Zakres nadzoru Ministra Sprawiedliwości nad adwokatami i radcami prawnymi
ORZECZNICTWO - SAS 5 / 2013
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 marca 2013 r., sygn. akt II GPS 1/13
„Rozpoznając odwołania, o których mowa w art. 68 ust. 6a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) oraz art. 31 ust. 2a ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) Minister Sprawiedliwości nie może zastosować art. 138 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) i orzec co do istoty sprawy.”
Uchwała NSA rozstrzygnęła spór orzeczniczy dotyczący możliwości wydawania przez Ministra Sprawiedliwości decyzji rozstrzygających o meritum sprawy w odniesieniu do wpisu na listę adwokatów i radców prawnych. Zgodnie z treścią do art. 68 ust. 6a ustawy Prawo o adwokaturze (dalej: p.o.a) od uchwały Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w przedmiocie wpisu lub odmowy wpisu na listę adwokatów służy zainteresowanemu odwołanie do Ministra Sprawiedliwości zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego. Analogicznie – na podstawie art. 31 ust. 2a ustawy o radcach prawnych (dalej: u.r.p.) od uchwały Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych odmawiającej wpisu na listę radców prawnych służy zainteresowanemu odwołanie do Ministra Sprawiedliwości zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego.
NSA uznał, że Minister Sprawiedliwości, do którego wpłynęło odwołanie osoby, której odmówiono wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych nie może wydać decyzji administracyjnej na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a, czyli uchylić zaskarżone rozstrzygnięcie i w tym zakresie orzec co do istoty sprawy. Innymi słowy w ocenie NSA organ ten pozbawiony jest możliwości podejmowania merytorycznej decyzji o wpisie na listę adwokatów lub radców prawnych.
NSA podkreślił w uzasadnieniu uchwały, że przepis art. 68 ust.6a p.o.a. i art.31 ust. 2a u.r.p. precyzują jedynie tryb odwołania od uchwał Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej i Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych (zgodnie z k.p.a.), a nie tryb procedowania Ministra Sprawiedliwości przy rozpatrywaniu odwołania, gdyż regulacje szczególne ustawy Prawo o adwokaturze i ustawy o radcach prawnych nie przyznają ministrowi w tym zakresie prawa wydania orzeczenia reformacyjnego z art.138 § 1 pkt 2 k.p.a. Dlatego określając zakres stosowania przepisów k.p.a., przez Ministra Sprawiedliwości, należy mieć na względzie samodzielność samorządu w zakresie powierzonej mu pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu. NSA nie zgodził się ze stanowiskiem zaprezentowanym w wyroku z dnia 10 czerwca 2011 r. sygn. akt II GSK 240/11, że Minister Sprawiedliwości działa tu analogicznie do każdego organu odwoławczego. W ocenie NSA wszelkie wątpliwości winny być rozwiązywane na rzecz poszanowania samodzielności korporacji samorządowych. Dlatego organ nadzoru badając legalność uchwały samorządu adwokackiego i stwierdzając naruszenie prawa, mógłby działać jedynie kasacyjnie. NSA wskazał również na wartości konstytucyjne, które legły u podstaw wyodrębnienia samorządów reprezentujących osoby zaufania publicznego, uznając, że zaprezentowana wykładnia pozwala na zagwarantowanie wpływu ministra na decyzje podejmowane przez samorząd, przy jednoczesnym zachowaniu prawnie gwarantowanej niezależności samorządu w ramach powierzonych mu zadań.
