Praca w gospodarstwie rolnym rodziców
PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012
PYTANIE KIEROWNIKA REFERATU ORGANIZACYJNEGO:
Czy pracownikowi urzędu miasta i gminy można doliczyć do stażu pracy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia, tj. od 6 grudnia 1998 r. do 2 lipca 2001 r. oraz w następnych okresach, tj. pozostawania w rejestrze osób bezrobotnych bez prawa do zasiłku od 1 stycznia 2002 r. do 17 listopada 2002 r. i od 1 czerwca 2003 r. do 12 października 2003 r. Pracownik nie przejął gospodarstwa rolnego, a rodzice nie opłacali za niego składek na ubezpieczenie społeczne. Pracownik pozostawał z rodzicami we wspólnym gospodarstwie domowym, stale zamieszkując i pracując na terenie tego gospodarstwa (kontynuacja nauki w szkole średniej i wyższej nie spowodowała zamieszkania w internacie). Czy w tym przypadku znajdzie zastosowanie ustalenie statusu pracownika jako domownika, zgodnie z ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, która weszła w życie od dnia 1 stycznia 1991 r.? Czy wystarczającym dokumentem potwierdzającym fakt pracy w ww. gospodarstwie będzie zeznanie dwóch świadków?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Przedstawiony stan faktyczny może uprawniać do zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, o ile potwierdzone zostaną okoliczności faktyczne zaprezentowane w pytaniu.
W niniejszym przypadku zastosowanie może znaleźć art. 1 pkt 3 ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (dalej: ustawa). Zgodnie z tym przepisem do stażu pracy wlicza się pracownikowi także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym po dacie 31 grudnia 1982 r. (od 6 grudnia 1998 r. do 2 lipca 2001 r. oraz od 1 stycznia 2002 r. do 17 listopada 2002 r. i od 1 czerwca 2003 r. do 12 października 2003 r.). W związku z tym do ewentualnego zastosowania art. 1 pkt 3 ustawy konieczne jest zakwalifikowanie wnioskodawcy do kategorii „domownika”.
DOMOWNIK - DEFINICJA
Definicja „domownika” określona została w art. 6 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (dalej: usr). Zgodnie z tą definicją domownikiem jest osoba bliska rolnikowi, która spełnia łącznie następujące przesłanki:
- ukończyła 16 lat,
- pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
- stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
Z informacji zawartych w pytaniu wynika, że wskazane okresy pracy przypadały po ukończeniu przez ww. osobę 16 roku życia, pracownik pozostawał z rodzicami we wspólnym gospodarstwie domowym, stale zamieszkując i pracując na terenie tego gospodarstwa, a kontynuacja nauki w szkole średniej i wyższej nie spowodowała zamieszkania w internacie. W związku z tym należy przyjąć, że zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wnioskodawca spełnia wymagania do zaliczenia go do kategorii „domownika”, o której mowa w usr. Pracowała bowiem po ukończeniu 16 roku życia, pozostając we wspólnym gospodarstwie domowym oraz stale pracując w tym gospodarstwie.
Nie ulega także wątpliwości, że nie była związana stosunkiem pracy z rodzicami. Co istotne, przedmiotowa definicja nie ulegała zmianie przez cały dotychczasowy okres obowiązywania usr, co eliminuje ewentualne problemy interpretacyjne pojawiające się w odniesieniu do okresów pracy przed 1 stycznia 1991 r. Należy bowiem zauważyć, że poprzednio obowiązująca ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin odmiennie definiowała „domownika” („członkowie rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania”).
ZEZNANIA CO NAJMNIEJ DWÓCH ŚWIADKÓW
Okoliczności, które mają znaczenie prawne dla zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy mogą zostać potwierdzone zeznaniami co najmniej dwóch świadków, o czym stanowi wprost art. 3 ust. 3 ustawy. Można założyć, że świadkowie mogą potwierdzić nie tylko okresy pracy, ale także zamieszkiwanie we wspólnym gospodarstwie i inne okoliczności świadczące o statusie „domownika” w rozumieniu usr. Skoro bowiem mogą poświadczyć fakt pracy, to tym bardziej m. in. przebywanie pracownika we wspólnym gospodarstwie domowym i stałą pracę dla rodziców. Podkreślić należy, że ww. dwoma świadkami muszą być osoby, które zamieszkiwały w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne. Ponadto pierwszeństwo przed świadkami mają dowody z dokumentów. A zatem, w pierwszej kolejności organ gminy powinien rozpatrzyć materiał dowodowy w oparciu o dokumenty, a dopiero w przypadku ich braku posiłkować się dowodami z zeznań świadków odebranych pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Co istotne dla niniejszej sprawy, zakwalifikowanie osoby do kategorii „domownika” nie jest uzależnione od opłacania przez rodziców składek na ubezpieczenie społeczne. Opłacanie składek ma znaczenie dla ubezpieczenia społecznego rolników, nie zaś do samej kwalifikacji. Analogicznie – bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest fakt, iż pracownik nie przejął gospodarstwa rolnego, gdyż stanowi to niezbędną przesłankę do zaliczenia do stażu pracy, ale w oparciu o zupełnie inną podstawę, a mianowicie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy.
Reasumując, przedstawiony stan faktyczny może uprawniać do zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, o ile potwierdzone zostaną okoliczności faktyczne zaprezentowane w pytaniu.
Janusz Groński
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310)
– Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.)
