Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 czerwca 2010 r., sygn. akt II SA/Wa 180/10.

Teza: ”Brak ubezpieczenia skarżącego nie wyklucza uznania go za domownika i w konsekwencji wliczenia okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy”.

Zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników domownikiem jest osoba bliska rolnikowi, która: ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Sąd w ww. wyroku uznał, że nie do przyjęcia jest pogląd, iż warunkiem uznania za domownika jest opłacanie składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie. W ocenie WSA brak opłaty składek na ubezpieczenie społeczne rolników nie powoduje utraty statusu rolnika, czy też domownika, bowiem nie przewiduje tego jakikolwiek przepis ustawy. Brak opłacania składek ma natomiast wpływ na nabycie uprawnień do świadczeń, o których mowa w art. 9 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. 

WSA zwrócił uwagę, że podobny pogląd wyrażono na tle ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (wyrok NSA z dnia 5 października 2001 r., sygn. akt II SA 1858/01), w której zawarta definicja domownika także nie zawierała wymogu podlegania ubezpieczeniu społecznemu i obowiązkowi płacenia składek z tego tytułu.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

 

Jak „zatrudnić” kancelarię prawną?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 1 / 2012

PYTANIE INSPEKTORA:

Czy przy wyborze kancelarii prawnej obsługującej gminę mają zastosowanie przepisy dot. zamówień publicznych?

ODPOWIEDŹ:

Art. 4 ustawy Prawo zamówień publicznych (zwanej dalej ustawą) określa zamówienia, co do których stosowanie ustawy jest wyłączone. Ograniczenia stosowania ustawy mają charakter podmiotowy, przedmiotowy a także kwotowy. Zgodnie z art. 4 pkt 4 ustawy nie ma ona zastosowania do umów z zakresu prawa pracy. Należy zatem przyjąć, że przepisy ustawy nie znajdą zastosowania w sytuacji, gdy gmina zdecyduje się na zapewnienie sobie stałej obsługi prawnej, poprzez zatrudnienie radcy prawnego na podstawie umowy o pracę. 

Art. 4 pkt 8 ustawy wyłącza jej zastosowanie, gdy wartość zamówienia lub konkursu nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 14 000 euro. Powyższą kwotę przelicza się na złotówki w oparciu o przepisy Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro, stanowiącego podstawę do przeliczania wartości zamówień publicznych. Zgodnie z § 1 Rozporządzenia średni kurs złotego w stosunku do euro stanowiący podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych wynosi 3,839. Przepisom ustawy nie podlegają więc zamówienia, których wartość nie przekracza 53 746 zł. Umowy zawierane przez gminę z kancelarią prawną w zakresie obsługi prawnej gminy nie będą więc podlegać ustawie, jeżeli wartość każdej z nich nie będzie przekraczała wskazanej wyżej sumy. Z drugiej jednak strony nie należy zapominać o tym, że art. 32 ust. 2 ustawy zakazuje dzielenia zamówienia na części w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy. W orzeczeniach Głównej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, która wielokrotnie zajmowała się problemem podziału zamówienia, wyraźnie podkreśla się, że nie każdy podział zamówienia na części, a jedynie dokonany w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy, narusza ustawową dyspozycję. Zamawiający, który świadomie dzieli zamówienie na części z zamiarem uniknięcia stosowania przepisów ustawy, narusza więc ustawowy zakaz. Przy ocenie, czy dokonano zakazanego podziału zamówienia na części, należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, w tym przewidywalność udzielenia zamówienia (np. umieszczenie w planie finansowym lub innym dokumencie określającym planowane wydatki zamawiającego), jego rodzaj, właściwości świadczeń, jakie mają być treścią umowy, i inne elementy charakterystyczne dla rynku usług, dostaw lub robót budowlanych stanowiących przedmiot zamówienia. Nie będzie zakazanym podziałem zamówienia podział uzasadniony względami technicznymi, organizacyjnymi, gospodarczymi czy zdolnością finansowania przez zamawiającego. Jeżeli zatem możliwe będzie wykazanie w sposób obiektywny, że gmina wymaga stałej obsługi prawnej, której najbardziej opłacalną podstawą jest przyznanie kancelarii prawnej wynagrodzenia ryczałtowego w kwocie wyższej niż 53 746 zł., wówczas gmina odpowiadać będzie za naruszenie przepisów ustawy.

Michał Pęczkowski

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j.Dz.U.2010 Nr 113, poz. 759);
– Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę do przeliczania wartości zamówień publicznych (Dz.U.2009 Nr224, poz. 1796).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Spółka cywilna w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 1 / 2012

Przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej na gruncie ustawy Prawo zamówień publicznych należy traktować jako wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia. Podstawą uczestnictwa spółki cywilnej w postępowaniu o zamówienie publiczne jest art. 23 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, zgodnie z którym wykonawcy mogą wspólnie ubiegać się o udzielenie zamówienia.

REPREZENTACJA SPÓŁKI CYWILNEJ W POSTĘPOWANIU O ZAMÓWIENIE PUBLICZNE

Art. 23 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych stanowi, iż wykonawcy wspólnie ubiegający się o uzyskanie zamówienia publicznego ustanawiają pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo reprezentowania w postępowaniu i zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. 
W konsekwencji obowiązkiem wspólników spółki cywilnej jest ustanowienie pełnomocnika do reprezentowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo reprezentowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia i zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Jednak fakt udzielenia pełnomocnictwa nie musi wynikać z dokumentu o nazwie pełnomocnictwo. Takie umocowanie może być zawarte również w innym dokumencie.
Powyższe potwierdza wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 29 września 2010 r. sygn. akt: KIO 2021/10.
Natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2000 r. sygn. akt: II CKN 298/00 uzasadniał, że w odniesieniu do spółki cywilnej źródła uprawnienia do reprezentacji spółki cywilnej, jakie przysługuje każdemu wspólnikowi spółki, należy upatrywać nie w instytucji pełnomocnictwa, lecz przedstawicielstwa ustawowego”. Wskazać bowiem należy na art. 866 k.c., określający sposób reprezentacji spółki cywilnej, w myśl którego w braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników, każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Jeżeli umowa nie rozstrzyga kwestii reprezentowania, zastosowanie będą miały unormowania zawarte w art. 866 §2 k.c. dotyczące prowadzenia spraw spółki, czyli stosunków wewnętrznych spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umownych lub uchwały wspólników, każdy wspólnik może sam zaciągać ze skutkiem wobec spółki zobowiązanie mieszczące się w zakresie zwykłych czynności spółki.
Wspólnicy spółki cywilnej nie muszą wyznaczać pełnomocnika, który będzie ich reprezentował w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Wystarczy, że złożą umowę spółki, z której treści wynika zasada reprezentacji.
W opinii Urzędu Zamówień Publicznych, umowa spółki cywilnej, wskazująca jednego ze wspólników jako umocowanego do reprezentacji, może być uznana za udzielenie pełnomocnictwa spełniającego wymagania art. 23 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Ze względu na różnorodne możliwości regulacji sposobu reprezentowania spółki cywilnej, stwarzające wobec zamawiającego ryzyko dokonania czynności z osobą nieuprawnioną do reprezentacji tej spółki, zamawiający powinien żądać stosownego umocowania (umowy spółki cywilnej, uchwały wspólników, pełnomocnictwa).
Należy podkreślić, iż brak uchwały lub pełnomocnictwa dla osoby trzeciej oznacza, że zastosowanie będą miały przepisy art. 865 i 866 k.c., z których wynika konieczność poczynienia oceny, czy czynność dokonana przez wspólnika spółki cywilnej nie przekracza zakresu zwykłych czynności spółki, lub czy ma charakter czynności nagłej.

ZASADY SKŁADANIA DOKUMENTÓW

Uczestnikami w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego są wspólnicy spółki cywilnej, których udział w postępowaniu traktowany jest jako wspólne ubieganie się o udzielenie zamówienia w rozumieniu art. 23 ust. 1 pzp, i to w tym kontekście należy oceniać, na kogo mają opiewać przedstawiane przez spółkę cywilną dokumenty.
Zatem to od statusu prawnego wspólników spółki oraz jej potencjału osobowego (np. poprzez zatrudnionych pracowników) zależeć będzie katalog dokumentów, jakie w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego składa spółka bądź jej wspólnicy.
Wskazać należy, że ogólnie obowiązujące przepisy prawa, dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej, przewidują nadanie wspólnego numeru podatnika VAT UE i numeru identyfikacyjnego REGON, a w pozostałym zakresie wspólnicy spółki cywilnej wobec organów państwowych występują samodzielnie to jest w zakresie rozliczania z podatku dochodowego oraz obowiązku ubezpieczenia społecznego, za wyjątkiem sytuacji, gdy spółka cywilna zatrudnia pracowników.
W wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 9 grudnia 2010 r. sygn. akt: KIO 2556/10 skład orzekający stwierdził, iż spółka cywilna posiada podmiotowość podatkowo-prawną, ale wyraźnie przyznaną wyłącznie dla potrzeb stosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.).
W konsekwencji konieczność złożenia przez wspólników spółki cywilnej zaświadczenia dotyczącego indywidualnie każdego z nich oraz spółki cywilnej uznać należy za wymóg uzasadniony a wręcz konieczny. Tylko z tak złożonych zaświadczeń wynikać może w sposób niebudzący wątpliwości stan realizacji zobowiązań prawno-podatkowych, w zakresie wymaganym przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych.
Krajowa Izba Odwoławcza w przytoczonym wyroku oparła się na orzeczeniu wydanym przez NSA z dnia 28 września 2005 r. sygn. akt: I FSK 412/02, w którym wskazano, że „na gruncie podatku od towarów i usług podmiotowość prawno-podatkową przyznaje się spółce osobowej jako organizacji wspólników, a nie samym wspólnikom, tym samym wszelkie obowiązki i uprawnienia podatników, wynikające z ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, odnoszą się do tych spółek, a nie bezpośrednio do ich wspólników.
Natomiast obowiązek przedstawienia zaświadczeń o braku zaległości w opłacaniu podatku dochodowego oprzeć można między innymi na wyroku NSA z dnia 27 kwietnia 2001 r. sygn. akt: III SA 429/00 w którym stwierdzono, że „Obowiązek podatkowy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych ciąży na wspólnikach spółki cywilnej, a nie na spółce. Na gruncie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.) nie można dokonywać domniemania, że jakiś podmiot, niepodlegający z mocy ustawy podatkowej obowiązkowi podatkowemu, jest podatnikiem od osiąganego przez siebie dochodu”.
Podobnie w wyroku NSA w Warszawie z dnia 26 czerwca 2007 r., sygn. akt I OSK 1087/06, stwierdzono, iż „Spółka cywilna utworzona i działająca na podstawie przepisów art.. 860 - 875 k.c., (…) w myśl, art. 5 ust 1 ustawy z 1993 r o VAT jest podatnikiem podatku od towarów i usług (zatem podmiotem zobowiązanym do opłacenia podatku VAT jest sama spółka cywilna, a nie zaś poszczególni jej wspólnicy jako osoby fizyczne). Faktura VAT jest więc dowodem wykonania przez spółkę (a nie oddzielnie przez każdego ze wspólników spółki) konkretnej usługi, konkretnego dnia, na rzecz konkretnego podmiotu”.
Wskazać należy jednak na możliwość odmiennego podejścia do obowiązku przedstawienia zaświadczenia o braku zaległości podatkowych.
W wyroku z dnia 29 stycznia 2010 r. sygn. akt: KIO/UZP 1789/09, Izba uznała, iż wystarczającym dla potwierdzenia niezalegania z podatkami wykonawcy, jest zaświadczenie załączone do oferty – tj. zaświadczenie wystawione tylko na spółkę cywilną.
Prezentowany w wyroku z dnia 29 stycznia 2010 r. pogląd jest jednak odosobniony.

ZAŚWIADCZENIE O NIEZALEGANIU ZE SKŁADKAMI ZUS

Wspólnik spółki cywilnej prowadzący działalność gospodarczą ma indywidualny tytuł do ubezpieczenia społecznego. Wobec powyższego wspólnicy spółki cywilnej mogą samodzielnie odprowadzać swoje składki ZUS, w indywidualnych przypadkach może uczynić to spółka. Obowiązek odprowadzania składek ZUS przez przedsiębiorców wynika z art. 36 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku Nr 205, poz. 1585 ze zmianami). Przedłożenie zatem stosownych zaświadczeń jest niezbędne, by ocenić, czy osoby składające ofertę nie zalegają ze składkami na ubezpieczenie społeczne.

ZAŚWIADCZENIE Z KRAJOWEGO REJESTRU KARNEGO

Art. 24 ust. 1 pkt 9 ustawy Prawo zamówień publicznych, przewiduje, że wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego podlegają podmioty zbiorowe, wobec których sąd orzekł zakaz ubiegania się o zamówienia na podstawie przepisów o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
W związku z powyższym powstaje pytanie, czy spółka cywilna może być zaliczana do kategorii podmiotów zbiorowych w rozumieniu Prawa zamówień publicznych.
W opinii Urzędu Zamówień Publicznych, spółki cywilnej nie można zaliczyć do jednostek posiadających osobowość prawną, nie tworzy też ona odrębnych struktur organizacyjnych, a jest wyłącznie stosunkiem zobowiązaniowym wspólników, dlatego też nie może być uznana za podmiot zbiorowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zagrożone pod groźbą kary.

Zespół Arbitrów w wyroku z dnia 7 października 2004 r. sygn. akt UZP/ZO/0 1612/04, stwierdził, „iż systematyka ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych wskazuje, iż spółka cywilna jako niemająca zdolności sądowej w sprawach prawno-karnych nie może w odróżnieniu od jej wspólników, podlegać takiej odpowiedzialności, w tym nie może zostać ukarana pieniężnie, czy przepadkiem mienia, gdyż karze mogą podlegać wyłącznie jej wspólnicy”. W przypadku, gdy wspólnikami spółki są wyłącznie osoby fizyczne, wówczas przedsiębiorcy ci nie mają obowiązku składania dokumentu z Krajowego Rejestru Karnego potwierdzającego, iż nie podlegają wykluczeniu na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 9 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Natomiast, jeśli wspólnikami są przedsiębiorcy niebędący jednocześnie osobami fizycznymi (np. sp. z o.o. ), wówczas powstanie obowiązek przedłożenia przez tych przedsiębiorców informacji z KRK, iż wobec nich sąd nie orzekł zakazu ubiegania się o zamówienie publiczne.

Justyna Majecka–Żelazny

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

 

Usługi administrowania nieruchomościami nie wolno dzielić na poszczególne budynki

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 1 / 2012

W przypadku, gdy jednostka samorządu terytorialnego administruje budynkami położonymi przy różnych adresach, wykonawca poszczególnych usług związanych z eksploatacją budynków powinien być wybrany w procedurze ustawy Prawo zamówień publicznych, wynikającej z łącznej wartości usługi świadczonej dla wszystkich budynków.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający nie może, w celu uniknięcia stosowania przepisów tej ustawy, dzielić zamówienia na części lub zaniżać jego wartości. Równocześnie przepis art. 32 ust. 1 Prawa zamówień publicznych zobowiązuje zamawiającego do ustalenia wartości zamówienia z należytą starannością.

Biorąc pod uwagę oba wyżej wskazane przepisy oraz art. 34 ust. 1 stwierdzić należy, że w przypadku, gdy zamawiający ustalił z należytą starannością, iż wartość zamówienia w skali roku nie przekroczy równowartości 14.000 €, mógł udzielić zamówienia na podstawie art. 4 pkt. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych. 

Użyte w art. 32 ust. 1 pojęcie „należytej staranności” nie zostało zdefiniowane w ustawie Prawo zamówień publicznych. Należy zatem oprzeć się na definicji tego pojęcia zaczerpniętej z art. 355 § 1 i § 2 Kodeksu Cywilnego. Uwzględniając specyfikę postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przez użyte w Prawie zamówień publicznych pojęcie „należytej staranności” rozumieć należy staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju, przy uwzględnieniu charakteru prowadzonej działalności. Miarą staranności zamawiającego będzie zatem oszacowanie wartości zamówienia poprzez porównanie cen realizacji zamówienia u innych wykonawców oraz określenie zakresu zamówienia, np. w oparciu o potrzeby zaistniałe w latach ubiegłych.

Zatem w przypadku, gdy w wyniku ustalenia wartości zamówienia obliczona z należytą starannością kwota przekracza równowartość 14.000 €, wybór wykonawcy powinien zostać przeprowadzony w jednym z trybów określonych w art. 10 ustawy Prawo zamówień publicznych. 

W przypadku, gdy jeden zamawiający dysponuje (zarządza) nieruchomościami, które wymagają tożsamych działań administracyjnych (np. zamówienia usług ochrony, sprzątania, konserwacji technicznej), co do zasady wartość zamówienia powinna stanowić sumę wydatków ponoszonych na realizację danej usługi we wszystkich lokalizacjach. 
Wyodrębnienie każdej nieruchomości jest możliwe poprzez dopuszczenie składania ofert częściowych, natomiast procedura wyboru wykonawcy powinna zostać przeprowadzona w reżimie formalno–prawnym, wynikającym z łącznej wartości zamówień udzielanych dla danego przedmiotu z uwzględnieniem wszystkich części.

Edyta Partyn

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

W treści pełnomocnictwa nie trzeba wymieniać wszystkich członków konsorcjum

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 1 / 2012

Ustawa Prawo zamówień publicznych w art. 23 ust. 2 nakazuje wykonawcom, wspólnie ubiegającym się o udzielenie zamówienia publicznego, ustanowienie pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo reprezentowania w postępowaniu i zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Zamawiający nie może, poprzez zapisy zawarte np. w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, ograniczać prawa wykonawcy do wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego. Podejmując decyzję o wspólnym ubieganiu się o zamówienie publiczne wykonawcy składają tzw. ofertę konsorcjum. Dla ważności złożonej oferty wykonawcy zobowiązują się do ustanowienia pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo reprezentowania w postępowaniu i zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Zakres udzielanego pełnomocnictwa musi obejmować wymagania określone w art. 23 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych. W praktyce stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych sporne jest, czy wobec braku wskazania w treści pełnomocnictwa, że dotyczy ono wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia, zostaje ustanowiony pełnomocnik, o którym mowa w art. 23 ust. 2 tej ustawy.

 

JEDEN Z WYKONAWCÓW UDZIELA PEŁNOMOCNICTWA DRUGIEMU

Opierając się na orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej stwierdzić należy, że w przypadku, gdy o zamówienia publiczne ubiegają się dwaj wykonawcy występujący wspólnie, dla uznania, że wykonawcy ustanowili pełnomocnika wystarczające jest, aby jeden z wykonawców udzielił pełnomocnictwa drugiemu uczestnikowi konsorcjum.


Podkreślić należy, że ani przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych, zawierające jedynie lapidarnie sformułowany art. 23 ust.2 Pzp, ani też przepisy kodeksu cywilnego dotyczące pełnomocnictwa (art. 98 i nast. Kodeksy Cywilnego w związku z art. 14 ustawy Prawo zamówień publicznych) nie wymagają, dla ważności pełnomocnictwa udzielanego celem ustanowienia pełnomocnika, o którym mowa w art. 23 ust. 2 Pzp, wskazania w treści oświadczenia woli mocodawcy, wspólnego ubiegania się o udzielnie zamówienia publicznego lub wymienienia wszystkich członków konsorcjum – podobnie Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 5 lutego 2009 r. sygn akt: KIO/UZP 99/09).
Zatem jeżeli zakres umocowania wynikający z treści pełnomocnictwa obejmuje reprezentację w postępowaniu o udzielenie zamówienia i odpowiada minimalnemu wymaganiu, co do treści pełnomocnictwa, wynikającemu z art. 23 ust. 2 Prawa zamówień publicznych – nie jest wymagane, aby treść pełnomocnictwa wskazywała członków konsorcjum.

Marek Okniński

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 113 poz. 759 z późn. zm.),

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Nieprawidłowe wyliczenie podatku VAT

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 1 / 2012

Kiedy zamawiający poprawi omyłkę a kiedy odrzuci ofertę w związku z nieprawidłowym wyliczeniem podatku VAT?

Odróżnienie oczywistej omyłki rachunkowej lub innej omyłki podlegającej poprawieniu od błędu w obliczeniu ceny skutkującym odrzuceniem oferty, budzi na gruncie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych duże kontrowersje.

Przedstawiony problem pozostaje aktualny w związku z wydaniem przez Sąd Najwyższy dwóch orzeczeń, w których stanął on na stanowisku, iż określenie w ofercie ceny brutto z uwzględnieniem nieprawidłowej stawki podatku od towarów i usług stanowi błąd w obliczeniu ceny, jeżeli brak jest ustawowych przesłanek wystąpienia omyłki (por. uchwały SN z dnia 20 października 2011 roku, sygn. akt: III CZP 52/11 i III CZP 53/11). Tym niemniej, nadal pozostały pewne wątpliwości w zakresie odróżnienia nieścisłości odnoszących się do wyliczenia podatku VAT, stanowiących omyłki podlegające poprawieniu, od nieścisłości noszących znamiona błędu w obliczeniu ceny.

KIEDY BŁĄD W OBLICZENIU CENY

Wskazane uchwały Sądu Najwyższego zostały wydane w związku z powstaniem rozbieżności w linii orzeczniczej Krajowej Izby Odwoławczej w przedmiocie oceny, czy zastosowanie przez wykonawcę nieprawidłowej stawki podatku VAT przy obliczeniu ceny ofertowej pociąga za sobą powstanie po stronie zamawiającego obowiązku odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6) ustawy pzp, czy też ofertę taką należy przyjąć do oceny, po ewentualnym potraktowaniu wadliwej stawki VAT jako omyłki i dokonaniu odpowiedniej korekty ceny, względnie uznaniu treści oferty w zakresie nieprawidłowej stawki podatku VAT jako niepodważalnego oświadczenia wykonawcy, które jakkolwiek pozostaje w sprzeczności z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, to nie stwarza podstawy do odrzucenia oferty przez zamawiającego. Sąd Najwyższy opowiedział się za niedopuszczalnością tej ostatniej interpretacji uznając, iż zastosowanie nieprawidłowej stawki podatku VAT stanowi błąd w obliczeniu ceny skutkujący odrzuceniem oferty. Należy więc odrzucić ofertę wykonawcy, który np. obliczył cenę wg stawki 23%, podczas gdy przepisy prawa podatkowego nakładają obowiązek podatkowy wg stawki 8%. Natomiast odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2) ustawy pzp będzie podlegała oferta wykonawcy w przypadku, gdy obliczył on cenę w ofercie wg stawki podatku VAT innej niż określona przez zamawiającego w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia.

KIEDY POTRAKTOWAĆ JAKO OMYŁKĘ

Oczywista omyłka rachunkowa, to przede wszystkim omyłka matematyczna dająca się poprawić przy zastosowaniu elementarnej wiedzy z zakresu dodawania i mnożenia. Oczywistość omyłki należy zdefiniować jako dającą się zauważyć na pierwszy rzut oka, którą da się poprawić tylko na jeden sposób. W przypadku, gdy możliwe są co najmniej dwa sposoby poprawienia takiej omyłki, z których każdy będzie powodował inny skutek rachunkowy nie można uznać, iż zaistniała oczywista omyłka rachunkowa.
Ustawa pzp nakazuje przy poprawianiu oczywistej omyłki uwzględniać konsekwencje rachunkowe dokonywanych zmian, co oznacza, iż dopuszczalny jest wpływ dokonanej korekty na cenę oferty. Jako przykład takiej omyłki należy wskazać sytuację, kiedy pomimo zastosowania prawidłowej stawki podatku VAT zgodnie ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia wyliczona kwota podatku VAT, stanowiąca wynik działania arytmetycznego (iloczynu ceny netto i stawki podatku VAT) będzie nieprawidłowa, co w konsekwencji prowadzić będzie do błędnego wyliczenia ceny brutto (por. wyrok KIO z dnia 1 kwietnia 2010 roku sygn. akt: KIO/UZP 275/10). Ponadto z omyłką będziemy mieli do czynienia w przypadku, gdy nie została w ofercie wykonawcy wyartykułowana wprost cena bez podatku VAT (cena netto), jednak podatek ten zawierał się w wartości przedstawionej w ofercie, na skutek czego cena netto była możliwa do określenia wprost, a zamawiający miał wszelkie informacje umożliwiające jej jednoznaczne ustalenie za pomocą prostego działania matematycznego (por. wyrok KIO z dnia 18 marca 2011 roku, sygn. akt: KIO/UZP 443/11). W tym ostatnim przypadku należy uznać, iż zachodzi inna omyłka polegająca na niezgodności treści oferty z treścią Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia w rozumieniu art. 87 ust. 2 pkt 3) ustawy pzp. We wskazanych powyżej przypadkach, na zamawiającym spoczywa obowiązek dokonania korekty zaistniałych uchybień oraz poinformowania wykonawców o tym fakcie, przy czym w drugiej z przedstawionych sytuacji wykonawca może się sprzeciwić dokonaniu korekty oraz nie może ona prowadzić do istotnych zmian w treści oferty.

PROBLEM STAWKI NIEISTNIEJĄCEJ

Wątpliwości może budzić sytuacja, kiedy przy obliczeniu ceny została zastosowana stawka nieistniejąca, np. w wysokości 7% zamiast 8%, przy czym zachowana została prawidłowa kwalifikacja zamówienia z punktu widzenia prawnopodatkowego. Należy w tym przypadku rozważyć, czy naruszenie takie kwalifikuje się do poprawy na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3) ustawy pzp czy też podobnie, jak w przypadku zastosowania obowiązującej, ale niewłaściwej stawki podatku VAT należy ofertę odrzucić. Mając na uwadze, iż cena podawana przez wykonawcę jest ceną brutto, oraz zakładając prawidłową kwalifikację zamówienia przez wykonawcę należy przyjąć, iż uchybienie takie może podlegać poprawieniu na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3) ustawy pzp.

Wskazane powyżej przypadki uchybień dotyczących stawki podatku VAT, jako integralnego składnika ceny oferty, są jedynie kilkoma z wielu, które pojawiają się w praktyce udzielania zamówień publicznych. Mając na uwadze, iż od właściwej kwalifikacji danego uchybienia zależeć będzie wybór oferty, należy postulować daleko posuniętą ostrożność po stronie zamawiających przy ocenie ofert w tym zakresie.

Łukasz Mackiewicz

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Zmiana wysokości progów unijnych

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 1 / 2012

W odniesieniu do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego wszczętych od dnia 1 stycznia 2012 r. zastosowanie znajdzie rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1251/2011 z dnia 30 listopada 2011 r. zmieniające dyrektywy 2004/17/WE, 2004/18/WE i 2009/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do progów obowiązujących w zakresie procedur udzielania zamówień.

Wskazane rozporządzenie Komisji Europejskiej wprowadza nowe progi stosowania procedur związanych z udzielaniem zamówień publicznych w zakresie tzw. pełnej procedury.

W związku z powyższym określony w art. 4 pkt. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych próg 14.000 €, po przekroczeniu którego powstaje obowiązek stosowania wskazanej ustawy, nie ulega zmianie. 

 

ZMIANA WYSKOŚCI PROGÓW

Natomiast zmianie ulega wysokość progów stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych, po przekroczeniu których powstaje obowiązek przekazanie ogłoszenia dotyczącego wszczęcia procedury przetargowej do Urzędu Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich.

 

W URZĘDACH WOJEWÓDZKICH

W przypadku zamawiających, których dotychczas obowiązywał próg:
– 125.000 € przy zamówieniach na dostawy lub usługi - nowy próg wynosi 130.000 €,
– 4.845.000 € przy zamówieniach na roboty budowlane - nowy próg wynosi 5.000.000 €.


Wskazane powyżej progi dotyczą zamawiających należących do sektora finansów publicznych, np. ministerstwa, urzędy wojewódzkie i ich jednostki organizacyjne.

 

W URZĘDACH MIAST

W odniesieniu do zamawiających z sektora samorządowego (np. urzędy marszałkowskie, urzędy miast, starostwa powiatowe i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki kultury) progi zostały podniesione z dotychczas obowiązujących:
– 193.000 € przy zamówieniach na dostawy lub usługi do 200.000 €,
– 4.845.000 € przy zamówieniu na roboty budowlane do 5.000.000 €.


Również w odniesieniu do zamawiających sektorowych (zdefiniowanych w art. 132 ustawy Prawo zamówień publicznych) podniesiono dotychczas obowiązujące progi. Od nowego roku dla zamawiających sektorowych obowiązek stosowania procedur udzielania zamówień publicznych powstanie dla zamówień o wartości wyższej niż:

– 400.000 € dla dostaw lub usług,
– 5.000.000 € dla robót budowlanych.

Marek Okniński

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Nagroda jubileuszowa... po latach?

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

Czy byłemu dyrektorowi SP ZOZ, będącemu obecnie jego pracownikiem, przysługuje nagroda jubileuszowa, której nie otrzymał będąc dyrektorem trzy lata temu?

Nagroda jubileuszowa jest uprawnieniem związanym ze stosunkiem pracy. Zasadą jest, że pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu zatrudnienia upoważniającego go do tej nagrody. Wypłata nagrody jubileuszowej powinna nastąpić niezwłocznie po nabyciu przez pracownika prawa do tej nagrody, a więc w dniu następującym po upływie okresu zatrudnienia uprawniającego do tej nagrody i od tego momentu należą się odsetki.
Tak więc pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w ostatnim dniu okresu pracy uprawniającego do tej nagrody bądź w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe (...), jeżeli przepisy o wynagrodzeniu albo inne przepisy szczególne nie stanowią inaczej (wyrok Sądu Najwyższego z 26 lutego 1990 r., III PZP 57/89 OSNC 1990/10-11/125).

Prawo do nagrody jubileuszowej przedawnia się jednak po upływie 3 lat od dnia jej wymagalności. Wynika to z treści art. 291 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym „roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne”. Oznacza to w praktyce, że od dnia, w którym upłynął okres zatrudnienia uprawniający pracownika do otrzymania nagrody jubileuszowej, lub dnia, w którym ustalono termin płatności tej nagrody, zaczyna biec trzyletni termin przedawnienia.

W świetle orzecznictwa początek biegu trzyletniego terminu przedawnienia przypada: na dzień nabycia uprawnień do nagrody jubileuszowej w wypadku żądania jej przyznania lub dzień, w którym nagroda nie została wypłacona (wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 1996 r., I PRN 71/96).
Przedawnienie roszczenia nie oznacza jednak, że nagroda „przepada”. Roszczenie przedawnione nie wygasa, ale staje się tzw. roszczeniem naturalnym. Przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia roszczenia, a jedynie możliwość uchylenia się przez dłużnika od spełnienia należnego świadczenia. Tak więc przedawnienie roszczenia oznacza, że chociaż roszczenie nadal istnieje, to pracownik nie będzie mógł skutecznie dochodzić tego roszczenia na drodze sądowej. W razie skierowania pozwu o zapłatę nagrody jubileuszowej - po upływie np. 5 lat od dnia wymagalności zapłaty - pracodawca, odpowiadając na pozew, może podnieść zarzut przedawnienia. Wówczas sąd oddali powództwo.

BEZ NAGRODY

W omawianej sytuacji pracownikowi nie przysługuje nagroda jubileuszowa.

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Art. 291 ustawy 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami),
– Wyrok Sądu Najwyższego z 26 lutego 1990 r., III PZP 57/89 OSNC 1990/10-11/125,
– Wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 1996 r., I PRN 71/96.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Potwierdzenie odbycia delegacji

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA:

Czy polecenie wyjazdu służbowego krajowego (delegacja) musi zawierać potwierdzenie (pieczątkę firmy, instytucji) jej odbycia w miejscu docelowym?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę delegacji służbowych jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Pracodawca, wysyłając pracownika w podróż służbową, powinien pokryć należności związane z delegacją, tj. koszty przejazdu, diety, ewentualnie także inne wydatki związane z delegacją.

 

Delegacja krajowa powinna być poprzedzona poleceniem wyjazdu na specjalnym druku, czyli zaakceptowana oraz podpisana przez przełożonego.

W dokumentacji delegacji służbowej powinny znaleźć się następujące informacje:

– dane pracownika, miejsce wyjazdu i miejsce docelowe, termin wyjazdu i czas pobytu.

W rozporządzeniu nie mowy o konieczności uzyskania potwierdzenia pobytu w miejscu docelowym (podobnie jak w projekcie z dnia 13 maja 2011 r. nowego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju). 

Jednakże przepisy wewnątrzzakładowe wymagają w wielu przypadkach, by pracownik uzyskał potwierdzenie pobytu w miejscu docelowym. Potwierdzenia dokonać może m.in.: kontrahent, firma szkoleniowa, jednostka nadrzędna – czyli instytucja, jednostka, do której pracownik jedzie, hotel, w którym organizowane jest szkolenie. W jego treści powinien zostać poświadczony nie tylko sam fakt dotarcia do miejsca docelowego podróży (np. sama pieczątka instytucji), ale też określone daty przyjazdu i wyjazdu pracownika. Powinny się też w nim znaleźć dane osoby potwierdzającej pobyt pracownika w miejscu docelowym. 
Brak potwierdzenia pobytu nie może zostać uznany automatycznie za podstawę pozbawienia pracownika prawa do świadczeń z tytułu delegacji. Pracownik może jednak w takim przypadku ponosić odpowiedzialność porządkową, jeżeli nie uzasadni, jakie obiektywne przeszkody uniemożliwiły mu uzyskanie wymaganego przez przepisy wewnątrzzakładowe potwierdzenia.
Pracownik musi rozliczyć koszty podróży krajowej w terminie 14 dni od dnia zakończenia delegacji.
Do rozliczenia kosztów podróży krajowej pracownik musi załączyć następujące dokumenty: bilety kolejowe (nie dotyczy diet oraz wydatków zryczałtowanych), pozostałe rachunki, np. koszty przejazdu taksówką, czy transportem publicznym.
Jeśli pracownik nie ma możliwości przedstawienia odpowiednich dokumentów (np. zagubił albo mu je skradziono), wówczas składa pisemne oświadczenie o dokonanych wydatkach i przyczynach braku ich udokumentowania.

DECYDUJĄ PRZEPISY WEWNĘTRZNE

W omawianej sytuacji konieczność potwierdzenia odbycia delegacji w miejscu docelowym zależy wyłącznie od przepisów wewnątrz-zakładowych.

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1990 z późniejszymi zmianami),
– Projekt z dnia 13 maja 2011 r. nowego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Kto może korzystać ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE:

Czy ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych na równych prawach powinny korzystać osoby bez względu na wysokość odpisu? 

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych mogą korzystać wszystkie osoby uprawnione przy zastosowaniu jednakowych, wyłącznie socjalnych kryteriów. Pracodawca nie może wyłączyć prawa do ubiegania się o pomoc socjalną żadnej z ustawowo uprawnionych grup osób. Przypadki ich odmiennego traktowania stanowią naruszenie prawa (pismo Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 września 2010 r.).

 

Prawo do korzystania z funduszu nie jest  jednak równoznaczne z tym, że każdy ma zagwarantowane świadczenia finansowane z jego środków. Dotyczy to zarówno pracowników, jak i byłych pracowników, emerytów i rencistów. O realizacji tego prawa nie przesądza bowiem posiadany status pracownika lub emeryta, ale wyłącznie ich faktyczna sytuacja życiowa, rodzinna i materialna, co wynika z art. 8 ust. 1 ustawy o tym funduszu.

Świadczenia socjalne nie mają charakteru roszczenia i należności – zależą jedynie od potrzeb, sytuacji socjalnej osoby uprawnionej, wielkości środków funduszu przeznaczonych na dany rodzaj świadczeń, a także spełniania formalnych kryteriów przy ubieganiu się o świadczenia socjalne. Ze względu na zróżnicowanie sytuacji materialnej osób uprawnionych pomoc ta nie powinna być przyznawana na podstawie posiadanego statusu (pracownika lub emeryta), ale w największym rozmiarze powinna trafiać do osób znajdujących się w obiektywnie najtrudniejszej sytuacji materialnej.

Jak przypomniano w piśmie Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, szczegółowe zasady i warunki korzystania z funduszu określa pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy one nie działają – z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. Zasady te należy stosować jednakowo do wszystkich uprawnionych – i do pracowników i do byłych pracowników – emerytów. Jednocześnie podkreślono, że fundusz socjalny jest tworzony przez pracodawcę, który stosownie do możliwości i warunków zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników, czyli osób pozostających w zatrudnieniu w związku z prowadzoną przez pracodawcę działalnością – zgodnie z zasadą określoną w art. 16 Kodeksu pracy.

Resort przypomniał, że prawo do korzystania z funduszu przysługuje pracownikom i ich rodzinom, a także byłym pracownikom, emerytom i rencistom wraz z rodzinami i jest to prawo zagwarantowane ustawowo.

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych jest funduszem spożycia zbiorowego. Mogą więc z niego korzystać wszystkie osoby uprawnione przy zastosowaniu jednakowych, wyłącznie socjalnych kryteriów. Pracodawca nie może pozbawić prawa do ubiegania się o pomoc socjalną żadnej z ustawowo uprawnionych do niej grup osób, np. emerytów i rencistów, ze względów pozasocjalnych, nawet jeśli nie zwiększy funduszu na ten cel.
Jeśli w praktyce występują przypadki odmiennego traktowania w sferze socjalnej pracowników i emerytów, to należy uznać, że stanowią one naruszenie przepisów. W takich przypadkach zasadne jest zwrócenie się zainteresowanych z wnioskiem o interwencję do właściwych organów Państwowej Inspekcji Pracy, ustawowo uprawnionej do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych na równych prawach powinny korzystać wszystkie osoby uprawnione bez względu na wysokość odpisu.

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity: Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zmianami),
– Pismo Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 września 2010 r., sygn. SPS-023-6975/10,
– Art. 16 ustawy 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 24, poz. 141 z późn. Zmianami)

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Kwalifikacje pełnomocnika przygotowującego młodocianego pracownika

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Czy w imieniu pracodawcy przygotowanie zawodowe (w zawodzie sprzedawca) może prowadzić pełnomocnik posiadający następujące kwalifikacje zawodowe: pełnomocnictwo z 2004 r. do zarządu majątkiem, upoważnienie z 2004 r. do prowadzenia w imieniu pracodawcy zakładu pracy, Świadectwo Dojrzałości Technikum Zawodowego z 1977 r. - zawód technik elektronik oraz zaświadczenie o ukończeniu kursu pedagogicznego dla instruktorów praktycznej nauki zawodu z 1996 r.? Czy pełnomocnik posiada wystarczające kwalifikacje, aby pracodawca mógł otrzymać dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Aby pracodawca mógł otrzymać dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika musi spełnić następujące warunki: 

  • zapewnić kształcenie młodocianego pracownika przez osobę posiadającą kwalifikacje, wymagane od instruktorów praktycznej nauki zawodu do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych (osobą, która legitymuje się wspomnianymi kwalifikacjami może być pracodawca lub osoba prowadząca zakład w jego imieniu albo osoba zatrudniona u pracodawcy), 
  • zawrzeć z młodocianym pracownikiem umowę o pracę (w terminie przyjęć kandydatów do zasadniczych szkół zawodowych) w celu przygotowania zawodowego, 
  • powiadomić o zawarciu umowy z młodocianym wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego, a gdy pracodawca jest rzemieślnikiem, także izbę rzemieślniczą (cech) ze względu na siedzibę rzemieślnika, 
  • wykształcić młodocianego, czyli doprowadzić do zdobycia przez niego kwalifikacji zawodowych; innymi słowy młodociany pracownik musi ukończyć naukę zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy oraz zdać stosowny egzamin przed komisją oceniającą kwalifikacje zawodowe.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 marca 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić:

  • pracodawca,
  • osoba prowadząca zakład pracy w imieniu pracodawcy,
  • osoba zatrudniona u pracodawcy,

pod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od instruktorów praktycznej nauki zawodu, określonych w przepisach dotyczących praktycznej nauki zawodu. 

Instruktorzy praktycznej nauki zawodu, którzy nie posiadają tytułu mistrza w zawodzie, powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne lub ukończony kurs pedagogiczny organizowany na podstawie odrębnych przepisów, którego program został zatwierdzony przez kuratora oświaty i obejmował łącznie co najmniej 70 godzin zajęć z psychologii, pedagogiki i metodyki oraz 10 godzin praktyki metodycznej, albo ukończony przed dniem 6 stycznia 1993 r. kurs pedagogiczny uprawniający do pełnienia funkcji instruktora praktycznej nauki zawodu oraz:

  • świadectwo dojrzałości technikum lub szkoły równorzędnej albo świadectwo ukończenia szkoły policealnej lub dyplom ukończenia szkoły pomaturalnej lub policealnej i tytuł zawodowy w zawodzie pokrewnym do zawodu, którego będą nauczać, oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie, którego będą nauczać, lub
  • świadectwo dojrzałości liceum zawodowego i tytuł robotnika wykwalifikowanego lub równorzędny w zawodzie, którego będą nauczać, oraz co najmniej czteroletni staż pracy w tym zawodzie nabyty po uzyskaniu tytułu zawodowego, lub
  • świadectwo dojrzałości liceum ogólnokształcącego, liceum technicznego, technikum kształcącego w innym zawodzie niż ten, którego będą nauczać, lub średniego studium zawodowego i tytuł robotnika wykwalifikowanego lub równorzędny w zawodzie, którego będą nauczać, oraz co najmniej sześcioletni staż pracy w tym zawodzie nabyty po uzyskaniu tytułu zawodowego, lub
  • dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku (specjalności) odpowiednim dla zawodu, którego będą nauczać, oraz co najmniej trzyletni staż pracy w tym zawodzie nabyty po uzyskaniu dyplomu lub dyplom ukończenia studiów wyższych na innym kierunku (specjalności) oraz co najmniej sześcioletni staż pracy w zawodzie, którego będą nauczać.

PODSUMOWANIE

Jeżeli ukończony przez pełnomocnika w 1996 r. kurs pedagogiczny był organizowany na podstawie odrębnych przepisów, którego program został zatwierdzony przez kuratora oświaty i obejmował łącznie co najmniej 70 godzin zajęć z psychologii, pedagogiki i metodyki oraz 10 godzin praktyki metodycznej, a w okresie zatrudnienia u pracodawcy wykonywał on pracę dającą mu co najmniej sześcioletni staż pracy w zawodzie, który będzie nauczać – to pełnomocnik posiada wystarczające kwalifikacje, aby pracodawca mógł otrzymać dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika.

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 988 z późniejszymi zmianami);
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 marca 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. nr 53 z 2005 r. poz. 472);

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Pełnomocnik ochrony informacji niejawnych bez studiów wyższych?

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE INSPEKTORA DS. KADR I ORGANIZACJI:

Jestem pełnomocnikiem ochrony informacji niejawnych, posiadam poświadczenie bezpieczeństwa upoważniające do dostępu do informacji niejawnych, stanowiących tajemnicę służbową, na okres do 26.02.2012 r. Czy nadal mogę być pełnomocnikiem (po dodatkowym przeszkoleniu), jeżeli nie posiadam wyższego wykształcenia?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

W dniu 1 stycznia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (dalej: uoin), która wprowadziła m.in. wymóg posiadania wyższego wykształcenia przez pełnomocników ochrony.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 uoin, pełnomocnikiem ochrony informacji niejawnych może być osoba, która posiada:

  • obywatelstwo polskie;
  • wykształcenie wyższe;
  • odpowiednie poświadczenie bezpieczeństwa wydane przez ABW albo SKW, a także przez były Urząd Ochrony Państwa lub byłe Wojskowe Służby Informacyjne;
  • zaświadczenie o przeszkoleniu w zakresie ochrony informacji niejawnych przeprowadzonym przez ABW albo SKW, a także przez byłe Wojskowe Służby Informacyjne.

Jak wynika wprost z powołanego przepisu, jednym z obligatoryjnych wymogów kwalifikacyjnych, jakie musi spełniać kandydat na pełnomocnika ochrony informacji niejawnych, jest wymóg posiadania wykształcenia wyższego. Nie wystarczy zatem posiadanie odpowiedniego poświadczenia bezpieczeństwa wydanego przez ABW albo SKW, ani ukończenie przeszkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych, ponieważ są to odrębne, samodzielne przesłanki, od których spełnienia uzależnione jest zatrudnienie kandydata na pełnomocnika ochrony informacji niejawnych. Bezwzględny wymóg posiadania wyższego wykształcenia nie może zostać również zamieniony dodatkowym przeszkoleniem z zakresu ochrony informacji niejawnych. Zatem osoba, która nie dysponuje odpowiednim wykształceniem nie może zostać przyjęta na stanowisko pełnomocnika ochrony.
Powyższe nie oznacza jednak konieczności rozwiązania stosunku pracy z dotychczas zatrudnionymi pełnomocnikami ochrony, którzy jednak nie posiadają wyższego wykształcenia.

Zasadnicze znaczenie dla przedstawionego w pytaniu przypadku ma art. 183 uoin, zgodnie z którym wymóg posiadania wyższego wykształcenia stosuje się jedynie do pełnomocników ochrony i zastępców pełnomocników ochrony, zatrudnionych po dniu wejścia w życie ustawy. Powołany przepis przejściowy gwarantujący zachowanie zasady lex retro non agit umożliwia wykonywanie zadań prze pełnomocników ochrony, którzy wprawdzie nie posiadają wyższego wykształcenia, jednakże zostali zatrudnieni przed dniem 1 stycznia 2011 r.

Monika Mikucka

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Zwolnienie komendanta straży miejskiej

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA MIASTA:

Zgodnie z ustawą z dnia 29.08.1997 r. o strażach gminnych, art. 7 - strażą kieruje komendant zatrudniany na podstawie umowy o pracę przez wójta, burmistrza, prezydenta, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego policji. Czy zwolnienie komendanta lub wręczenie mu wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy również obliguje wójta do zasięgnięcia takowej opinii? Jeśli tak, to kiedy należy to zrobić, przed momentem wręczenia mu wypowiedzenia, czy też można o opinię wystąpić już po tym, w okresie trwania tego wypowiedzenia? 

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia o strażach gminnych (Dz.U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.) stanowi, że strażą kieruje komendant, zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta), po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (stołecznego) Policji. W przypadku nieotrzymania opinii wójt, burmistrz (prezydent miasta) może zatrudnić komendanta po upływie 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o wydanie opinii.

 

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 listopada 2008 r., sygn. akt I PK 71/08 (opubl. OSNP 2010/9-10/110) stwierdził, że opinia wojewódzkiego komendanta Policji jest elementem powierzenia lub pozbawienia funkcji komendanta straży, a nie nawiązania lub rozwiązania stosunku pracy tego ostatniego. Orzeczenie to dotyczyło innego stanu prawnego, ponieważ obowiązujący w jego dacie powołany na wstępie przepis stanowił, że zarówno powołanie, jak i odwołanie komendanta straży gminnej (miejskiej) wymagało zasięgnięcia opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Pomimo to Sąd Najwyższy uznał, że w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę w oparciu o art. 10 ust. 1 pkt 2 (dot. stosunku pracy z mianowania) ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, niezasięgnięcie opinii komendanta wojewódzkiego Policji nie miało znaczenia dla wypowiedzenia stosunku pracy.

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy o strażach gminnych wprost stanowi, że zatrudnienie komendanta straży gminnej (miejskiej) następuje na podstawie stosunku pracy, co rozwiewa wszelkie wcześniej istniejące wątpliwości w tym zakresie. Zwrócić należy jednak również uwagę, że analizowany przepis nie stanowi, że zarówno zatrudnienie, zmiana warunków pracy, czy wypowiedzenie stosunku pracy, wymaga opinii wojewódzkiego komendanta Policji. Użyty w tym przepisie zwrot „zatrudniony na podstawie umowy o pracę …po zasięgnięciu opinii …” nie jest jednoznaczny. Wydaje się jednak, że dotyczy on jedynie samego nawiązania stosunku pracy. Gdyby bowiem ustawodawca chciał, aby zarówno zatrudnienie, jak również rozwiązanie stosunku pracy z komendantem straży gminnej (miejskiej) było poprzedzone obowiązkiem zasięgnięcia opinii w tym przedmiocie od wojewódzkiego komendanta Policji, to powinien taki obowiązek jednoznacznie wyartykułować, analogicznie jak to było w poprzednim brzmieniu analizowanego przepisy i jak to jest w aktach prawnych regulujących, np. zasady zatrudniania szefów powiatowych inspekcji. 

Zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.), państwowego powiatowego inspektora sanitarnego powołuje i odwołuje starosta za zgodą państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. 

Przepis art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) stanowi natomiast, że powiatowy inspektor nadzoru budowlanego jest powoływany przez starostę, spośród co najmniej trzech kandydatów wskazanych przez wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. Jeżeli starosta nie powoła powiatowego inspektora nadzoru budowlanego w terminie 30 dni od dnia przedstawienia kandydatów, wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego wskazuje spośród nich kandydata, którego starosta powołuje na stanowisko powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Przepis ten określa również tryb odwołania powiatowego inspektora sanitarnego.

 

BEZ OPINII KOMENDANTA WOJEWÓDZKIEGO POLICJI

Mając na uwadze powyższe, wobec braku jednoznacznej regulacji w tym zakresie, brak jest podstaw do uznania, że zmiana warunków pracy i płacy, czy nawet rozwiązanie stosunku pracy z komendantem straży gminnej (miejskiej) wymaga zasięgnięcia opinii komendanta wojewódzkiego Policji.

 

Należy podkreślić, że opinia komendanta wojewódzkiego Policji w tym zakresie i tak nie miałaby charakteru wiążącego dla wójta, burmistrza (prezydenta miasta). Z ostrożności można zatem wystąpić o tę opinię. W takim jednak przypadku wypowiedzenie mogłoby zostać wręczone dopiero po upływie 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o wydanie opinii.

Sławomir Pyźlak

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Pracodawca nie dochodzi od pracownika zwrotu równowartości wynagrodzenia za wykorzystany urlop szkoleniowy

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA MIASTA:

Czy do odstąpienia od żądania od pracownika zwrotu kosztów poniesionych tytułem udzielenia płatnego urlopu szkolnego należy zastosować:

  • uchwałę Rady Miejskiej w sprawie określenia szczegółowych zasad i trybu umarzania należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających gminie lub jej jednostkom podległym oraz udzielania innych ulg w spłacaniu tych należności, a także wskazania organów do tego uprawnionych (którą przesyłam w załączeniu)?
  • czy bezpośrednio § 4 i 5 ust. 2 umowy zawartej z pracownikiem o udzieleniu urlopu szkoleniowego (również w załączeniu)?

Pracownik wykorzystał urlop szkolny w ilości 17 dni, ale zmuszony był przerwać naukę po I semestrze z powodu przewlekłej choroby wymagającej leczenia szpitalnego oraz dłuższej rekonwalescencji.

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

W dniu 16 listopada 2009 r. została zawarta pomiędzy pracownikiem urzędu miasta a urzędem miasta, reprezentowanym przez burmistrza, umowa określająca prawa i obowiązki stron w związku rozpoczęciem przez pracownika studiów w systemie zaocznym, zwana dalej „umową”.

 

Zgodnie z § 1 ust. 2 umowy, pracodawca zobowiązał się do udzielenia pracownikowi płatnego urlopu szkoleniowego w wymiarze 28 dni w każdym roku nauki, pracownik zobowiązał się natomiast do ukończenia studiów w terminie ustalonym w organizacji studiów.
Umowa nie przewiduje pokrycia przez pracodawcę innych kosztów poza wypłatą wynagrodzenia za udzielony urlop szkoleniowy (w całości lub w części) związanych ze studiami pracownika.
Zgodnie z § 4 umowy, pracownik zobowiązał się do zwrotu całości kosztów świadczeń poniesionych przez pracodawcę, jeśliby bez uzasadnionych przyczyn przerwał naukę lub jej nie podjął.
Jednocześnie § 5 ust. 2 umowy stanowi, że w razie niezawinionego niedotrzymania przez pracownika warunku terminowego ukończenia studiów, pracodawca może odstąpić od żądania od pracownika zwrotu kosztów udzielonego urlopu szkoleniowego.
Nie ulega wątpliwości, że przewlekła choroba, związana z pobytem w szpitalu i długim okresem rekonwalescencji ma charakter niezawiniony, a przerwanie nauki przez pracownika nie może być uznane za nieuzasadnione.
Tym samym w niniejszym przypadku została spełniona negatywna przesłanka, o której mowa w § 4 umowy („brak uzasadnionych przyczyn przerwania nauki”), a jednocześnie została spełniona pozytywna przesłanka, o której mowa w § 5 ust. 2 („niezawinione niedotrzymanie …”, które łącznie stanowią wystarczającą podstawę do tego, aby odstąpić od dochodzenia od pracownika zwrotu równowartości wynagrodzenia za wykorzystany urlop szkoleniowy.  

Sławomir pyźlak

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

 

Kto płaci za badania i uzyskanie odpowiednich kwalifikacji kierowcy?

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Nasz zakład zatrudnia kierowcę, który wykonuje przewóz osób (samochodem posiadającym 8 miejsc siedzących + kierowca), przewóz rzeczy (samochodem ciężarowym) oraz kieruje zwykłym samochodem posiadającym również status samochodu ciężarowego (kratka), wożąc osoby i rzeczy. Kierowca posiada stosowne uprawnienia - prawo jazdy odpowiednich kategorii, świadectwa lekarskie oraz badania psychotechniczne i inne.

PYTANIE 1. Kto płaci za uzyskanie przez kierowcę odpowiednich kwalifikacji, np. w sytuacji, gdy świadectwo badań psychotechnicznych uprawniające do przewozu osób traci ważność - kto (pracodawca czy pracownik) jest obowiązany do uiszczenia opłat?

PYTANIE 2. Co w sytuacji, kiedy zmieniające się przepisy nakładają obowiązek uzyskania dodatkowych kwalifikacji do wykonywania zawodu kierowcy lub też uzyskane uprawnienia tracą ważność i należy je przedłużyć?

PYTANIE 3. Czy jeśli kierowca nie zadba o przedłużenie kwalifikacji (z powodów niezależnych od niego), np. do przewozu osób, czy może zostać zwolniony z pracy za niezawinioną utratę uprawnień?

 

ODPOWIEDŹ 1:

Wymogi, jakie powinni spełniać kierowcy zawodowi, określone są w przepisach art. 39a – 39l ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym - tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm. (dalej utd), a także w art. 3, art. 4 i art. 5 ustawy z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy — Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 235, poz. 1701). Do dokumentów potwierdzających kwalifikacje do pracy na stanowisku kierowcy wykonującego przewozy drogowe należą:

  • prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E,
  • orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na stanowisku kierowcy,
  • zaświadczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami, dla których wymagana jest określona kategoria prawa jazdy (por. art. 39j utd),
  • orzeczenie psychologiczne potwierdzające brak przeciwwskazań psychologicznych do pracy na stanowisku kierowcy (por. art. 39k utd).

Ponadto kierowca musi uzyskać kwalifikację wstępną lub przyspieszoną oraz ukończyć szkolenie okresowe (por. art. 39b – art. 39d utd). Stosownie do art. 39 l ust. 1 utd, p rzedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy jest obowiązany do:

  • kierowania kierowców na:

– szkolenia okresowe,
– badania lekarskie i psychologiczne;

  • pokrywania kosztów badań lekarskich i psychologicznych;
  • przechowywania przez cały okres zatrudnienia kierowcy kopii:

– świadectw kwalifikacji zawodowej,
– orzeczeń lekarskich i psychologicznych;

  • prowadzenia dokumentacji dotyczącej badań lekarskich i psychologicznych;
  • przekazania kierowcy z chwilą rozwiązania stosunku pracy kopii orzeczeń i świadectw, o których mowa w pkt 3.


Ust. 2. Przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy może pokryć koszty szkoleń okresowych kierowcy.

Ust. 3. Spełnienie przez przedsiębiorcę lub przez inny podmiot wykonujący przewóz drogowy obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, uznaje się za równoznaczne ze spełnieniem obowiązków pracodawcy w zakresie wykonywania wstępnych i okresowych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1 i 2 Kodeksu pracy.

Przepis art. 39 ust. 1 pkt l lit. b i pkt 2 utd przewiduje bezwzględny obowiązek przedsiębiorcy lub innego podmiotu wykonującego przewóz drogowy, który zatrudnia kierowcę, nie tylko kierowania kierowcy na badania lekarskie i psychologiczne, ale także pokrywania kosztów tych badań. Natomiast w przypadku szkoleń okresowych na pracodawcy spoczywa obowiązek kierowania kierowcy na przedmiotowe szkolenia, lecz to kierowca musi je opłacić (art. 39 l ust. 1 pkt 1 lit. a utd). Pracodawca nie ma obowiązku pokrycia kosztów szkolenia okresowego kierowcy, a jedynie uprawnienie w tym zakresie (art. 39l ust. 2 utd). W świetle powyższego stwierdzić należy, że badanie psychotechniczne, jako mieszczące się w kategorii badań psychologicznych (wiąże się bowiem z psychologią pracy), jest obowiązany sfinansować pracodawca. Konstrukcja art. 39 l jednoznacznie wskazuje, że pracodawca jest obciążony tylko kosztami badań lekarskich i psychologicznych kierowców, natomiast wszelkie inne koszty związane z uzyskaniem wymaganych kwalifikacji do pracy na stanowisku kierowcy ponosi sam zainteresowany, czyli kierowca.

 

ODPOWIEDŹ 2:

Powołana wyżej ustawa z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy — Prawo o ruchu drogowym wprowadziła do utd rozdział 7a zatytułowany Kierowcy wykonujący przewóz drogowy (art. 39a – 39m utd) poświęcony kwalifikacjom wymaganym od osób zatrudnionych na stanowisku kierowcy. Ustawa ta ma na celu implementację do polskiego systemu prawnego postanowień dyrektywy 2003/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie wstępnej kwalifikacji i  okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób, zmieniającej rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 oraz dyrektywę Rady 91/439/EWG i uchylającej dyrektywę Rady 76/914/EWG. W rządowym projekcie omawianej ustawy zwrócono uwagę, że „dla kierowców, którzy będą obowiązani uzyskiwać kwalifikację wstępną, uzyskanie tej kwalifikacji będzie dużym wydatkiem finansowym. 

W związku z powyższym proponowana regulacja zakłada możliwość uzyskiwania kwalifikacji wstępnej w szkołach o profilu zawodowym. Ułatwi to z pewnością dostęp młodych ludzi do zawodu kierowcy, likwidując jednocześnie obciążanie ich dużymi kosztami kwalifikacji wstępnej.” Jednocześnie w projekcie podano, iż koszt kwalifikacji wstępnej dla każdego zainteresowanego (biorąc pod uwagę obecne ceny organizowanych szkoleń dla instruktorów – gdzie szkolenie obejmuje porównywalną liczbę godzin, oraz cenę szkolenia na prawo jazdy kategorii C lub D) to około 4 000 zł. Jednak ze względu na fakt, że szkolenia będą organizowane na zasadach wolnorynkowych, należy przewidzieć, że ceny mogą kształtować się różnie w zależności od przedsiębiorcy czy rejonu kraju. Natomiast koszt szkolenia okresowego - ze względu na krótszy czas jego trwania, wynosi około 400 zł. W projekcie ustawy wskazano również, iż koszt związany z wymianą prawa jazdy będą ponosili kierowcy i przewiduje się, że nie będzie on przekraczał obecnej kwoty związanej z wydaniem lub wymianą prawa jazdy. 
Reasumując, uzasadnienie projektu ww. ustawy z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy — Prawo o ruchu drogowym potwierdza wyrażone w pkt 1 stanowisko, w myśl którego koszty uzyskania kwalifikacji niezbędnych do pracy na stanowisku kierowcy – poza kosztami badań lekarskich i psychologicznych - pokrywa kierowca.

 

ODPOWIEDŹ 3:

Jeżeli dany kierowca nie będzie legitymował się kwalifikacjami wymaganymi do pracy na tym stanowisku, to będzie to podstawa do wypowiedzenia mu umowy o pracę. O nieprzydatności (choćby częściowej) pracownika do pracy na stanowisku kierowcy można mówić zarówno wtedy, gdy dana osoba utraci zdolność do wykonywania tej pracy ze względu na stan zdrowia, jak i wówczas, gdy nie będzie mieć tej zdolności z powodu niezawinionej przez siebie utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy kierowcy.

Monika Mikucka

Podstawa prawna:
– Art. 39 l ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym - tekst jednolity: (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm.)

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Czy pracownicy korzystający z samochodu służbowego powinni być kierowani na badania psychologiczne?

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE INSPEKTORA:

Zwracamy się z prośbą o wystawienie porady prawnej dotyczącej badań psychologicznych dla pracowników urzędu gminy zatrudnionych na stanowiskach: wójt, zastępca wójta, sekretarz, kierownik referatu, inspektor, młodszy referent, podinspektor. Osoby te są upoważnione do korzystania z samochodu służbowego pracodawcy. Pytanie dotyczy problemu, czy pracownicy korzystający z samochodu służbowego powinni być kierowani na badania psychologiczne?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

W przedstawionym przypadku nie jest konieczne kierowanie wymienionych pracowników na specjalistyczne badania psychologiczne dla kierowców.

KTO NA BADANIA?

Zgodnie z art. 124 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym badaniu psychologicznemu przeprowadzanemu w celu orzeczenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem podlega:

  • kandydat na instruktora lub egzaminatora osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz osoba ubiegająca się o pozwolenie do kierowania tramwajem,
  • kierujący pojazdem silnikowym skierowany, w drodze decyzji, przez organ kontroli ruchu drogowego, jeżeli:

– kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu,
– przekroczył liczbę 24 punktów karnych;

  • kierujący będący sprawcą wypadku drogowego, w którym jest zabity lub ranny,
  • kierujący skierowany przez lekarza, jeżeli w wyniku badania lekarskiego stwierdzona zostanie konieczność przeprowadzenia badania psychologicznego,
  • osoba skierowana przez kierownika właściwej jednostki organizacyjnej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jest ona przewidziana do szkolenia na kierowcę na potrzeby wojska,
  • osoba ubiegająca się o przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym, cofniętego ze względu na istnienie przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami.

Ustawodawca postanowił, że instruktor, egzaminator, kierowca pojazdu uprzywilejowanego oraz kierujący tramwajem, podlegają kontrolnym badaniom psychologicznym co 5 lat do ukończenia 65. roku życia i następnie corocznie.
Szczegółowe warunki i tryb kierowania osób na badania psychologiczne oraz inne kwestie związane m. in. z odwoływaniem się od orzeczeń psychologicznych, szczegółowym trybem uzyskiwania i cofania uprawnień w zakresie przeprowadzania badań psychologicznych i orzekania w zakresie zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych, określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy.
Należy podkreślić, że wskazani w pytaniu pracownicy samorządowi nie zajmują stanowisk, które obligowałyby ich do odbywania badań psychologicznych dla kierowców. Oczywiście osoby te mogą być zobowiązane do poddania się takim badaniom przy zaistnieniu przesłanek ustawowych, o których mowa w art. 124 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, niezależnie od wykonywanego zawodu i miejsca zatrudnienia. Istotne natomiast jest to, że zatrudnienie na jakimkolwiek z wymienionych stanowisk w strukturze jednostki samorządu terytorialnego nie stanowi podstawy do skierowania na specjalistyczne badania psychologiczne dla kierowców, nawet jeżeli sporadycznie osoby te kierują pojazdami mechanicznymi w trakcie wykonywanych obowiązków służbowych. Stanowiska pracy, o których mowa w pytaniu, nie mieszczą się bowiem w katalogu stanowisk wymienionych w art. 124 Prawa o ruchu drogowym.

PODSTAWĄ TAKĄ NIE BĘDĄ RÓWNIEŻ PRZEPISY PRAWA PRACY;

Co do zasady, zgodnie z art. 211 pkt 5 Kodeksu pracy (dalej: Kp) poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim oraz stosowanie się do wskazań lekarskich jest jednym z podstawowych obowiązków pracownika. Obowiązkowi temu odpowiada uprawnienie pracodawcy do niedopuszczenia do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 229 § 4 Kp).
Tryb i zakres badań lekarskich oraz częstotliwość badań okresowych, a także sposób dokumentowania i kontroli badań lekarskich określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Szczegółowy zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określają wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, stanowiące załącznik nr 1 do tego rozporządzenia.
Wymienieni w pytaniu pracownicy zatrudnieni są na stanowiskach kierowniczych urzędniczych lub urzędniczych związanych z wykonywaniem merytorycznych zadań, w związku z czym, z oczywistych powodów, do ich podstawowych obowiązków zawodowych nie należy prowadzenie pojazdów samochodowych. Podkreślić należy, że zupełnie inną kwestią jest sporadyczne wykonywanie zadań służbowych z wykorzystaniem własnego pojazdu. Trudno jest znaleźć uzasadnienie dla przeprowadzenia badania lekarskiego takiego pracownika pod kątem uprawnień do prowadzenia pojazdu, wyłącznie z tego powodu, że pracownik sporadycznie prowadzi samochód w ramach obowiązków służbowych, np. używając do tego celu własnego auta na podstawie odpowiedniej umowy z pracodawcą lub delegacji służbowej (którą pracownik może odbyć za pomocą zupełnie innego środka transportu).
Obowiązkowe badania powinny obejmować tych pracowników zatrudnionych na stanowiskach pomocniczych lub obsługi, do których podstawowych obowiązków służbowych należy prowadzenie pojazdu, czyli np. zatrudnionych na stanowisku kierowcy, dostawcy itd. Wówczas osoby te podlegają również badaniom na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami. W przypadku bowiem tych pracowników pozyskanie lub utrzymanie uprawnień jest warunkiem zatrudnienia.

Z oczywistych względów uprawnienie do kierowania pojazdami nie jest takim warunkiem w przypadku np.: wójta, zastępcy wójta, sekretarza, czy też kierownika referatu. Dopiero w przypadku, gdy do podstawowych obowiązków określonego pracownika należy stałe, wielogodzinne korzystanie z samochodu służbowego i odbywanie wielu przejazdów dziennie, a obowiązki te znajdują oparcie w odpowiednim pisemnym zakresie czynności pracownika, opisie jego stanowiska oraz schemacie zatrudnienia, pracodawca mógłby kierować takiego pracownika na odpowiednie badania lekarskie.

JANUSZ GROŃSKI

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.),
– Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy (Dz. U. Nr 69, poz. 622 ze zm.),
– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.),
– Rrozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 ze zm.).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

 

Praca w gospodarstwie rolnym rodziców

PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012

PYTANIE KIEROWNIKA REFERATU ORGANIZACYJNEGO:

Czy pracownikowi urzędu miasta i gminy można doliczyć do stażu pracy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia, tj. od 6 grudnia 1998 r. do 2 lipca 2001 r. oraz w następnych okresach, tj. pozostawania w rejestrze osób bezrobotnych bez prawa do zasiłku od 1 stycznia 2002 r. do 17 listopada 2002 r. i od 1 czerwca 2003 r. do 12 października 2003 r. Pracownik nie przejął gospodarstwa rolnego, a rodzice nie opłacali za niego składek na ubezpieczenie społeczne. Pracownik pozostawał z rodzicami we wspólnym gospodarstwie domowym, stale zamieszkując i pracując na terenie tego gospodarstwa (kontynuacja nauki w szkole średniej i wyższej nie spowodowała zamieszkania w internacie). Czy w tym przypadku znajdzie zastosowanie ustalenie statusu pracownika  jako domownika, zgodnie z ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, która weszła w życie od dnia 1 stycznia 1991 r.? Czy wystarczającym dokumentem potwierdzającym fakt pracy w ww. gospodarstwie będzie zeznanie dwóch świadków?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Przedstawiony stan faktyczny może uprawniać do zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, o ile potwierdzone zostaną okoliczności faktyczne zaprezentowane w pytaniu.

W niniejszym przypadku zastosowanie może znaleźć art. 1 pkt 3 ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (dalej: ustawa). Zgodnie z tym przepisem do stażu pracy wlicza się pracownikowi także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym po dacie 31 grudnia 1982 r. (od 6 grudnia 1998 r. do 2 lipca 2001 r. oraz od 1 stycznia 2002 r. do 17 listopada 2002 r. i od 1 czerwca 2003 r. do 12 października 2003 r.). W związku z tym do ewentualnego zastosowania art. 1 pkt 3 ustawy konieczne jest zakwalifikowanie wnioskodawcy do kategorii „domownika”.

 

DOMOWNIK - DEFINICJA

Definicja „domownika” określona została w art. 6 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (dalej: usr). Zgodnie z tą definicją domownikiem jest osoba bliska rolnikowi, która spełnia łącznie następujące przesłanki:

  • ukończyła 16 lat,
  • pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
  • stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

 

Z informacji zawartych w pytaniu wynika, że wskazane okresy pracy przypadały po ukończeniu przez ww. osobę 16 roku życia, pracownik pozostawał z rodzicami we wspólnym gospodarstwie domowym, stale zamieszkując i pracując na terenie tego gospodarstwa, a kontynuacja nauki w szkole średniej i wyższej nie spowodowała zamieszkania w internacie. W związku z tym należy przyjąć, że zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wnioskodawca spełnia wymagania do zaliczenia go do kategorii „domownika”, o której mowa w usr. Pracowała bowiem po ukończeniu 16 roku życia, pozostając we wspólnym gospodarstwie domowym oraz stale pracując w tym gospodarstwie. 
Nie ulega także wątpliwości, że nie była związana stosunkiem pracy z rodzicami. Co istotne, przedmiotowa definicja nie ulegała zmianie przez cały dotychczasowy okres obowiązywania usr, co eliminuje ewentualne problemy interpretacyjne pojawiające się w odniesieniu do okresów pracy przed 1 stycznia 1991 r. Należy bowiem zauważyć, że poprzednio obowiązująca ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin odmiennie definiowała „domownika” („członkowie rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania”).

ZEZNANIA CO NAJMNIEJ DWÓCH ŚWIADKÓW

Okoliczności, które mają znaczenie prawne dla zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy mogą zostać potwierdzone zeznaniami co najmniej dwóch świadków, o czym stanowi wprost art. 3 ust. 3 ustawy. Można założyć, że świadkowie mogą potwierdzić nie tylko okresy pracy, ale także zamieszkiwanie we wspólnym gospodarstwie i inne okoliczności świadczące o statusie „domownika” w rozumieniu usr. Skoro bowiem mogą poświadczyć fakt pracy, to tym bardziej m. in. przebywanie pracownika we wspólnym gospodarstwie domowym i stałą pracę dla rodziców. Podkreślić należy, że ww. dwoma świadkami muszą być osoby, które zamieszkiwały w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne. Ponadto pierwszeństwo przed świadkami mają dowody z dokumentów. A zatem, w pierwszej kolejności organ gminy powinien rozpatrzyć materiał dowodowy w oparciu o dokumenty, a dopiero w przypadku ich braku posiłkować się dowodami z zeznań świadków odebranych pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Co istotne dla niniejszej sprawy, zakwalifikowanie osoby do kategorii „domownika” nie jest uzależnione od opłacania przez rodziców składek na ubezpieczenie społeczne. Opłacanie składek ma znaczenie dla ubezpieczenia społecznego rolników, nie zaś do samej kwalifikacji. Analogicznie – bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest fakt, iż pracownik nie przejął gospodarstwa rolnego, gdyż stanowi to niezbędną przesłankę do zaliczenia do stażu pracy, ale w oparciu o zupełnie inną podstawę, a mianowicie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Reasumując, przedstawiony stan faktyczny może uprawniać do zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, o ile potwierdzone zostaną okoliczności faktyczne zaprezentowane w pytaniu.

Janusz Groński

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy  (Dz. U. Nr 54, poz. 310)
– Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.)

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Gdy staroście przysługują uprawnienia organu administracji rządowej

FINANSE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2012

PYTANIA WICESTAROSTY POWIATU:

PYTANIE 1. Czy w świetle art. 55 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.) można przyjąć, że starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) jest organem administracji rządowej, o którym mowa w tym przepisie, który może stosować ulgi (umarzanie w całości, w części, odroczenie spłaty lub rozłożenie na raty) w opłatach rocznych za użytkowanie wieczyste gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa? 

PYTANIE 2. W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na zapytanie 1, to czy starosta jest zobowiązany do naliczania odsetek od kwoty zobowiązania, która została rozłożona dłużnikowi na raty?

UZASADNIENIE:

Ad.1) Zasobem nieruchomości Skarbu Państwa gospodaruje starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Gospodarowanie to obejmuje również oddawanie nieruchomości Skarbu Państwa w użytkowanie wieczyste i pobieranie z tego tytułu opłat rocznych (art. 71 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami).
W ustawie o gospodarce nieruchomościami uregulowana jest tylko sprawa przesunięcia terminu zapłaty wspomnianej opłaty rocznej ( art. 71 ust. 4). Nie jest natomiast uregulowana kwestia ulg w spłacie tych opłat, obejmująca umarzanie w całości lub w części, odraczanie opłat lub rozkładanie na raty. Powstaje wątpliwość, czy starosta gospodarujący zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, wykonujący to zadanie z zakresu administracji rządowej, jest jednocześnie organem administracji rządowej, który może stosować ulgi w stosunku do należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, o którym mowa w art. 55 ustawy o finansach publicznych?

Ad.2) Artykuł 58 ust. 2 ustawy o finansach publicznych nie reguluje sprawy odsetek w razie rozłożenia płatności należności na raty. Stąd też powstaje wątpliwość, czy takie odsetki powinny być naliczane, jak również, który organ jest uprawniony do udzielania ulg, starosta czy zarząd powiatu?

ODPOWIEDŹ 1:

Zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy o gospodarce nieruchomościami, ilekroć w ustawie jest mowa o właściwym organie - należy przez to rozumieć starostę, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa oraz organ wykonawczy gminy, powiatu i województwa w odniesieniu do nieruchomości stanowiących odpowiednio własność gminy, powiatu i województwa.

Natomiast z art. 71 ust. 1 powyższej ustawy wynika, że za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się pierwszą opłatę i opłaty roczne. Z art. 55 ustawy o finansach publicznych wynika z kolei, że należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty. Stosownie do poglądów orzecznictwa – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010 r. (sygn. akt I CSK 692/09) „De lege lata nie ma wątpliwości co do cywilnoprawnego charakteru opłaty rocznej (także tzw. opłaty pierwszej), wynika ona bowiem ze stosunku cywilnoprawnego, łączącego właściciela z użytkownikiem wieczystym nawet wówczas, gdy źródłem powstania tego prawa rzeczowego nie była umowa stron, lecz przepis ustawy”.  Nie ma zatem wątpliwości, co do cywilnoprawnego charakteru opłaty za użytkowanie wieczyste ustalanej na podstawie powołanego art. 71 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wydaje się równocześnie, że łączna wykładnia przepisów ustawy o finansach publicznych i o gospodarce nieruchomościami uprawnia do wyciągnięcia wniosku o tym, że w opisanym w pytaniu przypadku starosta będzie również podmiotem uprawnionym do udzielenia ulgi w zapłacie przedmiotowej opłaty na raty na podstawie art. 55 ustawy o finansach publicznych. W omawianej sytuacji bowiem staroście przysługują uprawnienia organu administracji rządowej.

Reasumując, na pierwsze zadane pytanie należy odpowiedzieć pozytywnie. 

Dodatkowo należy wspomnieć, że w powyższym wyroku Sąd Najwyższy stwierdził również, że „Opłata roczna nie jest świadczeniem niepodzielnym w rozumieniu art. 379 § 2 k.c.”, co przemawia za tym, że może zostać rozłożona na raty.

 

ODPOWIEDŹ 2:

Zgodnie z art. 481 § 1 kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Istotą zatem zapłacenia wierzycielowi od setek przez dłużnika w przypadku zobowiązań cywilnoprawnych - a jak wyjaśniono powyżej opłata z tytułu użytkowania wieczystego świadczeniem takim właśnie jest - jest okoliczność popadnięcia przez dłużnika w zwłokę wobec wierzyciela, chyba że odmiennie wynika z przepisów ustaw szczególnych.
W przypadku rozłożenia na raty lub odroczenia zapłaty świadczenia z tytułu opłaty za użytkowanie wieczyste zostaną ustalone nowe terminy (lub termin) zapłaty tegoż świadczenia. Nie może zatem być mowy o popadnięciu w zwłokę przez dłużnika.
Również przepisy szczególne, tj. ustawy o gospodarce gruntami, nie zawierają odmiennych regulacji w tym zakresie, natomiast art. 58 ust. 2  ustawy o finansach publicznych odsyła w kwestiach ulg w zapłacie omawianego świadczenia do przepisów prawa cywilnego, które z kolei nie zawiera podstaw prawnych do naliczenia odsetek od rozłożenia na raty omawianej opłaty.

Podsumowując, wydaje się, że na drugie z zadanych pytań udzielić należy odpowiedzi negatywnej. 

Monika Truksa

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Wpływ obniżenia górnych stawek podatkowych, ulg i zwolnień na wielkość subwencji otrzymywanej przez gminę

FINANSE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA :

Pytanie dotyczy wpływu wykazywanych kwot skutków obniżenia górnych stawek podatkowych, ulg i zwolnień, wynikających z uchwał podejmowanych przez radę gminy na wielkość subwencji otrzymywanej przez gminę. Czy faktycznie jest tak, że im większe gmina zastosuje zwolnienia, ulgi i obniżenia stawek, to otrzymuje mniejszą subwencję?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Przedstawiony problem ma złożony charakter.


Ogólnie rzecz biorąc wszystkie możliwe preferencje podatkowe (ulgi, zwolnienia, obniżenia stawek podatkowych itp.), które mogą mieć miejsce w gminie, możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy:

I. wynikające bezpośrednio z przepisów powszechnie obowiązującego prawa – ustawy (np. zwolnienie na mocy art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych gruntów i budynków we władaniu muzeów rejestrowanych),
II. wynikające z przepisów prawa miejscowego wydawanych w granicach przepisów prawa rangi ustawowej - akty prawa miejscowego (np. obniżenie stawek podatkowych na podstawie art. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych)

Pierwsza grupa charakteryzuje się – co do zasady – tym, że ma charakter obligatoryjny, druga grupa zaś pozostawia władztwo podatkowe – oczywiście w pewnych granicach - gminom.
W przypadku pierwszej z grup, utrata wpływów w dochodach gminy występująca w wyniku jej funkcjonowania, pozwala na dokonanie podziału na dwie podgrupy:

  • utrata wpływów jest obligatoryjnie rekompensowana z budżetu państwa,
  • utrata wpływów nie jest obligatoryjnie rekompensowana z budżetu państwa.

Natomiast w przypadku drugiej grupy, której jak się wydaje dotyczy pytanie, sprawa jest bardziej skomplikowana. 

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Ponieważ preferencje podatkowe, przyznawane na podstawie uchwał rad gminy, mają miejscowy zasięg i charakter, to w celu ustalenia ich wpływu na wysokość otrzymywanych z budżetu państwa środków w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że zgodnie z przepisami art. 3 ust. 1 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:

  • dochody własne;
  • subwencja ogólna;
  • dotacje celowe z budżetu państwa.

Przy czym 

  • Subwencja ogólna składa się z części:

– wyrównawczej,
– równoważącej;
– oświatowej.

Część wyrównawcza subwencji ogólnej dla gmin składa się z kwoty podstawowej oraz kwoty uzupełniającej. 

W przypadku kwoty podstawowej części wyrównawczej subwencji ogólnej zauważyć należy, że jej wysokość jest powiązana z dwoma czynnikami:

  • wielkością dochodów podatkowych możliwych do uzyskania przez gminę w roku poprzedzającym rok bazowy; 
  • liczbą mieszkańców faktycznie zamieszkałych w gminie według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok bazowy, ustalonej przez Główny Urząd Statystyczny.

Z powyższego wynika, że niezależnie od tego, czy gmina zastosuje ulgi i zwolnienia podatkowe, czy też nie, do ustalenia części wyrównawczej subwencji ogólnej przyjąć należy dochody, które dana gmina może uzyskać, stosując do ich obliczenia górne granice stawek podatków obowiązujące w danym roku.

WSKAŹNIKI GG I G

Zatem, odpowiadając na pytanie, to, czy dana gmina otrzyma - w ramach subwencji ogólnej - kwotę wyrównawczą, uzależnione jest zasadniczo tylko od tego, jak ukształtuje się wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w kraju (wskaźnik Gg) i w tej gminie (wskaźnik G).

Tak więc, w przypadku wprowadzenia przez gminy preferencji podatkowych (np. ustalenie niższych stawek podatkowych na podstawie art. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych) ich skutki finansowe nie wpływają bezpośrednio na wysokość przyznawanej gminie części wyrównawczej subwencji ogólnej. 
Natomiast samo istnienie w ogóle określonego obowiązku podatkowego ma wpływ na wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca, a to z kolei - w konsekwencji - może wpłynąć na kwotę wyrównawczą subwencji ogólnej.

Monika Truksa

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Wykorzystanie środków w ramach funduszu sołeckiego na podstawie zmienionego budżetu gminy

FINANSE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Rada gminy podjęła uchwałę o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na 2011 r. Z zachowaniem wszelkich procedur zostały złożone i przyjęte wnioski z poszczególnych sołectw, po czym przy tworzeniu budżetu na następny rok, z uwagi na brak środków po „ostrych cięciach”, nie wprowadzono tego zadania do budżetu. Już w trakcie roku budżetowego część wnioskodawców (po dokonaniu odpowiednich zmian w budżecie) również w części zrealizowała zapisane we wniosku zadania (nie wykorzystano wszystkich środków wyliczonych na sołectwo). Czy taka praktyka jest prawidłowa? Czy można zarzucić wójtowi, że nie realizuje uchwał? Wreszcie, czy będzie można wnioskować do wojewody o zwrot należnej części wydatków?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim, rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki, zwany dalej „funduszem”, do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym. Z treści pytania wynika, że rada gminy w ustawą przewidzianym terminie podjęła uchwałę o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na 2011 r., jednak z uwagi na brak środków w budżecie gminy na 2011 r. nie zaplanowano i nie uchwalono środków na realizację zadań przez sołectwa.


Z dalszej części pytania wynika jednak, że już w trakcie roku budżetowego dokonano odpowiednich zmian w budżecie i część wnioskodawców, czyli sołectw, zrealizowała przewidziane zadania. Zasadą jest uprzednie planowanie i uchwalenie budżetu gminy, niezbędne jest bowiem podjęcie w tym zakresie przez radę gminy właściwej uchwały. Podjęcie tego typu uchwały należy do wyłącznych kompetencji rady gminy. Z treści pytania wynika jednak, że już w trakcie roku dokonano „odpowiednich” zmian w budżecie, czyli przypuszczać należy, że podjęto stosowną uchwałę (uchwały) rady gminy w tym zakresie, na mocy których zmieniono uprzednio uchwalony budżet gminy. W wyniku tych zmian budżetu gminy doszło do „wygospodarowania” środków na uprzednio wyodrębniony uchwałą fundusz sołecki. 

FUNDUSZ SOŁECKI

Zauważyć należy, że – zgodnie z piśmiennictwem przedmiotu – „Fundusz sołecki stanowi integralną część budżetu gminy, zaś wydatki realizowane w ramach funduszu sołeckiego ujmowane są jako wydatki budżetu gminy i klasyfikowane według właściwych podziałek klasyfikacji budżetowej. Istnienie funduszu sołeckiego nie upoważnia sołectw i sołtysa do dokonywania wydatków budżetowych. Sołectwo nie posiada też odrębnego planu finansowego, który wskazywałby sposób realizacji wydatków z zakresu funduszu sołeckiego. Wydatki te realizowane są przez jednostki budżetowe albo w ramach planu finansowego urzędu gminy, albo w ramach planu finansowego innej jednostki budżetowej, realizującej wydatki wynikające z funduszu sołeckiego. Do wydatków realizowanych w ramach funduszu sołeckiego zastosowanie mają wszystkie te zasady, które stosuje się do pozostałych wydatków budżetowych. Również odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie wydatków ujętych w funduszu sołeckim spoczywać będzie, tak jak i w zakresie realizacji całego budżetu, na wójcie, burmistrzu lub prezydencie.” (R. Kowalczyk, Komentarz do art. 1 ustawy o funduszu sołeckim, Lex2011).

 

BEZ NARUSZENIA PRAWA

Mając na uwadze, że wykorzystanie środków w ramach funduszu sołeckiego nastąpiło na podstawie zmienionego budżetu gminy, i – jak wynika z treści pytania – w jego granicach (pytający wskazuje, że nie wykorzystano wszystkich środków „wyliczonych” na sołectwa), to wydaje się, że trudno jest mówić o tym, że zostało naruszone prawo.

 

Podobnie w przypadku kwestii naruszenia prawa przez wójta. W pytaniu nie sprecyzowano uchwał, których niewykonanie i w jakim zakresie można zarzucić wójtowi. Jeśli wójt wykorzystał środki finansowe otrzymane z związku ze zmianami w budżecie gminy, to - z uwagi, że zmiany te dla swej skuteczności prawnej musiały zostać wprowadzone uchwałą rady gminy - wykorzystując środki finansowe „wygospodarowane” dla sołectwa i przyznane mu na podstawie stosownej uchwały rady pozostającej w obrocie prawnym, wójt w istocie działa w wykonaniu tychże uchwał.
Natomiast w trzeciej poruszanej w pytaniu kwestii dotyczącej możliwości wnioskowania o zwrot wydatków dokonanych w związku z realizacją funduszu sołeckiego, zauważyć należy, że stosownie do art. 2 ust. 4 ustawy o funduszu sołeckim, gmina otrzymuje z budżetu państwa zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach funduszu. Zwrot obejmuje wydatki wykonane w roku poprzedzającym rok budżetowy. Przepisy doprecyzowujące tryb zwrotu środków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego znajdują się w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 25 stycznia 2010 r. w sprawie trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego. Zgodnie z powołanym rozporządzeniem gmina składa wniosek o zwrot wydatków – według ustalonego w rozporządzeniu wzoru - do właściwego wojewody w terminie do dnia 31 maja roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

BEZ ZWROTU WYDATKÓW

W wymienionym wniosku gmina wykazuje wydatki wykonane, według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który składany jest wniosek. Po sprawdzeniu prawidłowości wniosku (pod względem rachunkowym oraz formalnym), wojewoda dokonuje zwrotu wydatków na rachunek budżetu gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków. 

Zwrot ten jest formą dotacji celowej z budżetu państwa. Jak z powyższych przepisów prawa wynika, podstawę do złożenia przez gminę wniosku o zwrot części wydatków stanowią wydatki faktycznie wykonane, a nie planowane, w ramach funduszu sołeckiego za rok poprzedzający rok budżetowy. W takim stanie prawnym, jak się wydaje, w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu złożenie wniosku o zwrot wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego nie będzie nieuzasadnione.

Monika Truksa

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

 

Akty własności ziemi a możliwość stosowania postępowania administracyjnego

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 1 / 2012

Akty własności ziemi stanowiły element regulowania własności gospodarstw rolnych w ramach reformy rolnej. Podstawę prawną stanowiła tu ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, w myśl której organy administracji właściwe do gospodarowania nieruchomościami (prezydium powiatowej rady narodowej,) w formie decyzji administracyjnej – aktu własności ziemi, uwłaszczały posiadaczy nieruchomości rolnych, którzy do chwili wydania ustawy nie uregulowali swojego prawa własności do posiadanych nieruchomości. Akty własności ziemi wydawane były już po wejściu w życie (1.01.1961 r.) przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a więc w pełni miały do tych aktów zastosowanie normy związane z wszczęciem i prowadzeniem postępowania administracyjnego, w tym kwestii dotyczących m.in. niezbędnych elementów decyzji administracyjnej, możliwości stosowania odwołań, nadzwyczajnych trybów kontroli ostatecznych decyzji, takich jak wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji.

Z dniem 6.04.1982 r., ustawa o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych została uchylona w oparciu o art. 4 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.

 

W myśl tego przepisu ustawę uchylono z tym że utrzymano w mocy nabyte na jej podstawie własność nieruchomości oraz związane z tym nabyciem skutki prawne. Jednocześnie przepis ten przyniósł zasadniczą zmianę w rodzaju postępowania w zakresie uwłaszczania. Została wyłączona możliwość prowadzenia sprawy w postępowaniu administracyjnym, a rozpoznawanie spraw o stwierdzenie nabycia na podstawie tej ustawy własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego oraz o odroczenie terminu zapłaty należności z tytułu nabycia własności tych nieruchomości przekazano sądom powszechnym. Choć przepisy wyłączyły możliwość dalszego uwłaszczania w trybie administracyjnym „na przyszłość” (brak podstawy prawnej do wydawania aktów własności ziemi) to nie wyłączyły możliwości stosowania przepisów kodeksu postępowania administracyjnego w odniesieniu do już funkcjonujących w obrocie prawnym aktów własności ziemi.

W USTAWIE O GOSPODAROWANIU NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNYMI SKARBU PAŃSTWA

Problem ten został podjęty przez ustawę z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Art. 63 ust. 2 i ust. 3 ustawy stanowi, że „do ostatecznych decyzji wydanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91) nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji, a postępowanie administracyjne toczące się w sprawach, o których mowa, podlega umorzeniu”. 
Analiza powyższych regulacji prawnych prowadzi do wniosku, że choć ustawa o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych została uchylona i ostatecznie wyłączono możliwość stosowania nadzwyczajnych trybów weryfikacji wydanych decyzji administracyjnych (wznowienie postępowania (art. 151 kpa), stwierdzenie nieważności, uchylenie lub zmiana decyzji (art. 154-163 kpa)) to nadal organ, który aktualnie reprezentuje Skarb Państwa w zakresie gospodarki nieruchomościami, posiada kompetencje do tego, by prowadzić postępowanie w sprawie o sprostowanie błędów pisarskich i rachunkowych oraz innych oczywistych omyłek (art. 113 § 1 kpa), a także o wyjaśnienie wątpliwości co do treści decyzji. (art. 113 § 1 kpa). Tego bowiem cytowany art. 63 ust. 2 ustawy z 1991 r. nie sankcjonuje. „ (...) Przepisy art. 63 ust. 2 i 3 tej ustawy są przepisami szczególnymi i jako takie muszą być interpretowane ściśle.
Artykuł 63 ust. 2 tej ustawy wyraźnie i wyczerpująco określa zakres wyłączenia stosowania przepisów kodeksu postępowania administracyjnego do ostatecznych decyzji wydanych na podstawie powołanej ustawy z dnia 26 października 1971 r. Są to przepisy dotyczące wyłącznie wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji.(...)” (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 marca 1996 r.,). Sprostowanie błędów, omyłek, jak wyjaśnienie wątpliwości co do treści decyzji, następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Postanowienie takie może być wydane przez organ w każdym terminie i jest wydawane wyłącznie w oparciu o kodeks postępowania administracyjnego, bowiem przepisy merytoryczne prawa materialnego nie mają tu zastosowania, co wynika z istoty art. 113 kpa. Trzeba zaznaczyć, iż prostowanie błędów i omyłek musi dotyczyć takich błędów i omyłek, które znajdują potwierdzenie w aktach sprawy dotyczących wydania aktu własności ziemi. Nie mogą to być błędy i omyłki, które powstały i zostały ujawnione już po wydaniu decyzji i nie znajdują pokrycia w zgromadzonym materiale dowodowym. Jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach „(...) sprostowanie zaś nie może dotyczyć zmiany lub uzupełnienia treści decyzji (...)”

Piotr Wancke

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250),
– Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 98 poz. 1071 z póź. zm.),
– Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 11, poz. 81),
– Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (tekst pierwotny Dz. U. Nr 107, poz. 464),
– Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 marca 1996 r., syg. akt II SA 432/95; II SA 433/95
– Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 sierpnia 1994 r., syg. akt SA/Ka 2240/93).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Gdy przedsiębiorca prowadzi działalność mimo formalnego jej zawieszenia

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA MIASTA:

– dotyczy ewidencji działalności gospodarczej Urząd skarbowy w toku kontroli podatnika stwierdził wykonywanie przez niego działalności gospodarczej w okresie formalnego zawieszenia działalności w ewidencji działalności gospodarczej. W wyniku tego wystąpił do burmistrza miasta o wszczęcie „procedury korekty wpisu zawieszenia”, powołując się na art. 7f ustawy Prawo działalności gospodarczej. Czy urząd winien podjąć jakieś czynności w postępowaniu urzędu skarbowego, który przecież bardzo chętnie wszelkie problemy stara się rozwiązać pracownikami urzędu gminy? Jeśli tak, to jakie, bo nie widzimy takich możliwości. Wpis do ewidencji informacji o zawieszeniu jest przecież czynnością materialno-techniczną, którą organ dokonuje zgodnie z wnioskiem przedsiębiorcy. W naszej opinii okoliczność, że przedsiębiorca prowadził działalność w okresie zawieszenia (jak twierdzi urząd skarbowy) nie może mieć znaczenia dla sposobu prowadzenia ewidencji działalności gospodarczej i zasad dokonywania w niej wpisów, co następuje w oparciu o przepisy ustawy Prawo działalności gospodarczej i o swobodzie działalności gospodarczej. Podobne stanowiska przedstawiają wyroki sądowe.

Przepis art. 7f ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.) stanowi, że organ ewidencyjny może wykreślić z urzędu wpis zawierający dane niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Stwierdzenie niezgodności wymaga weryfikacji danych zawartych w ewidencji w oparciu o pozyskane przez organ informacje lub dokumenty. Wydaje się przy tym, że organ powinien wezwać przedsiębiorcę do wyjaśnienia przyczyn tej niezgodności. Wykreślenie danych nie skutkuje jednak możliwością ich zastąpienia z urzędu danymi aktualnymi (tak Prawo działalności gospodarczej – komentarz pod red. A. Pawłowskiego i in., wyd. ABC 2007 r.).

Zgodnie z art. 14a ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) stanowi, że przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Zawieszenie działalności gospodarczej następuje poprzez dokonanie stosownego wpisu w ewidencji prowadzonej przez organ ewidencyjny (por. M. Sieradzka, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej – komentarz). Jednocześnie ust. 5 ww. przepisu stanowi, że zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy. Ustawodawca nie przewidział zatem możliwości dokonania z urzędu wpisu o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej. Organ ewidencyjny, dokonując wykreślenia z ewidencji wpisu o zawieszeniu działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę, de facto zdecydowałby za tego przedsiębiorcę o podjęciu przez niego zawieszonej działalności. Czynność tak byłaby sprzeczna z art. 14a ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Zwrócić należy ponadto uwagę, że powyższa okoliczność (wykonywania działalności gospodarczej w okresie jej zawieszenia) nie mieści się w katalogu przyczyn określonych w art. 7e ustawy – Prawo działalności gospodarczej, stanowiących podstawę do wykreślenia przedsiębiorcy z ewidencji działalności gospodarczej. 

Sławomir Pyźlak

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych - niezbędne dokumenty

POSTEPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Proszę o poradę w sprawie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Zgodnie z art. 18 ust. 6 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, do wniosku o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych należy dołączyć następujące dokumenty:

  • zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub odpis z rejestru przedsiębiorców,
  • dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu stanowiącego punkt sprzedaży napojów alkoholowych,
  • pisemną zgodę właściciela, użytkownika, zarządcy lub administratora budynku, jeżeli punkt sprzedaży będzie zlokalizowany w budynku mieszkalnym wielorodzinnym,
  • decyzję właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu, o której mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225).

Czy podmiot ubiegający się o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych winien dołączyć ww. dokumenty w oryginale lub kopiach potwierdzonych za zgodność z oryginałem (a nie samo ksero)? Czy decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu powinna mieć stosowne oznakowanie, iż jest ostateczna? A w przypadku, gdy podmiot musi złożyć ww. dokumenty w oryginale lub kopiach potwierdzonych za zgodność z oryginałem (a nie samo ksero), to czy trzeba wezwać go do uzupełnienia dokumentów (jeden z pracowników wszczął postępowanie i prowadził je na podstawie zwykłego ksero, ale w trakcie postępowania, tzn. po wydaniu opinii przez GKRPA, a przed wydaniem zezwolenia, nastąpiła zmiana odpowiedzialnego pracownika i nowy prowadzący chce wezwać stronę do dostarczenia dokumentów w oryginale lub kopiach potwierdzonych za zgodność z oryginałem)? Z dniem 1.07.2011 r. w art.18 ust.6 ww. ustawy skreślono pkt 1 – czy należy wezwać stronę do dostarczenia zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub odpis z rejestru przedsiębiorców, jeżeli postępowanie wszczęto przed 1.07.2011, a jeszcze nie zakończono?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Zacytowany w pytaniu przepis art. 18 ust. 6 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm. (dalej ustawa) mówi o dokumentach, które to pojęcie należy definiować w świetle przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej kpa). W sprawach określonych w art. 18 ustawy z 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi pełne zastosowanie znajduje bowiem kpa, zgodnie z art. 1 § 1 kpa (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 marca 2003 r., sygn. akt II SA 1933/01, LEX nr 157709). Chodzi zatem o oryginały dokumentów, przy czym – stosownie do art. 76a § 2 kpa - zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym. Organ nie może więc w żadnym wypadku uznać za dokument zwykłą (tj. niepoświadczoną we wskazany wyżej sposób) kserokopię dokumentu. Jeżeli strona do wniosku o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych nie przedłożyła wymaganych ww. przepisem art. 18 ust. 6 ustawy dokumentów, wówczas organ prowadzący postępowanie (tj. organ zezwalający – wójt, burmistrz lub prezydent miasta – art. 18 ust. 1 ustawy) powinien – w trybie art. 64 § 2 kpa - wezwać stronę do usunięcia braku formalnego tego wniosku poprzez przedstawienie stosownych (tj. brakujących) dokumentów - w terminie siedmiu dni pod rygorem pozostawienia przedmiotowego wniosku bez rozpoznania (w myśl ww. przepisu art. 64 § 2 kpa, jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania) – por. G. Krawiec Zgoda właściciela, użytkownika, zarządcy lub administratora budynku mieszkalnego wielorodzinnego, jako warunek uzyskania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych Finanse Komunalne 5/2008, s. 78 i tam powołane orzecznictwo oraz R. Sawuła Wychowanie w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi. Tekst ustawy z komentarzem, orzecznictwem i aktami wykonawczymi, Rzeszów 2003, s. 217.

Decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu, o której mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r., Nr 136, poz. 914 ze zm.), powinna być ostateczna, ponieważ tylko taka decyzja podlega wykonaniu. Jeżeli z akt sprawy nie wynika, iż decyzja jest ostateczna, to organ powinien uzyskać taką informację (np. może zobowiązać stronę do przedłożenia stosownego zaświadczenia w tym przedmiocie).

Wobec  uchylenia z dniem 1 lipca 2011 r. przepisu art. 18 ust. 6 pkt 1 ustawy (przez art. 5 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców - Dz. U. Nr 106, poz. 622), nie ma podstawy prawnej do żądania od strony przedłożenia zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub odpisu z rejestru przedsiębiorców. W myśl art. 6 kpa statuującego zasadę praworządności (legalności), organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Zatem organ stosujący prawo obowiązany jest ustalić obowiązywanie przepisów, na które się powołuje.

Reasumując, skoro w prowadzonym postępowaniu nie doszło jeszcze do wydania przez organ decyzji, to należy niezwłocznie wezwać stronę do uzupełnienia braków formalnych wniosku we wskazanym wyżej trybie. Decyzja wydana w oparciu o zwykłe kserokopie byłaby wadliwa, gdyż materiał dowodowy zgromadzony przez organ w niniejszej sprawie nie byłby kompletny. Nie ma również podstaw do umorzenia takiego postępowania z uwagi na brak przesłanek z art. 105 § 1 i 2 kpa – postępowanie nie stało się bezprzedmiotowe (brak stosownej dokumentacji w sprawie jest brakiem usuwalnym), jak też strona nie cofnęła wniosku o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych (należy więc zakładać, że jest nadal zainteresowana wydaniem takiego zezwolenia).

Monika Mikucka

Podstawa prawna:
– Art. 18 ust. 6 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.),
– Art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r., Nr 136, poz. 914 ze zm.).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Wynagrodzenie dla sekretarza miasta - członka rady nadzorczej

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA MIASTA:

Czy sekretarz miasta - pełniąc funkcję członka rady nadzorczej w spółce ze 100% udziałem jednostki samorządu terytorialnego - może pobierać wynagrodzenie ustalone przez zgromadzenie wspólników? Opinia radcy prawnego spółki jest pozytywna, ale podobno jest to sprawa dyskusyjna.

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Ograniczenia w zakresie sprawowania określonych funkcji przez niektóre osoby pełniące funkcje publiczne, w tym sekretarza gminy, reguluje ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 z późn. zm.). Zgodnie z art. 4 pkt 1 w zw. z art. 2 pkt 6 ww. ustawy sekretarz gminy nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółek prawa handlowego. 
Jednocześnie przepis art. 6 ust. 1 powołanej na wstępie ustawy stanowi, że zakaz zajmowania stanowisk w organach spółek, o których wyżej mowa, nie dotyczy m.in. osób wymienionych w art. 2 pkt 6, tj. osób zajmujących stanowisko sekretarza gminy, o ile zostały one zgłoszone do objęcia takich stanowisk w spółce prawa handlowego przez jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub inne osoby prawne jednostek samorządu terytorialnego. Osoby te nie mogą zostać zgłoszone do więcej niż dwóch spółek prawa handlowego z udziałem podmiotów zgłaszających te osoby.
Zgodnie z art. 6 ust. 2 analizowanej ustawy, osoby, o których mowa w art. 2 pkt 1 i 2, mogą otrzymywać odrębne wynagrodzenie z tytułu sprawowania funkcji w spółce prawa handlowego, do której zostały wyznaczone jako reprezentanci Skarbu Państwa, na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306, z późn. zm.).
Przepis ten nie odnosi się jednak do osób pełniących funkcje publiczne w jednostkach samorządu terytorialnego, które pełnią określone funkcje w komunalnych spółkach prawa handlowego. Takie uregulowanie powyższej problematyki rodzi problemy interpretacyjne. Ponieważ zakres podmiotowy tego przepisu jest węższy niż art. 6 ust. 1 analizowanej ustawy, rodzą się wątpliwości, czy podmioty niewymienione w tym przepisie, a objęte zakresem ustępu 1, mogą w ogóle otrzymywać wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji w spółkach prawa handlowego, do których zostały zgłoszone (np. sekretarz i skarbnik gminy czy powiatu).
Na ogół przyjmuje się, że skoro przepis ten zawiera określone ograniczenia w stosunku do wymienionych w nim podmiotów, to z samego tego faktu nie można wyciągać wniosku co do jakichkolwiek ograniczeń w stosunku do pozostałych podmiotów. Owe ograniczenia tłumaczy się z kolei wysokim statusem urzędniczym osób, których dotyczą (A. Cisek, Możliwości wynagradzania sekretarzy i skarbników gmin za udział w pracach rad nadzorczych w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością z udziałem gminy, Nowe Zeszyty Samorządowe. Opinie Prawne 2005, nr 4(40), poz. 39, s. 36). Natomiast o tym, czy „inne”, niewymienione w ustępie 2 ustawy podmioty otrzymywać będą wynagrodzenie, przesądzać będą regulacje wewnętrzne obowiązujące w danej spółce (udział w pracach organów spółki nie musi być odpłatny).

BRAK PRZEPISU POZBAWIAJĄCEGO

Pozbawienie prawa do określonego świadczenia danej grupy osób musiałoby wynikać z wyraźnego przepisu ustawy, a takiego przepisu brak (A.T. Gajewska, Łączenie funkcji skarbnika i sekretarza gminy z członkostwem w radzie nadzorczej spółki komunalnej, Zeszyty Prawnicze Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu 2005, nr 4, s. 106 i nast. oraz A. Rzetecka-Gil, Ustawa o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne – komentarz, Wyd. ABC 2009 r.).

Sławomir Pyźlak

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

 

Sekretarz gminy nie może podpisywać delegacji szefom gminnych jednostek organizacyjnych

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2012

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Czy na podstawie ustawy o samorządzie gminnym, wójt gminy może upoważnić sekretarza gminy do wykonywania niektórych czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do kierowników gminnych jednostek organizacyjnych np. podpisywania delegacji związanych z podróżą służbową?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Na wstępie należy podkreślić, że podstawowym aktem regulującym zasady wykonywania czynności z zakresu prawa pracy w urzędzie gminy jest ustawa o pracownikach samorządowych, a nie ustawa ustrojowa. Zgodnie z art. 7 pkt 1 ustawy o prawnikach samorządowych (dalej: ups) czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wykonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) - wobec zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarza gminy, skarbnika gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. 

Co do zasady natomiast, również czynności z zakresu prawa pracy w odniesieniu do pozostałych pracowników urzędu oraz wobec kierowników innych samorządowych jednostek organizacyjnych wykonuje wójt (art. 7 pkt 3 ups). Jednocześnie z treści art. 5 ust. 4 ups wynika, że kierownik urzędu może upoważnić sekretarza do wykonywania w jego imieniu zadań, w szczególności z zakresu zapewnienia właściwej organizacji pracy urzędu oraz realizowania polityki zarządzania zasobami ludzkimi.

SEKRETARZ ZARZĄDZA ZASOBAMI LUDZKIMI URZĘDU

Dodatkowo sekretarz gminy może wykonywać czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do samego wójta, oczywiście poza prawem do ustalania wynagrodzenia oraz nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, przypisanego organowi stanowiącemu gminy (art. 8 ust. 2 ups).

Z powyższych przepisów wynika, że wójt - będący kierownikiem urzędu gminy - wykonuje czynności z zakresu prawa pracy w odniesieniu do sekretarza gminy, który mu bezpośrednio podlega, zaś sekretarz gminy może zostać upoważniony do wykonywania zadań w imieniu wójta z zakresu organizacji urzędu i zarządzania zasobami ludzkimi. 

Sekretarz gminy posiada zatem bardzo szeroki wachlarz kompetencji związanych właśnie z prawidłową organizacją urzędu oraz zarządzaniem zasobami ludzkimi, które są pojęciami bardzo szerokimi.

Do zadań sekretarza gminy należeć mogą zatem czynności związane z organizacją i właściwym funkcjonowaniem urzędu, np.:

  • dotyczące podnoszenia kwalifikacji i szkolenia pracowników, 
  • odpowiedniej motywacji do pracy,
  • zapewnienia właściwego schematu zatrudnienia i podziału stanowisk z optymalnym podziałem zadań w celu uzyskania maksymalnej efektywności pracy,
  • ustalenia czasu pracy urzędu i jego poszczególnych komórek organizacyjnych,
  • zapewnienia sprawnego obiegu dokumentów i przestrzegania aktów regulujących organizację i czas pracy urzędu.

Do zadań tych mogą również należeć czynności związane z procedurami przetargowymi i ustalaniem specyfikacji warunków przetargu.

Podkreślenia jednak wymaga, że sekretarz gminy, jakkolwiek może dysponować szerokim zakresem kompetencji, to jednak funkcjonuje w ramach urzędu gminy i w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w tym urzędzie (ewentualnie łącznie z samym wójtem, jako kierownikiem).

Należy podkreślić, że na gruncie ustawy o pracownikach samorządowych wójt wykonuje czynności z zakresu prawa pracy zarówno wobec sekretarza gminy, jak i kierowników jednostek organizacyjnych, zaś ustawodawca wprost wskazuje na ich bezpośrednią podległość służbową. Tym samym ustawa niejako zrównuje w schemacie pracowniczym pozycję sekretarza gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. 
Co istotne, z ustawy wynika również, że kierownicy gminnych jednostek organizacyjnych wykonują samodzielnie czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników w nich zatrudnionych (art. 7 pkt 4 ups).

KOMPETENCJE SEKRETARZA TYLKO WOBEC PRACOWNIKÓW URZĘDU

Na gruncie ww. ustawy trudno jest znaleźć podstawę umożliwiającą upoważnienie sekretarza gminy przez wójta do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy wobec kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Kompetencje sekretarza ograniczają się bowiem do urzędu gminy, a pozycja ustawowa sekretarza gminy i kierowników gminnych jednostek w zakresie podległości służbowej wójtowi jest taka sama.

Wspomnianej wyżej podstawy nie można również wyprowadzić z przepisów ustawy o samorządzie gminnym (dalej: usg). Na gruncie tej ustawy wójt może ewentualnie dodatkowo upoważnić sekretarza gminy do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej na podstawie art. 39 ust. 3 usg, co jednak nie ma nic wspólnego z wykonywaniem czynności z zakresu prawa pracy wobec kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.

Janusz Groński

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 23, poz. 1458 ze zm.)
– Ustawa z dnia o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

 

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa