc – niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej), czy też pozbywających się odpadów komunalnych (jeśli ich nieruchomość niezamieszkała nie została objęta gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi). Ustawodawca w tym zakresie nie wprowadza żadnych ograniczeń, zwłaszcza co do możliwości skontrolowania wyłącznie części właścicieli nieruchomości. Zamysłem ustawodawcy jest bowiem to, aby każdy właściciel nieruchomości, pozbywający się ww. substancji, był cyklicznie kontrolowany (czyli raz na dwa lata).
Co przy tym istotne, zgodnie z art. 13 nowelizacji, która wprowadziła ww. przepis art. 6 ust. 5aa u.c.p.g. (tj. ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 1549 z późn. zm.), pierwszy dwuletni okres na przeprowadzenie kontroli zgodnie z planem kontroli, o którym mowa w tymże art. 6 ust. 5aa u.c.p.g., liczy się od dnia wejścia w życie nowelizacji, tj. od dnia 9 sierpnia 2022 r.
Warto w tym miejscu zauważyć, że ww. nowelizacja w głównej mierze odnosiła się do problematyki ścieków komunalnych oraz nieczystości ciekłych, a tym samym bardzo często wprowadzenie przepisu art. 6 ust. 5aa u.c.p.g. jest mylnie łączone wyłącznie w odniesieniu do tej części przepisu art. 6 u.c.p.g., która odnosi się do nieczystości ciekłych. W rzeczywistości zaś z przepisu art. 6 ust. 5aa u.c.p.g. jednoznacznie wynika, że dotyczy on w całości kwestii uregulowanych w ust. 5a tego przepisu (tj. art. 6 u.c.p.g.), a tym samym odnosi się również do odpadów komunalnych i prawidłowego pozbywania się ich przez właścicieli nieruchomości niezamieszkałych, nieobjętych gminnym systemem.
Pomijając w tym miejscu kwestie wyników przeprowadzanych kontroli (w skrócie tylko należy zauważyć, że z kontroli powinno wynikać, czy dany właściciel nieruchomości przestrzega, czy też nie przestrzega prawidłowego pozbywania się nieczystości ciekłych lub odpadów komunalnych, a jeśli nie, to należałoby wdrożyć mechanizm z art. 6 ust. 6 i ust. 7 u.c.p.g.), trzeba zwrócić uwagę na sankcje, które przewiduje ustawodawca za brak realizacji obowiązku kontroli. Sankcje te określono w art. 9z ust. 7 u.c.p.g. Zgodnie z tym przepisem „W przypadku gdy wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 6 ust. 5a – gmina podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 50 000 zł”.
Warto zauważyć, że w ww. przepisie sankcyjnym posłużono się ogólnym zwrotem „nie wykonuje obowiązku” bez jego jakiegokolwiek stopniowania. Innymi słowy przyjąć należy, że na brak sankcji niewątpliwie „narażona” będzie ta gmina, w której wszyscy właściciele nieruchomości zostaną skontrolowani. Każde, choćby najmniejsze niewypełnienie obowiązku kontroli, przynajmniej w teorii będzie skutkować możliwością wymierzenia kary, o której mowa powyżej. Oczywiście należy mieć na uwadze dwie kwestie. Po pierwsze, z samego przepisu wynika, że mamy do czynienia z tzw. widełkami sankcjonowania – kara powinna być bowiem wymierzona od 10 000 zł do 50 000 zł. Po drugie zaś, w przypadku tego rodzaju sankcji mamy do czynienia z administracyjną karą pieniężną, o której mowa w dziale IVA Kodeksu postępowania administracyjnego, co oznacza, że w sprawie zastosowanie znaleźć może m.in. przepis art. 189f k.p.a., odnoszący się do możliwości odstąpienia od wymierzenia takiej kary (w przypadkach w tym przepisie określonych).
Karę pieniężną, o której mowa w ww. art. 9z ust. 7 u.c.p.g. wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska (patrz: art. 9zb ust. 2 u.c.p.g.). Skąd organ ten będzie wiedział o tym, czy w danej gminie realizowany jest obowiązek kontroli z art. 6 ust. 5a u.c.p.g.? W pierwszej kolejności należy pamiętać, że WIOŚ może kontrolować gminy na zasadach ogólnych, wynikających z przepisów o inspekcji ochrony środowiska. Po drugie zaś, w odniesieniu do nieczystości ciekłych warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden nowy obowiązek, który został wprowadzony do przepisów u.c.p.g. wskazywaną już wcześniej nowelizacją z 2022 r.
Mocą tej nowelizacji z dniem 1 stycznia 2023 r. do art. 3 u.c.p.g. dodane zostały ust. 5 i ust. 6, wprowadzające obowiązek składania corocznych sprawozdań z zakresu działalności gminy w odniesieniu do gospodarowania nieczystościami ciekłymi. Sprawozdanie to składane będzie, jak już wskazałem, corocznie, w terminie do końca kwietnia za rok poprzedni. Adresatów tego sprawozdania będzie dwóch – wojewódzki inspektor ochrony środowiska oraz dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Co przy tym istotne z punktu widzenia analizowanej problematyki, jedną z informacji przekazywanych w tym sprawozdaniu będzie „liczba przeprowadzonych kontroli dokumentów, o których mowa w art. 6 ust. 5a, oraz wyniki tych kontroli” (patrz: pkt 9 w art. 3 ust. 5 u.c.p.g.). Tym samym gminy same, można wręcz kolokwialnie powiedzieć, że „na tacy” będą przynosić informacje o swoich działaniach w zakresie przeprowadzania kontroli właścicieli nieruchomości.
Oczywiście składane sprawozdanie nie będzie jednoznacznie wskazywało, że w danej gminie nie przeprowadzono wszelkich kontroli, bowiem jest ono roczne, zaś okres kontrolny trwa dwa lata (i nie są to przy tym lata kalendarzowe). Nie sposób jednak nie zauważyć, że podana w sprawozdaniu w sposób bezwzględny liczba kontroli, przy podanej w tym samym sprawozdaniu ilości nieczystości ciekłych odebranych z obszaru gminy, pozwoli organom (tak WIOŚ, jak i Wodom Polskim) ocenić skalę przeprowadzonych kontroli. Na marginesie warto jedynie przy tym zauważyć, że ww. sprawozdanie w tym roku, tj. w terminie do końca kwietnia 2024 r., będzie składane po raz pierwszy (za rok 2023).

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy
sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Informujemy, że dnia 19 grudnia 2023 r. weszła w życie ustawa z dnia 12 grudnia o zmianie ustawy o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. poz. 2699). Wprowadza ona trzy następujące zmiany w ustawie z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 285 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Czytaj więcej: Stosowanie e-Doręczeń przesunięte w czasie do 1 października 2024 r.

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / WYDARZENIA SAMORZĄDOWE - 1 / 2024

EKOTECH – 10-11 kwietnia 2024 r., w Targach Kielce

Targi Ekotech są wydarzeniem o nieocenionym znaczeniu dla rozwoju sektora komunalnego. Skupiając przedstawicieli samorządów, specjalistów ds. gospodarki odpadami i wiodące firmy w branży, stanowią platformę do wymiany doświadczeń, nawiązywania współpracy oraz do zdobycia wiedzy na temat najlepszych praktyk czy najnowszych trendów w branży. Wypracowane rozwiązania mogą usprawnić pracę wydziałów w samorządach i stać się kluczowe dla efektywności gospodarki komunalnej. 25. edycja targów Ekotech odbędzie się od 10 do 11 kwietnia 2024 r. w Targach Kielce.

EKOTRENDY KLUCZOWE DLA SAMORZĄDÓW

Sukcesywnie, na targach Ekotech wzrasta liczba wystawców z innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie gospodarowania odpadami. Swoją ofertę prezentują najlepsi producenci maszyn do recyklingu z zawansowanymi technologicznie urządzeniami do segregacji i przetwarzania odpadów, producenci magazynów dla branży recyklingowej, a także firmy oferujące samochody elektryczne, inteligentne systemy wywozu śmieci oraz oprogramowanie ułatwiające prowadzenie działalności w obszarze gospodarki odpadami. W trakcie targów można zapoznać się z coraz większą liczbą innowacyjnych rozwiązań, takich jak: nowoczesne prasy do przetwarzania i kompresowania odpadów, inteligentny kosz na śmieci oraz automat do zwrotu opakowań.
– Korzyści, jakie mogą wyniknąć z zastosowania w samorządach prezentowanych na targach Ekotech rozwiązań, jest wiele. Wśród najważniejszych wymienić należy m.in.: optymalizację kosztów i zasobów w samorządach i firmach komunalnych, redukcję odpadów składowanych na wysypiskach, a także zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców – podkreśla Marcin Musiał, menadżer targów Ekotech.

LIDERZY BRANŻY KOMUNALNEJ

Swoją ofertę w trakcie targów Ekotech prezentuje kilkadziesiąt wiodących firm z branży komunalnej, oferujących nowoczesne rozwiązania technologiczne w zakresie gospodarowania odpadami. Podczas nadchodzącej edycji wydarzenia, w Targach Kielce można będzie spotkać m.in. firmę Arbena z ofertą hal i magazynów dla branży recyklingowej, firmę produkcyjną Elkoplast z ponad 20-letnim doświadczeniem w branży wyrobów do zbiórki, sortowania i transportu odpadów, a także firmę Apriva z mobilnymi urządzeniami do mycia i dezynfekcji pojemników na odpady. Na liście są również najlepsi producenci: firma Untha produkująca rozdrabniacze przemysłowe dla branży gospodarki odpadami oraz firma Szczot Tech – producent szerokiej gamy szczotek do użytku przemysłowego. Wśród Wystawców Ekotech nie zabraknie także wieloletniego partnera targów – firmy inżynieryjnej Ak Nova zajmującej się doradztwem, projektowaniem i wykonawstwem robót w sektorze gospodarki odpadami.

O GOSPODAROWANIU ODPADAMI W TEORII

Stałym punktem targów Ekotech są merytoryczne spotkania, konferencje i seminaria. Tradycją stało się organizowane od dekady przez firmę AK Nova Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami, wydarzenia organizowane przez Polskie Stowarzyszenie Stacji Demontażu Pojazdów Eko-Auto oraz spotkania poświęcone zagadnieniom ochrony środowiska i gospodarce odpadami od firmy Ekolog. Nie brakuje również merytorycznych konferencji i spotkań, podczas których poruszane są kwestie związane z gospodarką o obiegu zamkniętym. Odwiedzający targi Ekotech mogą brać udział także w konkursach organizowanych przez wystawców.

KIERUNEK EKOTECH

Targi Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami Ekotech zaplanowano w tym samym czasie co targi Autostrada Nowa Infrastruktura. Będą to wydarzenia poświęcone branży komunalnej oraz budownictwu infrastrukturalnemu – obszarom, które wzajemnie się przenikają.

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE - 1 / 2024

Jakie są problemy do rozwiązania i potrzeby do zaspokojenia w samorządach, zwłaszcza w miasteczkach i gminach miejsko-wiejskich na początku 2024 roku, po inauguracji działalności nowego rządu i kadencji nowego parlamentu? O czym dyskutowano na posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu Samorządowego? – analizę przedstawia Prezes UMP Grzegorz Cichy.

Członkowie Unii Miasteczek Polskich – ogólnopolskiej dobrowolnej organizacji zrzeszającej małe miasta, gminy miejsko-wiejskie i gminy z miejscowościami aspirującymi do uzyskania praw miejskich – postulują szereg zmian w systemie finansowania samorządów. Burmistrzowie i wójtowie oczekują, że rząd i parlament zajmą się tymi prośbami jeszcze przed kwietniowymi wyborami samorządowymi. Najważniejsze dla samorządów to naprawienie i ustabilizowanie finansów samorządowych. Doraźnie rozwiązać ten problem może odpowiedni poziom subwencji oświatowej, natomiast docelowo zmieniony powinien zostać system kosztów prowadzenia edukacji.
Unia Miasteczek Polskich od wielu lat domaga się, by budżet państwa przejął finansowanie wynagrodzeń nauczycieli w całości, tak jak w przypadku policjantów czy strażaków. To nie jest postulat tylko tej kategorii samorządów. Podobnego zdania jest przewodniczący Związku Gmin Wiejskich i wójt lubelskiej gminy Terespol Krzysztof Iwaniuk. Przedstawicielka Związku Powiatów Polskich Bernadeta Skóbel podkreśla, że w Karcie Nauczyciela jest zapis mówiący, że w budżecie państwa powinny być zagwarantowane środki na wynagrodzenia nauczycieli i pochodne, ale nie ma instrumentu prawnego, który pozwoliłby samorządom na dochodzenie tego typu roszczeń.
System finansowania edukacji ma tę wadę, że subwencja oświatowa wyliczana jest w oparciu przede wszystkim o liczbę uczniów, a JST wydają ją na oddział klasowy, niezależnie od liczby uczniów w tym oddziale. Obecnie małe miejscowości, a nawet duże miasta, borykają się z ogromnym niżem demograficznym, obniżenie liczby dzieci bezpośrednio wpłynie negatywnie na wysokość subwencji oświatowej dla samorządów, wyliczanej w sposób dotychczasowy. Konieczna jest zmiana finansowania oświaty, aby samorządy nie musiały ograniczać zadań oświaty i jej rozwoju.
Luka między subwencją oświatową, a wydatkami na edukację ponoszonymi przez samorządy, rośnie z roku na rok i to od wielu lat. Koszty prowadzenia oświaty przez samorządy znacznie wzrosły przez podwyżki płacy, a szczególnie zwiększyły się po zakończeniu działalności gimnazjów. Najwięcej procentowo do subwencji dopłacają gminy miejskie, w których mieszka powyżej 5 tys. mieszkańców – średnio jest to aż 80%!
Stąd zgłaszane przez miasteczka i gminy miejsko-wiejskie postulaty przejęcia finansowania w całości wynagrodzeń nauczycieli przez budżet państwa.
Jeżeli wydatki na wynagrodzenia nauczycieli pokrywane byłyby w całości z budżetu państwa, to wtedy skończy się problem niedoboru pieniędzy na wydatki bieżące we wszelkich kategoriach JST. Jednocześnie każdy samorząd będzie dbał i rozwijał bazę oświatową nawet z własnych dochodów – będziemy w stanie sprostać finansowo temu zadaniu.
Bezwzględnej zmiany wymagają normy, na podstawie których samorządy kształtują podatki lokalne.
Kolejną kluczową kwestią, której modyfikacja powinna poprawić sytuację finansową samorządów to urealnienie przepisów ustawy o opłatach i podatkach lokalnych do rzeczywistości początku drugiego ćwierćwiecza XXI wieku. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych weszła w życie 30 stycznia 1991 roku i potem była 88 razy zmieniana. Reguluje ona zasady naliczania podatku od nieruchomości oraz podatku od środków transportu. Przepisy tam zawarte normują też opłatę targową, opłatę miejscową, opłatę uzdrowiskową, opłatę reklamową oraz opłatę od posiadania psów.
Zasady naliczania tam zawarte są już mocno archaiczne, zwłaszcza jeśli chodzi o podatek od nieruchomości. Pojawiają się różne propozycje zmian w kształtowaniu podatków lokalnych. Ponieważ wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości ze względu na opór jest nierealne, to trzeba szukać innych rozwiązań. Jednym z nich jest propozycja różnicowania stawek podatków w zależności od lokalizacji i sposobu wykorzystania nieruchomości. Potocznie można nazwać to jako strefowanie.

Unia Miasteczek Polskich przygotowała i wystosowała apel dotyczący
podatku od nieruchomości oraz dochodów własnych gmin:

„4 lipca 2023 r. Trybunał Konstytucyjny jednogłośnie orzekł (sygn. akt SK 14/21), że art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 70) jest niezgodny z art. 84 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wskazany wyżej przepis, określający legalną definicję budowli, traci moc obowiązującą po upływie osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (od 10 lipca 2023 r.). Tym samym konieczna jest istotna zmiana ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Jesteśmy przekonani, że proces ustawodawczy w tym zakresie powinna poprzedzić debata nad kierunkiem zmian prawnych w zakresie podatku od nieruchomości, będącym dla gmin istotnym źródłem dochodów własnych.
Pragniemy w tym kontekście przypomnieć istotne wnioski z tegorocznego raportu „Polityka podatkowa polskich miast” opracowanego przez Obserwatorium Polityki Miejskiej Instytutu Rozwoju Miast i Regionów. Jak wskazali autorzy Raportu:
Podatek od nieruchomości stanowi drugie pod względem wielkości (po udziale w podatku dochodowym od osób fizycznych – PIT) źródło dochodów własnych gmin.
W latach 2010-2020 dochody gmin z tytułu opodatkowania nieruchomości wzrosły o 60,1% w ujęciu nominalnym, jednak ich udział w dochodach własnych zmalał z 22,7 do 19,9%, co wynika ze słabszej dynamiki wzrostu, niż w przypadku udziału w podatku PIT.
Dynamika wzrostu maksymalnych wartości stawek podatku od nieruchomości w latach 2010–2020 była niższa od wielu wskaźników makroekonomicznych – w tym np. wartości produktu krajowego brutto (60,8%), przeciętnego wynagrodzenia brutto (60,8%), przeciętnej emerytury brutto (45,0%) czy płacy minimalnej (97,4%).
Średniorocznie w latach 2010-2020 podatek od nieruchomości stanowił nieco ponad 20% dochodów własnych miast powyżej 5 tys. mieszkańców, przy czym największe znaczenie miał w miastach małych (do 20 tys. mieszkańców), w których średnioroczny udział wyniósł 28,6%, a najmniejsze w miastach dużych (powyżej 100 tys. mieszkańców), gdzie stanowił 17% dochodów własnych.
Biorąc pod uwagę powyższe, apelujemy, by w pracach nad zmianami w podatku od nieruchomości uwzględnić postulaty wielu środowisk samorządowych, zmierzające do umożliwienia samorządom różnicowanie stawek w zależności od sposobu wykorzystania danej nieruchomości oraz ich lokalizacji. Deklarujemy zarazem naszą gotowość dzielenia się praktycznymi wnioskami wynikającymi z obecnych uregulowań prawnych i aktywny udział w procesie konsultacji proponowanych rozwiązań.
Kwestie podatku od nieruchomości mają fundamentalne znaczenie dla zapewnienia stabilnych i optymalnych dochodów gmin. Zwracamy uwagę, że ze względu na reformy systemu podatku PIT wiele naszych mieszkańców przestało być jego płatnikami, lub ich obciążenia podatkowe istotnie się zmniejszyły. Oczywisty pozytywny skutek takich działań dla mieszkańców wiąże się zarazem z uszczupleniem dochodów własnych gmin i narastającymi problemami z finansowaniem zadań publicznych, których obecnie doświadczamy. Doceniamy zarazem zaangażowanie władz centralnych w istotne wsparcie finansowe projektów rozwojowych na poziomie lokalnym. Zwracamy jednak uwagę, że coraz więcej samorządów ma powiększający się z roku na rok problem z finansowaniem wydatków bieżących, zbliżając się do niebezpiecznych dla stabilności finansów poziomu zadłużenia.
Biorąc pod uwagę powyższe stoimy na stanowisku, że proponowane zmiany w podatku od nieruchomości – zwłaszcza dla małych miast – pomogą w zwiększeniu i stabilizacji dochodów własnych gmin. Apelujemy o ich szybkie przeprowadzenie, deklarując udział i wsparcie tego procesu.”

Od wielu lat postulaty w sprawie zmian w podatkach lokalnych przedstawia na różnych forach Eugeniusz Gołembiewski – burmistrz Kowala, członek Zespołu ds. Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, pokazując nieżyciowe zasady, np. trzy różne stawki dotyczące opodatkowania garaży.
Samorządowcy przywołują również przykład Niemiec, gdzie stosowana jest zasada wyznaczania dolnych, czyli minimalnych stawek podatku, a nie jak ma to miejsce w Polsce, gdzie Minister Finansów określa górne, maksymalne stawki, których samorządy nie mogą przekroczyć. Gdyby przyjąć takie rozwiązanie, to uniemożliwiałoby ono populistyczne działania radnych gminnych czy miejskich, chcąc przypodobać się wyborcom i obniżać stawki.
Również pojawiają się inne rozwiązania problemów. Profesor Paweł Swianiewicz z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu proponuje rozważyć połączenie podatku od nieruchomości z podatkiem rolnym, oczywiście w dłuższej perspektywie. Podatek rolny wyznaczany jest w oparciu o rynkową cenę kwintala żyta, ale jest to zaszłość historyczna, niemająca oparcia w dzisiejszych realiach.
Mocno dyskutowany jest również kształt podatku od domów i mieszkań. Jest powszechna zgoda, że niski podatek powinien być ograniczony do tylko jednego mieszkania czy domu. Samorządy nie powinny wspierać właścicieli wielu mieszkań czy kilku domów.
Na inauguracyjnym posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu Samorządowego przedstawiciele m.in. Związku Gmin Wiejskich, Unii Miasteczek Polskich i Związku Powiatów Polskich wskazali na potrzebę dywersyfikacji źródeł dochodów JST i wprowadzenia kategoryzacji gmin.
W celu przeprowadzenia bardziej dogłębnej i sprawniejszej analizy postulowanych zmian kluczowych dla funkcjonowania samorządów, pośród których kluczową rolę odgrywa system finansowania jednostek samorządu terytorialnego, Parlamentarny Zespół Samorządowy podzielił się na aż 8 podzespołów, ukierunkowanych tematycznie. W najbliższym czasie mają zająć się projektami przygotowanymi przez korporacje samorządowe. Środowisko samorządów ma duże oczekiwania wobec nowego parlamentu, a zwłaszcza nowego rządu. Dominują oczywiście sprawy finansowe i potrzeba uzdrowienia dochodów finansowych JST. Zauważają je nie tylko samorządowcy i parlamentarzyści z samorządową przeszłością, ale również eksperci, m.in. z Fundacji im. Stefana Batorego.

Wśród powtarzających się postulatów są:

podniesienie udziału samorządów w podatkach (PIT, CIT, podatek ryczałtowy),
zmiany systemu wyrównawczego,
wprowadzenie subwencji ekologicznej,
wsparcie dla gmin małych, wyludniających się,
dywersyfikacja źródeł dochodów JST,
waloryzacja opłat administracyjnych,
zabezpieczenia przed ubytkiem w dochodach,
pokrycie kosztów realizacji zadań zleconych,
kategoryzacja gmin ze względu na dochody i sytuację finansową,
wsparcie dla gmin z mniejszym potencjałem,
udział samorządów w podatku VAT (przynajmniej w podatku VAT ponoszonym przez JST w wydatkach majątkowych),
różnicowanie stawki podatków lokalnych w zależności od lokalizacji i przeznaczenia nieruchomości.

Na spotkaniu Parlamentarnego Zespołu Samorządowego jako szef Unii Miasteczek Polskich przedstawiłem ogromne wyzwanie, jakim są zmiany i problemy społeczne. Podkreślałem, że mniejsze samorządy nie radzą sobie z depopulacją, rośnie grupa gmin i miasteczek pasujących do kategorii gmin tracących funkcje społeczno-gospodarcze.
– „W ciągu 10 lat w 754 ośrodkach miejskich ubyło powyżej 5% mieszkańców. To są dramatyczne dane. Do tego dochodzi problem starzejącego się społeczeństwa. Przestrzegałem, żebyśmy nie szli w tę stronę, jak we Włoszech, gdzie w niektórych miastach urzędy sprzedają domy za 1 euro tylko po to, żeby ktoś chciał zamieszkać w danym miasteczku. Stąd też pilna potrzeba kategoryzacji gmin, ponieważ mamy bardzo duże zróżnicowanie społeczno-gospodarcze i finansowe JST, są różne potrzeby i różne możliwości”.
Mój głos wsparł Krzysztof Iwaniuk wójt Terespola, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich, który zwrócił uwagę, że dysproporcje stale się pogłębiają, szczególnie na niekorzyść gmin oddalonych od dużych miast.
– „Do tego dojdzie w najbliższych latach dramat z demografią. Główny Urząd Statystyczny podaje, że w 2060 r. ubędzie w woj. lubelskim 40% mieszkańców. Na 100 pracujących będzie 108 emerytów. I to nie jest przecież jakaś odległa przyszłość. A oszacowaliśmy w ZGW, że tylko na drogi i gospodarkę wodno-ściekową na terenach wiejskich potrzeba ok. 200 mld zł” – podsumował przewodniczący ZGW RP.
Lista propozycji i oczekiwań czeka na szczegółową analizę parlamentarzystów we współpracy z rządem. Senator Wadim Tyszkiewicz zasugerował, żeby w ramach prac Parlamentarnego Zespołu Samorządowego – oprócz rozdzielenia tematycznego między 8 podzespołów – podzielić je na takie, które rodzą skutki finansowe oraz takie, które ich nie powodują.
– „Te drugie można wprowadzić bardzo szybko, to jest w zasadzie tylko kwestia dobrej woli. Finansowe z kolei rodzą skutki też dla rządu, więc trzeba m.in. ułożyć na nowo budżet. Tego nie da się zrobić z dnia na dzień, ale jest pakiet ustaw, które można uchwalić z dnia na dzień” – podkreślił senator.

Grzegorz Cichy
Prezes Unii Miasteczek Polskich
burmistrz Gminy i Miasta Proszowice
do stycznia 2024 r. współprzewodniczący KWRiST

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / WYWIADY - 1 / 2024

Rozmawiamy z Prezesem Zarządu Związku Powiatów Polskich, Starostą Bielskim Andrzejem Płonką

Panie Prezesie, rok 2023 był pełen wyzwań dla samorządów. Jakie najważniejsze problemy wymagały Państwa interwencji? W jakich obszarach możecie Państwo mówić o sukcesach?

– Miniony rok był dla samorządów wyzwaniem na różnych płaszczyznach. Stawiliśmy czoła różnorodnym problemom, obejmującym zarówno aspekty finansowe, jak i kwestie związane z ochroną zdrowia, edukacją oraz efektywnym funkcjonowaniem administracji. Na każdym z wymienionych obszarów odnotowaliśmy konkretne osiągnięcia

Jakie przykładowe osiągnięcia macie Państwo w obszarze ochrony zdrowia?

– Dzięki naszemu zaangażowaniu udało się wprowadzić szereg rozwiązań, mających na celu utrzymanie w 2023 roku ryczałtu dla szpitali, które w 2022 r. nie miały niedowykonania w ramach umowy sieciowej. Ponadto Związek Powiatów Polskich, przy wsparciu Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych, doprowadził do zmian prawnych, umożliwiających przedłużenie terminu rozliczenia środków wypłaconych świadczeniodawcom w formie tzw. „1/12” o kolejny rok, do 31 grudnia 2024 roku.
Dodatkowo nasze działania przyczyniły się do wydłużenia terminu wyłączenia stosowania przez NFZ kar umownych do połowy 2024 roku, w przypadku braku zapewnienia lekarza systemu w specjalistycznych zespołach ratownictwa medycznego.
Nasze starania doprowadziły również do nowelizacji rozporządzenia, co umożliwiło skorygowanie liczby jednostek rozliczeniowych, dotyczących świadczeń finansowanych w formie ryczałtu, ustalonej dla danego świadczeniodawcy na 2023 r. Dzięki temu udało się tymczasowo utrzymać poziom finansowania omawianej grupy świadczeniodawców w kolejnym okresie rozliczeniowym.
Kolejnym sukcesem jest wprowadzenie zmian w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, w przypadku realizacji świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, udzielanej w warunkach ambulatoryjnych. Dzięki naszym działaniom uchylono wymóg realizacji tego świadczenia w zakresie podstawowym wyłącznie przez podmiot leczniczy, w którego strukturze znajduje się izba przyjęć i zapewnienia przez ten podmiot przebywania lekarza w miejscu udzielania świadczeń w zakresie izby przyjęć stale, w godzinach funkcjonowania nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej.

Co udało się osiągnąć w obszarze edukacji?

– W obszarze tym również aktywnie działaliśmy. Na przykład, dzięki naszemu zaangażowaniu i wielu zgłoszonym uwagom, Związek Powiatów Polskich skutecznie przyczynił się do rewizji zapisów projektu, dotyczącego branżowych centrów umiejętności. W rezultacie planowane jest przesunięcie (zwiększenie) środków na wynagrodzenie dyrektora centrów, a centra utworzone w ramach pilotażu otrzymają gwarancję stabilnego finansowania. Procedury likwidacji i przekształcenia centrów zostaną również dostosowane, wyłączając określone kroki wymagane przez obowiązujące Prawo oświatowe, w tym nie będzie konieczności uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty. Ponadto, konkurs na nowe centra nie będzie wymagał wcześniejszego utworzenia placówki, co pozwoli na stworzenie jej dopiero po zwycięstwie w konkursie.
Kolejnym sukcesem jest wdrożenie przez Związek Powiatów Polskich rozwiązań, które usprawnią funkcjonowanie szkół ponadpodstawowych w obliczu zwiększonego rocznika uczniów. Elastyczność godzin ponadwymiarowych (możliwość realizacji ponad połowę etatu) oraz wyłączenie przepisów dotyczących przekształcenia w przypadku otwarcia nowych lokalizacji zajęć to konkretny krok w tym kierunku.
Kolejnym ważnym zagadnieniem są uwagi Związku Powiatów Polskich, dotyczące finansowania klas wielozawodowych, które zostały uwzględnione w algorytmie podziału subwencji oświatowej na 2024 rok. Wzrost wag dla młodocianych pracowników stanowi realne dostosowanie do zgłaszanych od kilku lat postulatów.

Dialog i współpraca samorządów to klucz do skutecznych rozwiązań. Jak Pan ocenia zaangażowanie przedstawicieli samorządów w minionym roku?

– Związek aktywnie uczestniczył w procesie legislacyjnym, analizując liczne projekty aktów prawnych i dostarczając szczegółowych opinii. Prowadziliśmy również rozmowy z decydentami, by uświadamiać ich o sytuacji i potrzebach jednostek samorządu terytorialnego. Nasi przedstawiciele byli bardzo aktywni, zarówno na Konwentach Powiatów, jak i w kierowanych do Biura Związku pismach. To dzięki ich zaangażowaniu osiągnęliśmy pełną świadomość istotnych kwestii i mogliśmy w ten sposób przedkładać to na szczeblu ogólnopolskim, czy to na posiedzeniach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, różnych komisjach parlamentarnych czy też w końcu w bezpośrednich rozmowach z kierownictwem różnych resortów.
Nasi eksperci bardzo aktywnie uczestniczyli w procesie legislacyjnym. W ubiegłym roku przeanalizowali ponad 900 projektów aktów prawnych, wydając ponad 150 opinii prawnych. Dzięki temu w znacznej części osiągaliśmy założone cele. To dowodzi skutecznego reprezentowania interesów samorządów.

W jakim jeszcze obszarze Związek Powiatów Polskich był aktywny w minionym roku?

– Nasi eksperci przeprowadzili szereg szkoleń, w tym głównie online. Wzięło w nich udział ponad 14 000 osób. Tak wielkie zainteresowanie dowodzi ogromnego zaufania do merytorycznych treści, jakie podczas nich są przedstawiane. Ponadto ZPP wydało szereg publikacji analitycznych, analiz, realizowało badania ankietowe, dotyczące kluczowych kwestii dotyczących powiatów. To wszystko było ważnym elementem naszej działalności.

Jakie są główne wyzwania przed samorządem powiatowym i jakie cele stawiają sobie Państwo na przyszłość?

– Kluczowe wyzwania to przede wszystkim przeciwstawienie się dalszemu osłabieniu sytuacji finansowej i odbieraniu kompetencji samorządom. Naszym celem jest umocnienie wspólnoty samorządowej, przywrócenie silnej pozycji samorządów w strukturze administracyjnej państwa i wzmocnienie finansów samorządowych. Właśnie na tym planujemy się skupić w bieżącym roku.

Dziękujemy za rozmowę.

SPIS TREŚCI

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / WYWIADY - 1 / 2024

Czy wprowadzane zmiany w przepisach to dobry kierunek? – rozmawiamy z ekspertem w dziedzinie finansów jednostek samorządu terytorialnego dr Hanną Kmieciak

Poruszyliśmy kilka istotnych aspektów, takich jak postępowania przedegzekucyjne, współpraca gmin z naczelnikami urzędów skarbowych czy też kwestia egzekucji z nieruchomości. Przyjrzymy się także, jak nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji po 25 marca 2024 r. wpłynie na egzekwowanie zaległych podatków. Dr Hanna Kmieciak będzie jedną z prelegentek VI Krajowego Kongresu Forów Skarbników, który odbędzie się w dniach 12-13 marca 2024 r. Kongres realizowany jest pod hasłem: Współpraca, zmiany, finanse publiczne. Organizatorami wydarzenia są Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego oraz działająca przy niej Krajowa Rada Forów Skarbników JST. Patronat medialny nad Kongresem objął Serwis Administracyjno-Samorządowy.

Jakie oczekiwania wiąże pani z nową większością rządową?

– Zmiany retoryki i traktowania jednostek samorządu terytorialnego jak partnerów do rozmów i wspólnych działań, czyli powrotu do normalności. Cały czas jednostki borykają się z brakiem środków na pokrycie rosnących kosztów, chociażby za prąd czy za gaz. To jest prawdziwa bolączka i podejrzewam, że to będzie jeden z dominujących tematów Kongresu Skarbników. Nie wiem, na ile skarbnicy podczas Kongresu się do tego odniosą, ale słyszałam głosy tych, którzy postulują przywrócenie udziałów w podatku PIT do takiej wysokości, na jakiej to było wcześniej. Teraz ten udział jest obniżony. Przede wszystkim najbliższy rok budżetowy będzie zdominowany przez wybory samorządowe, a jak wybory to oczywiście parcie szefów na zwiększenie kwot na inwestycje, gdyż większość z nich będzie starać się o reelekcje. Czyli będziemy mieli do czynienia z zamykaniem rozpoczętych inwestycji i realizowaniem tych obietnic, które jeszcze do wyborów będzie można zrealizować, ale na to wszystko trzeba mieć pieniądze.

W jakim kierunku mogą iść zmiany w podatkach?

– Jeżeli mówimy o podatkach lokalnych, czyli o dochodach gmin, to tutaj raczej bym widziała zmiany w kwestii egzekwowania podatków. To już się zadziało, mamy nowelizację ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Na ten temat będziemy rozmawiać podczas mojego panelu na Kongresie Skarbników. W samych podatkach jako takich nie zadziało się jednak za dużo. Cały czas borykamy się na przykład z konsekwencjami wyroku Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie działalności gospodarczej, opodatkowania nieruchomości pod działalność gospodarczą. Jesteśmy w zawieszeniu, bo wyrok Trybunału daje ustawodawcy na zmianę przepisów czas do końca grudnia 2024. Miejmy nadzieję, że faktycznie ustawodawca stanie na wysokości zadania i zrobi porządek z tymi regulacjami, żebyśmy wiedzieli, jak mamy postępować, aby nie było takich sytuacji, że w roku 2025 czy pod koniec 2024 będziemy musieli dokonywać dużych zwrotów podatków podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą, bo to w tym momencie jeszcze bardziej osłabi budżety.
Gminy rolnicze obawiają się konsekwencji wprowadzonej już nowelizacji ustawy w podatku rolnym i dzielenia się ze związkami zawodowymi rolników 1,5% dochodu z tytułu podatku rolnego. Nie odczują tego gminy miejskie czy miejsko-wiejskie, ale gminom rolniczym może być ciężko. Chociaż z drugiej strony ja bym się jednak aż tak bardzo tego nie obawiała, bo przepisy wykonawcze mówią o rekompensowaniu utraty tych dochodów z budżetu państwa, więc miejmy nadzieję, że to faktycznie będzie tak, że wszystko będziemy mieli zrekompensowane.

Jakie skutki będą miały zmiany w przepisach egzekucyjnych?

– Największą zmianą jest właśnie nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, bo tutaj nakłada się na gminy jako wierzycieli – na wójtów, burmistrzów, prezydentów – sporo takich biurokratycznych, dodatkowych obowiązków.
Dzisiaj, żeby była skuteczna egzekucja, to w dużej mierze taki ciężar obowiązku zebrania pewnych informacji spoczywa na organie egzekucyjnym, czyli na naczelniku urzędu skarbowego, więc w gminach mamy naprawdę dobre rozwiązanie. Wystawiamy tytuł na podatnika i musimy tylko dopilnować czynności przedegzekucyjnych, ale od wystawienia tytułu to właściwie tylko patrzymy na ręce naczelnikowi, żeby w miarę szybko wyegzekwował zaległość. To oczywiście już się dzieje, zwłaszcza dzięki temu, że weszła w 2021 roku w lipcu aplikacja ETW. To rzeczywiście przyspieszyło działania naczelników urzędów skarbowych. Ale 25 marca tego roku zmienia się ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, która przerzuca wiele obowiązków gromadzenia, czy zdobywania informacji na temat dłużników na wójtów, burmistrzów i prezydentów.
Dzisiaj, wystawiając tytuł wykonawczy na osobę fizyczną (a zdecydowanie największa ilość dłużników gmin to właśnie osoby fizyczne), wierzyciel podaje w tytule dane pana Iksińskiego i nie interesuje go, jaki pan Iksiński ma majątek, czy jest w związku małżeńskim, czy ma wspólność ustawową małżeńską. Weryfikacja tego spoczywa na barkach naczelników urzędów skarbowych. Zwłaszcza, że oni mają do tego instrumenty. Natomiast od 25 marca 2024 roku, jeżeli wierzyciel będzie chciał, żeby egzekucja Iksińskiego była prowadzona ze wszystkich możliwych składników jego majątku, to będzie musiał ustalić, czy zobowiązany jest w związku małżeńskim, czy w jego małżeństwie jest wspólność ustawowa małżeńska, i kto jest jego małżonką/małżonkiem – bo jeżeli wierzyciel tego nie ustali i wystawi po prostu tytuł tak, jak do tej pory, to egzekucja będzie mogła być prowadzona tylko z jego majątku odrębnego. Doskonale wiemy, że zdecydowana większość naszych podatników jest w związkach małżeńskich, w których panuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Jeżeli więc egzekucja ma być prowadzona tylko z majątku odrębnego, no to mamy problem, bo osoby – zwłaszcza z dłuższym stażem małżeńskim – majątku odrębnego nie posiadają poza wynagrodzeniem za pracę i to jeszcze do czasu, kiedy to wynagrodzenie nie opuści rachunku bankowego pracodawcy. Wcześniejsze nowelizacje ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przerzuciły obowiązki ustalania małżonka i panującego ustroju majątkowego w małżeństwie zobowiązanego, na naczelników urzędów skarbowych, bo oni mają do tego instrumenty, mają więcej informacji na temat dłużników. Spowodowało to, że egzekucja była szybsza. Natomiast ci wierzyciele i ci wójtowie, którzy nie wyczerpią wszystkich możliwości prowadzenia egzekucji, muszą się liczyć z tym, że będą mieli bardzo wiele egzekucji nieściągalnych. A jak nieściągalnych, to nie będzie pieniędzy w budżetach.

Czy jest więc jakaś szansa, żeby proces ten usprawnić?

– Naczelnik urzędu skarbowego rozkłada ręce i mówi, że ja ci nie mogę dać żadnych danych, bo ty jesteś innym organem. Owszem, oficjalnie jak się do mnie zwrócisz jako do organu egzekucyjnego to tak. Ale czy ja mam do organu egzekucyjnego się zwracać? Tym bardziej, że o tym kto jest żoną pana Iksińskiego to tak naprawdę z pierwszej ręki wie, i tu uwaga kuriozum totalne: wójt, burmistrz, prezydent jako kierownik urzędu stanu cywilnego. Niestety w niektórych urzędach, zwłaszcza w momencie kiedy wprowadzono przepisy RODO, pojawił się brak współpracy między urzędnikami. Urzędnicy z urzędu stanu cywilnego mówią, że nie mogą tych danych dać, bo RODO. Ja zawsze tłumaczę pracownikom merytorycznym, że przecież to ten sam wójt, burmistrz, prezydent, który jest organem podatkowym, jest też kierownikiem USC.
Drugi problem jest taki, że nawet jak ta współpraca jest bardzo dobra na płaszczyźnie gminy, czyli pracownicy między sobą współpracują, USC dane przekazuje, to przepisy o aktach urzędu stanu cywilnego nie zakładają na dzisiaj zbierania na okoliczność zawarcia związku małżeńskiego takich informacji, jak ustrój majątkowy małżeński. Nawet jeśli wójt raz wejdzie w posiadanie informacji o ustroju majątkowym małżeństwa podatnika, to dane te mogą być nieaktualne przy wystawianiu tytułu wykonawczego na następne zaległości. Oczywiście ustrój wspólności majątkowej może w ciągu małżeństwa ulec zmianie. Zobowiązany może ustanowić rozdzielność majątkową, albo z rozdzielności przejść na wspólność ustawową. To są rzeczy, które nie powinny służb finansowych interesować w celu wyegzekwowania zaległości, a niestety nowelizacja przepisów poszła właśnie w tym kierunku.

Rozumiem, że o tym problemie będzie mowa również podczas VI Krajowego Kongresu Skarbników w dniach 12-13 marca?

– Tak, będę mówiła skarbnikom, żeby zwrócili uwagę wójtów, burmistrzów, prezydentów na to usprawnienie przepływu informacji wewnątrz urzędu, żeby służby finansowe nie miały blokowanego dostępu do danych, które są gromadzone w USC.

Czyli nawet w ramach tych samych struktur państwowych i samorządowych jest ten problem, który blokuje skuteczne działanie?

– Dokładnie, a nie każdy szef chce wchodzić w kontakty między pracownikami merytorycznymi. Ale nieraz bez wydania polecenia przez szefa w kwestii udzielenia informacji nic się nie zrobi. Można zrobić minimum, czyli wystawiamy tytuły tylko z takimi danymi, jakie na dziś mamy, a więc tylko z danymi podatnika, nie małżonka. Wówczas trzeba liczyć się z tym, że tytuł będzie realizowany, ale wróci jako niezrealizowany z uwagi na brak odrębnego majątku zobowiązanego.
Media tylko wtedy zwracają uwagę na problem, kiedy krzywda dzieje się podatnikowi. Nikt nie patrzy na to, że źle się dzieje, bo w budżecie gminy nie ma pieniędzy i przez to na przykład nie będziemy mieć na osiedlu oświetlenia.
Gminy przede wszystkim muszą dbać o swoje dochody, nie mogą liczyć na wsparcie ze Skarbu Państwa. Co innego powiaty, one w zasadzie nie mają dochodów własnych, dlatego problemy z egzekucją administracyjną w powiatach będą marginalne.

Egzekucja administracyjna to przede wszystkim dochody podatkowe i publicznoprawne. A z jakimi problemami w zakresie dochodów cywilnoprawnych borykają się jednostki samorządu terytorialnego?

– Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał orzeczenie w sporze między jednym z deweloperów na Opolszczyźnie a starostą nyskim. Rozstrzygnięcie dotyczyło stosowania tak zwanej rekompensaty z tytułu odzyskiwania należności. Ustawa o cenach w transakcjach handlowych dała prawo wierzycielom cywilnym, ale również publicznoprawnym, takim jak gmina, powiat, do tego, że w sytuacji kiedy powstaje zaległość cywilnoprawna, wynikająca z transakcji handlowej czyli na przykład dzierżawy, umowy najmu lokalu użytkowego, to wierzyciel ma prawo, obok żądania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, żądać jeszcze rekompensaty od odzyskiwania roszczeń. Czyli zażądać takiej kwoty, którą ponosi wierzyciel w związku z tym, że musi zaangażować sztab ludzi w to, żeby te pieniądze odzyskać (zwłaszcza, że komornicy mają wysokie stawki, jeżeli chodzi o egzekucję sądową, a nie zawsze te egzekucje kończą się sukcesem). Ta rekompensata stanowi równowartość 40, 70 albo 100 euro od jednej kwoty zaległości. Wspomniany wyrok TSUE odnoszący się do zobowiązania z tytułu użytkowania wieczystego stanowił, że rekompensaty nie można pobierać, w sytuacjach kiedy wierzyciel działa władczo, kiedy ustawa nakłada obowiązek na kontrahenta zapłaty należności cywilnoprawnych. Takim przykładem było właśnie użytkowanie wieczyste, bo opłatę z tytułu użytkowania wieczystego reguluje ustawa. TSUE odniósł się tylko do użytkowania wieczystego. Niestety, niektóre regionalne izby obrachunkowe, w oparciu o przedmiotowy wyrok, zajęły stanowisko, że rekompensata za odzyskiwanie należności gminom się nie należy, nie tylko przy egzekwowaniu opłaty za użytkowanie wieczyste, ale przy odzyskiwaniu wszystkich innych należności cywilnoprawnych. Z taką wykładnią rozszerzającą wyroku TSUE nie zgadza się Najwyższa Izba Kontroli.
Wydawałoby się, że to są takie małe, nieistotne sprawy, ale jak je wszystkie pozbieramy to okazuje się, że jednostki samorządu terytorialnego mają problem z dochodzeniem swoich należności.
Mamy nadzieję, że duża liczba skarbników, którzy pojawią się na Kongresie, pozwoli na lepszą wymianę informacji i możliwość spotkania z ekspertami. Wiemy, że tego skarbnikom zawsze brakuje. W moim panelu pojawi się między innymi temat egzekucji z nieruchomości. To kolejne ważne zagadnienie w dyskusji, którego gminy nie wykorzystują w pełni swoich możliwości.
Jako Fundacja mówimy, że ci skarbnicy muszą mieć ze sobą kontakt i wymieniać te informacje, bo często są sami z tym problemem.
Kongres jest właśnie takim miejscem, gdzie skarbnicy mogą wymieniać się wiedzą, doświadczeniem i co równie ważne poznać się. Nie każdy skarbnik ma też tyle odwagi czy czasu, żeby obdzwonić przynajmniej ościenne gminy, i dowiedzieć się, jak oni robią podobne rzeczy. Dlatego właśnie takie spotkanie jak Kongres jest bezcenne.

Dziękujemy za rozmowę.

SPIS TREŚCI

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2024

Zasada incompatibilitas jest ważną częścią krajowego porządku prawnego. W doktrynie prawniczej podkreśla się, że u podstaw wprowadzenia zasady incompatibilitas do porządku prawnego państw demokratycznych leżała konieczność zapewnienia realizacji podziału władz przez wskazanie, jakich stanowisk nie można łączyć z innymi.

Zasada incompatibilitas wprowadza szczególne ograniczenia dla osób pozostających w służbie państwowej, gdy chodzi o łączenie przez nie funkcji, stanowisk państwowych lub łączenie określonych funkcji, stanowisk państwowych z inną działalnością (B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – komentarz, Warszawa 2012, s. 604). Jednak trzeba odnotować, że wymieniona zasada pozostaje również elementem ustrojowego prawa administracyjnego, prawa samorządu terytorialnego, bowiem wpisuje się w status prawny radnego gminy. Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40, 572, 1463, 1688). Stosownie do treści przepisu art. 25b wymienionej ustawy mandatu radnego gminy nie można łączyć z: mandatem posła lub senatora, wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody oraz członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego. Uzupełnieniem tej zasady jest zakaz nawiązywania z radnym gminy stosunku pracy w urzędzie gminy. Wedle treści przepisu art. 24b analizowanej ustawy osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu osoba ta obowiązana jest złożyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wprowadzenie tego zakazu zmierza do uniknięcia sytuacji, w której ta sama osoba byłaby członkiem organu stanowiącego i jednocześnie wykonywałaby czynności (pełniłaby funkcje) należące do sfery wykonawczej jednostki samorządu terytorialnego. Kolizyjność tych dwóch sfer jest oczywista, a regulacje ustawowe mają uniemożliwić lub w znacznym stopniu zapobiec powstaniu powiązań, mogących wzbudzać bardziej lub mniej uzasadnione obiektywnie podejrzenia o charakterze korupcyjnym (zob. P. Sadowski, Vademecum radnego jednostki samorządu terytorialnego, Warszawa 2018). Na ten temat wypowiedziała się również judykatura. Wedle wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie przepis art. 24b ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że naruszenie zawartego w nim zakazu łączenia stanowisk skutkuje, na podstawie art. 190 ust. 1 pkt 2a ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, wygaśnięciem mandatu radnego. Niezłożenie natomiast w terminie wniosku, o którym mowa w art. 24b ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym, równoznaczne jest ze zrzeczeniem się mandatu (Wyrok NSA w Warszawie z dnia 13 października 2005 r. II OSK 61/05, Legalis nr 75453)

dr Mariusz Paradowski
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

SPIS TREŚCI

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2024

Do urzędu wpłynęło podanie od mieszkańców gminy, skarżących się na zatruwanie powietrza przez osoby spalające w swoich piecach zakazane rzeczy, typu butelki plastikowe, folie, ubrania. Z kominów wydobywa się gryzący dym, powodujący łzawienie oczu i utrudnienia w oddychaniu. Czy rozwiązanie problemu należy do kompetencji urzędu gminy, jeśli tak to w jaki sposób?

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta mogą upoważnić pracowników podległych im urzędów miejskich lub gminnych do wykonywania funkcji kontrolnych w zakresie objętym właściwością tych organów, czyli m.in. w zakresie ochrony powietrza.

Przepis art. 155 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2023 r. poz. 1587, z poźn. zm.) wprowadza generalną zasadę, zgodnie z którą termiczne przekształcanie odpadów (tzn. poprzez ich spalanie) prowadzi się wyłącznie w spalarniach odpadów lub we współspalarniach odpadów.
W myśl zaś art. 191 u.o., ten, kto termicznie przekształca odpady poza spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów podlega karze aresztu albo grzywny. Jeżeli jednak w wyniku termicznego przekształcania (spalania) powstała realna możliwość zagrożenia życia lub zdrowia człowieka lub zwłaszcza pogorszenia jakości powietrza, sprawca może odpowiadać nie za wykroczenie, lecz za przestępstwo z art. 183 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny.
Podkreślić należy, że ograniczenia w zakresie możliwości używania opału mogą określać i co do zasady określają przepisy prawa miejscowego, obowiązujące na terenie danego województwa (tzw. uchwały antysmogowe), wprowadzając np. całkowity zakaz palenia węglem brunatnym, kamiennym lub innym paliwem stałym.
Zgodnie z art. 379 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2022 r. poz. 2256, z późn. zm.) minister właściwy do spraw klimatu, marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów (m.in. w zakresie ochrony powietrza).
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta mogą upoważnić pracowników podległych im urzędów miejskich lub gminnych do wykonywania funkcji kontrolnych w ww. zakresie (art. 279 ust. 2 u.o.ś).
Przepis art. 279 ust. 3 u.o.ś określa uprawnienia kontrolujących, wykonujących czynności kontrolne. Zgodnie z tym przepisem kontrolujący uprawnieni są do:

wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 na pozostały teren (przede wszystkim do budynków mieszkalnych);
przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych;
żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;
żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.

W czasie inspekcji kontrolujący ustala czy palenisko spełnia wymagania określone w odpowiedniej uchwale antysmogowej dla danego regionu. Z kolei eksploatujący ma obowiązek przedstawienia odpowiedniej dokumentacji technicznej, potwierdzającej spełnianie przez palenisko kryteriów nałożonych uchwałą. Może być to świadectwo z badań, instrukcja użytkowania, tabliczka znamionowa czy katalog producenta pieca. Funkcjonariusz w razie jakichkolwiek wątpliwości może zażądać okazania sprawozdania lub raportu z badań. Ponadto podczas kontroli osoby kontrolujące mają prawo zidentyfikować wszystkie źródła spalania paliw znajdujące się obrębie nieruchomości oraz wszystkie miejsca magazynowania paliw, a także ocenić je pod kątem zgodności z uchwałą antysmogową, czyli rodzajem i jakością spalanych paliw. Jeśli istnieje podejrzenie, że na terenie nieruchomości spalane są odpady, wówczas przeprowadza się ocenę wizualną odpadu paleniskowego czy analizę składu chemicznego odpadu paleniskowego (popiołu).
W przypadku stwierdzonych naruszeń prawa w zakresie spalanego paliwa stałego (polegającego na spalaniu niedozwolonych materiałów, takich np. jak: opakowania plastikowe, lakierowane płyty meblowe czy płynne lub stałe materiały chemiczne) wójt (burmistrz lub prezydent miasta) jako organ wykonawczy gminy lub osoby działające z jego upoważnia są uprawnieni do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska (art. 279 ust. 4 u.o.ś.).
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest ponadto wystąpić do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli organu stwierdzono naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić, przekazując jednocześnie dokumentację sprawy (art. 279 ust. 5 u.o.ś.).
Przepis art. 279 ust. 6 u.o.ś. nakłada na kontrolowany podmiot oraz kontrolowaną osobę fizyczną obowiązek umożliwienia przeprowadzania kontroli, a w szczególności dokonanie czynności, o których mowa w ust. 3 (wstępu do budynku celem przeprowadzenia oględzin i dokonania odpowiednich pomiarów).
Należy mieć na uwadze również art. 225 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.) – kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Podkreślić należy, że kontrola palenisk może także przebiegać w asyście policji.
W myśl art. 380 ust. 1 u.o.ś., z czynności kontrolnych kontrolujący sporządza protokół, którego jeden egzemplarz doręcza kierownikowi kontrolowanego podmiotu lub kontrolowanej osobie fizycznej.
Protokół podpisują kontrolujący oraz kierownik kontrolowanego podmiotu lub kontrolowana osoba fizyczna, którzy mogą wnieść do protokołu zastrzeżenia i uwagi wraz z uzasadnieniem (ust. 2).
W razie odmowy podpisania protokołu przez kierownika kontrolowanego podmiotu lub kontrolowaną osobę fizyczną, kontrolujący umieszcza o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu może, w terminie 7 dni, przedstawić swoje stanowisko na piśmie wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, staroście, marszałkowi województwa lub ministrowi właściwemu do spraw klimatu (ust. 3).
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, które wyczerpują znamiona wykroczenia, kontrolujący może zgodnie z Kodeksem wykroczeń: pouczyć, zwrócić uwagę lub ostrzec, jeżeli uznał, że pouczenie o niewłaściwym zachowaniu jest wystarczające i spełni swoją funkcję, biorąc pod uwagę zachowanie kontrolowanego. Funkcjonariusz straży gminnej (miejskiej) może także nałożyć grzywnę w wysokości od 20 do 500 zł w formie mandatu karnego lub zawnioskować do sądu o nałożenie grzywny w wysokości do 5 000 zł. W przypadku nakładania mandatu, kontrolowany powinien zostać pouczony o prawie odmowy przyjęcia go i o skutkach prawnych takiej odmowy. W przypadku odmowy przyjęcia mandatu karnego występuje się z wnioskiem o ukaranie do właściwego miejscowo Sądu.
Upoważniony do przeprowadzenia kontroli palenisk pracownik urzędu gminy lub miasta nie jest uprawniony do nałożenia grzywny, może natomiast zwrócić się do Sądu o ukaranie.
Wskazać należy ponadto, że na podstawie art. 18, art. 19 oraz art. 20 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2023 r. poz. 2119, z późn. zm.) istnieje także możliwość zastosowania kary ograniczenia wolności trwającej 1 miesiąc lub kary aresztu od 5 do 30 dni. O ukaranie w powyższy sposób kontrolujący wnosi do właściwego miejscowo sądu rejonowego.

Podstawa prawna:

– Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2023 r. poz. 1587, z poźn. zm.),
– Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2022 r. poz. 2256, z późn. zm.),
– Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.),
– Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2023 r. poz. 2119, z późn. zm.).

Sławomir Pyźlak
radca prawny

SPIS TREŚCI

ENERGIA I TECHNOLOGIE - SAS 1 / 2024

Umocnienie się na pozycji lidera w obszarze Gospodarki Obiegu Zamkniętego, patent na konstrukcję dla farm fotowoltaicznych, nagrodzony innowacyjny produkt i 3,5 mln zagospodarowanych ubocznych produktów spalania oraz prace nad nowymi technologiami recyklingu odpadów z OZE prowadzone przez Centrum Badań i Rozwoju GOZ – to najważniejsze osiągnięcia 2023 roku w projektach z dziedziny gospodarki cyrkularnej prowadzonych przez PGE Ekoserwis, spółkę z Grupy PGE i lidera GOZ w polskiej energetyce. Dzięki zaangażowaniu firmy w rozwój działalności i proekologiczne projekty dla energetyki, zaoszczędzone zostały pokłady surowców naturalnych, nie tworzono nowych składowisk i niższa była emisja dwutlenku węgla.

W Grupie PGE, dla której zielona zmiana w działalności jest priorytetem, liderem Segmentu Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ) jest spółka PGE Ekoserwis, zajmująca się odbiorem ubocznych produktów spalania (UPS) oraz ich zagospodarowaniem i przetworzeniem w pełnowartościowe produkty wykorzystywane w różnych branżach gospodarki (tj. budownictwo, rolnictwo, górnictwo, inżynieria lądowa). Jej umocnieniu na pozycji lidera GOZ służyło m.in. połączenie w 2023 roku PGE Ekoserwis i jej spółki zależnej Epore, co pozwoliło stworzyć unikatowe kompetencje jednocześnie w branżach energetycznej i budowlanej. Realizowano również współpracę z ośrodkami naukowymi (m.in. z Instytutem Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, z Wydziałem Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie), która umożliwia prowadzenie wspólnych projektów badawczych oraz realizację przedsięwzięć, dotyczących zwiększania możliwości zagospodarowania surowców antropogenicznych – głównie UPS i UPW, w różnych branżach i kierunkach.
Rok 2023 był pierwszym pełnym rokiem działającego w ramach PGE Ekoserwis Centrum Badań i Rozwoju GOZ w Bełchatowie. Placówka jest ważnym ośrodkiem rozwoju innowacji, stawiającym czoło wyzwaniom, związanym zarówno z rozwojem i wdrażaniem kolejnych technologii przetwarzania odpadów z energetyki konwencjonalnej, jak i z odzyskiem cennych surowców z wyeksploatowanych instalacji OZE. Dzięki wysoko wykwalifikowanej kadrze technologów w 2023 roku opracowano tam wysokiej jakości wyroby i produkty. Jeden z projektów zaowocował zgłoszeniem patentowym – to konstrukcja balastowo-wsporcza, która może służyć do instalacji paneli fotowoltaicznych (PV). Wypracowane rozwiązanie pozwala na posadowienie farm PV w miejscach, w których konstrukcja wbijana nie może być zastosowana ze względów technicznych, jak na przykład pas startowy byłego lotniska czy tereny poprzemysłowe, bądź też ze względów środowiskowych albo na terenach mocno usieciowionych i z przeszkodami w gruncie. Dodatkowym atutem opatentowanej konstrukcji jest możliwość wykorzystania ubocznych produktów spalania i wydobycia do tworzenia mieszanki betonowej przy prefabrykacji balastów, co pozwala zaoszczędzić surowce naturalne i optymalizuje koszty budowy farm PV.
W ubiegłym roku w Centrum BiR GOZ prowadzono również prace nad innowacyjną technologią dedykowaną recyklingowi łopat turbin wiatrowych. Wypracowywane rozwiązanie w zakresie recyklingu pozwoli w przyszłości zapobiec problemowi zagospodarowania odpadów pochodzących m.in. z farm wiatrowych. Dla PGE Ekoserwis opracowana technologia recyklingu oraz wytworzone przy jej użyciu produkty stanowić będą nowy kierunek działalności. Dzięki zaangażowaniu specjalistów z Centrum Badań i Rozwoju GOZ w minionym roku PGE Ekoserwis rozpoczął również dostarczanie popiołów wapiennych do kopalni rudy miedzi w Zagłębiu Miedziowym. Są one tam wykorzystywane do uszczelniania górotworów, ponieważ izolują obszary wodonośne od obszarów eksploatacyjnych. Obecnie PGE Ekoserwis pracuje nad możliwością wykorzystania popiołów wapiennych do likwidacji płytko zalegających pustek poeksploatacyjnych lub powstałych w wyniku zmian środowiska geologicznego w górotworze. Na przykład w okolicach miasta Siersza popioły wapienne wykorzystuje się do zabezpieczania terenów pokopalnianych.
Stawiając na innowacyjność produktów, w 2023 roku Spółka PGE Ekoserwis została również laureatem konkursu organizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości na najlepsze rozwiązanie z obszaru gospodarki obiegu zamkniętego. W kategorii „Produkt wdrożony” wyróżnienie zdobył produkt Geoszyb, będący mieszanką wypełniającą stosowaną w likwidacji wyrobisk górniczych w procesach przywracania wartości użytkowych terenom poprzemysłowym.
Uboczne produkty spalania w energetyce wykorzystywane są w różnych gałęziach gospodarki. W drogownictwie coraz powszechniej stosowane są produkty alternatywne, które powstają właśnie na bazie popiołów i żużli ze spalania węgla w energetyce. Ich zaletą jest to, że są proekologiczne oraz że ograniczają wydobycie kopalin naturalnych i surowców, minimalizują emisję dwutlenku węgla i powstawanie odpadów. W 2023 roku z takich ubocznych produktów spalania, odebranych z elektrowni i elektrociepłowni przez PGE Ekoserwis, powstawały m.in. takie produkty jak: spoiwa, ekostabilizacje, ekopodbudowy. Zostały one wykorzystane na wielu różnych budowach dróg w całym kraju, takich jak: autostrada A2, trasy szybkiego ruchu np. S1, S6, S7, S11, S19, Obwodnica Metropolii Trójmiejskiej, obwodnice miast, drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Z kolei ponad 800 tysięcy ton gipsu syntetycznego PGE Ekoserwis zadedykowała produkcji w cementowniach i branży budowlanej na rynku krajowym i zagranicznym.
Produkty PGE Ekoserwis wykorzystywane były również przez firmy budowlane, zajmujące się inwestycjami kolejowymi, np. w aglomeracji śląskiej czy przedsiębiorstwa prowadzące prace rekultywacyjne lub makroniwelacyjne. Spoiwa hydrotechniczne dedykowane budownictwu wodno-melioracyjnemu, stosowane do budowy przesłon przeciwfiltracyjnych czy do zabezpieczania wykopów wielkoprzestrzennych, PGE Ekoserwis dostarczała m.in. na wały przeciwpowodziowe wzdłuż Nysy Łużyckiej.
PGE Ekoserwis jest liderem segmentu biznesowego dedykowanego Gospodarce Obiegu Zamkniętego w Grupie PGE. W swoim ponad trzydziestoletnim doświadczeniu w zagospodarowywaniu ubocznych produktów spalania z energetyki oferuje ponad 200 produktów na bazie ubocznych produktów spalania (UPS) i wydobycia (UPW), które są wykorzystywane w wielu branżach – budownictwie, inżynierii lądowej, rolnictwie, górnictwie. PGE Ekoserwis przykłada szczególną staranność, by materiały wprowadzać na rynek w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego i z myślą o ochronie klimatu. Dlatego są to produkty certyfikowane, spełniają wyznaczone normy budowlane, a ich jakość jest wielokrotnie sprawdzana.

Materiał powstał we współpracy
z PGE Polska Grupa Energetyczna

AKTUALNOŚCI / PRZEGLĄD LEGISLACYJNY SAS 1 / 2024

DORĘCZENIA ELEKTRONICZNE

Od 19 grudnia 2023 r. obowiązuje ustawa z dnia 12 grudnia 2023 r. o zmianie ustawy o doręczeniach elektronicznych, opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 18 grudnia 2023 r. pod poz. 2699.

Był to projekt poselski. Ustawa przesuwa termin końcowy wdrożenia środków technicznych, umożliwiających powszechne doręczanie i odbieranie korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej na dzień nie wcześniejszy niż 30 marca 2024 r. (najpóźniej do 1 stycznia 2025 r.). Ostatecznie komunikatem z dnia 21 grudnia 2023 r.
minister cyfryzacji wyznaczył termin stosowania e-Doręczeń na 1 października 2024 r.

ORZEKANIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Od 30 grudnia 2023 r. obowiązuje ustawa z dnia 19 grudnia 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 22 grudnia 2023 r. pod poz. 2768. Był to projekt poselski.

Nowelizacja – zgodnie z treścią uzasadnienia – dotyczy wprowadzenia przepisu, wg którego orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którego ważność upłynęłaby do dnia 30 czerwca 2024 r., zachowuje ważność do dnia 30 września 2024 r., jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego prawomocnego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

Od 31 grudnia 2023 r. obowiązuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków udzielania zwolnień z podatku od nieruchomości oraz podatku od środków transportowych, stanowiących regionalną pomoc inwestycyjną, pomoc na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego, pomoc na infrastrukturę sportową i wielofunkcyjną infrastrukturę rekreacyjną, pomoc na infrastrukturę lokalną, pomoc na rzecz regionalnych portów lotniczych oraz pomoc na rzecz portów, opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 22 grudnia 2023 r. pod poz. 2765.

Rozporządzenie m.in. zwiększa maksymalne kwoty pomocy. Dokonuje również niezbędnych zmian dostosowawczych, związanych ze zmianami o charakterze doprecyzowującym, dotyczącymi pojęć (definicji) wzrostu liczby pracowników czy regionalnej pomocy inwestycyjnej. Nowelizacja uwzględnia również regulacje związane z polityką energetyczną i środowiskową w pomocy na rzecz portów, polegające na dodaniu jako kosztów kwalifikowanych kosztów budowy, instalacji, modernizacji lub rozbudowy infrastruktury ładowania lub tankowania określonych surowców energetycznych.

PODZIAŁ SUBWENCJI OŚWIATOWEJ NA 2024 R.

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje rozporządzenie ministra edukacji i nauki z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2024, opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 22 grudnia 2023 r. pod poz. 2755.

Zgodnie z algorytmem podziału części oświatowej subwencji ogólnej w roku 2024 finansowy standard A wyniesie około 7866 zł. W stosunku do roku 2023, w którym standard ten wynosił 6899 zł, wzrośnie on o około 14%, tj. o około 967 zł. Projekt rozporządzenia został negatywnie zaopiniowany przez Zespół
ds. edukacji, kultury i sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Opinię tę podtrzymała KWRiST na posiedzeniu plenarnym 29 listopada 2023 r. Przedstawiciele strony samorządowej podkreślali, że pomimo iż sama subwencja rośnie, to nadal jej wysokość nie jest adekwatna do realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego zadań oświatowych. Wśród zarzutów szczegółowych znalazła się zbyt wysoka (0,8) waga na edukację domową. Inne zastrzeżenia, jakie strona samorządowa zgłosiła do projektu podziału subwencji oświatowej na 2024 r. dotyczyły m.in. finansowania liceów ogólnokształcących; finansowania szkół przyszpitalnych; środków na zatrudnienie specjalistów w szkołach (m.in. psychologów), czy finansowania Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych. Jednocześnie Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiedziało projekt zmian rozporządzenia w sprawie podziału subwencji oświatowej w roku 2024. Chodzi o wartości wag dla uczniów i słuchaczy należących do mniejszości niemieckiej.

OPIEKA ZDROWOTNA

Od 3 stycznia 2024 r. obowiązuje ustawa z dnia 29 listopada 2023 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 19 grudnia 2023 r. pod poz. 2730.

Był to projekt obywatelski. Ustawa wprowadza przepis przewidujący obligatoryjne przygotowanie, wdrożenie i finansowanie przez ministra zdrowia programu polityki zdrowotnej leczenia niepłodności, obejmującego procedury medyczne wspomaganej prokreacji, w tym zapłodnienie pozaustrojowe.

PRACOWNICY SOCJALNI

W Dzienniku Ustaw z dnia 8 stycznia 2024 r. pod poz. 21 opublikowane zostało obwieszczenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 22 grudnia 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny.

Rozporządzenie określa m.in.: minimum programowe dla I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny; specjalności obowiązujące dla II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny; tryb postępowania w sprawie nadawania stopni specjalizacji i wydawania dyplomów; wzory dyplomów uzyskania I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny; warunki uzyskiwania przez pracowników socjalnych stopni specjalizacji zawodowej; wytyczne dotyczące prac dyplomowych dla kandydatów ubiegających się o uzyskanie II stopnia specjalizacji; wymagania dotyczące kadry dydaktycznej szkoleń w zakresie I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny i konsultantów prac dyplomowych szkoleń w zakresie II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny; tryb kontrolowania pracy regionalnych komisji i podmiotów prowadzących szkolenia.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI - SAS 1 / 2024

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY

Zasiłki chorobowe
Posiłek w szkole i w domu
Ochrona sygnalistów

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ANALIZY I KOMENTARZE

Problem gmin z regulacją zasad wprowadzania zwierząt na tereny gminnych obiektów publicznych
Tworzenie prawa miejscowego – przepisy końcowe
Treść decyzji administracyjnej jako informacja publiczna

ENERGIA I TECHNOLOGIE

Biogaz odpowiedzią na wyzwania transformacji energetycznej
Rozwój segmentu Gospodarki Obiegu Zamkniętego w Grupie PGE w 2023 roku
– to innowacyjne rozwiązania oraz korzyści dla gospodarki i środowiska

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta kontrolują przestrzeganie przepisów
o ochronie środowiska na terenie swojej gminy
Radny gminy nie może łączyć swojej funkcji z innymi funkcjami
i stanowiskami oraz nawiązywać stosunku pracy w urzędzie
Czy burmistrz miasta musi udzielić stowarzyszeniu informacji
z kilku lat o dodatkach do wynagrodzeń pracowników urzędu?

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE