VAT od gminnych zakupów – korzystne stanowisko NSA kontra wyrok Trybunału Sprawiedliwości

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS5/2019

Wyrok NSA z 2 lipca 2019 r., sygn. akt I FSK 119/17, Wyrok NSA z 3 lipca 2019 r., sygn. akt I FSK 73/17, Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 8 maja 2019 r

W wyroku z 8 maja 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości udzielił odpowiedzi na pytanie prejudycjalne przedstawione przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w postanowieniu z dnia 10 lipca 2017 r. sygn. akt. I SA/Wr 123/17.

Trybunał w wyroku z dnia 8 maja 2019 r. w sprawie C-566/17 Związek Gmin Zagłębia Miedziowego w Polkowicach przeciwko szefowi Krajowej Administracji Skarbowej stwierdził, że: „Artykuł 168 lit. a dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on praktyce krajowej zezwalającej podatnikowi na pełne odliczenie podatku od wartości dodanej (VAT) naliczonego w związku z nabyciem przez niego towarów i usług w celu prowadzenia zarówno działalności gospodarczej, opodatkowanej VAT, jak i działalności niemającej charakteru gospodarczego, która nie wchodzi w zakres stosowania VAT, ze względu na brak we właściwych przepisach podatkowych szczególnych uregulowań dotyczących kryteriów i metod podziału, które umożliwiłyby podatnikowi określenie części tego VAT naliczonego, którą należy uważać za związaną, odpowiednio, z jego działalnością gospodarczą i z działalnością niemającą charakteru gospodarczego.” (źródło: http://www.nsa.gov.pl/komunikaty/wyrok-trybunalu-sprawiedliwosci-z-dnia-8-maja-2019-r-w-sprawie-c-566-17-zwiazek-gmin-zaglebia-miedziowego-w-polkowicach-przeciwko-szefowi-krajowej-administracji-skarbowej,news,4,637.php).
Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z dnia z 2 lipca 2019 r., sygn. akt I FSK 119/17, oraz w wyroku z dnia 3 lipca 2019 r., sygn. akt I FSK 73/17, stwierdził, że:
1) Przepis art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm., dalej: u.p.t.u.) należy – w świetle wyroku TSUE z 8 maja 2019 r. w sprawie C-566/17 Związku Gmin Zagłębia Miedziowego w Polkowicach – rozumieć w ten sposób, że brak w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. w ww. ustawie uregulowań, dotyczących kryteriów i metod podziału, które umożliwiłyby podatnikowi określenie podlegającej odliczeniu części naliczonego podatku od towarów i usług związanego z jego działalnością gospodarczą i z działalnością niemającą charakteru gospodarczego, nie dawał podatnikowi podstawy do pełnego odliczenia tego podatku;
2) Wyrażone w art. 2 Konstytucji RP zasady demokratycznego państwa prawa oraz pewności prawa sprzeciwiają się temu, aby w przypadku okresów rozliczeniowych sprzed 1 stycznia 2016 r. podatnicy, którzy z uwagi na brak w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. w u.p.t.u. uregulowań dotyczących kryteriów i metod podziału, umożliwiających podatnikowi określenie podlegającej odliczeniu części naliczonego podatku od towarów i usług związanego z jego działalnością gospodarczą i z działalnością niemającą charakteru gospodarczego, dokonali pełnego odliczenia tego podatku zgodnie z wykładnią prawa wyrażoną przez NSA w uchwale tego Sądu z 24 października 2011 r. (sygn. akt I FPS 9/10), ponosili tego konsekwencje i byli — z uwagi na zmianę wykładni art. 86 ust. 1 u.p.t.u. w sposób określony w punkcie 1 – zobligowani do korekty rozliczeń tych okresów rozliczeniowych, co do których zobowiązania podatkowe nie uległy przedawnieniu.”
W uzasadnieniu m.in. jako przyczynę obecnie zajętego przez Naczelny Sąd Administracyjny stanowiska wskazano to, że uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 października 2011 r. (sygn. akt I FPS 9/10) orzeczono o tym, że czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego. Stwierdzono, że w przypadku działalności mieszanej wolno potrącać 100 proc. podatku. Przypomnieć należy, że polska ustawa podatku od towarów i usług przed 2016 r. nie zawierała przepisów prawa regulujących prewspółczynniku, co powodowało, że m.in. gminy, które wykonywały działalność opodatkowaną tym podatkiem i znajdującą się poza zakresem ustawy, odliczały cały podatek naliczony.
Obecnie Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że musi być konsekwentny w swoich działaniach, pomimo związania wykładnią Trybunału; nie można obciążać podatników skutkami dokonanej uprzednio przez ten sąd wykładni przepisów prawa. W efekcie powyższego, z uwagi na okoliczność, że Naczelny Sąd Administracyjny dwukrotnie, pomimo powyżej przytoczonego stanowiska Trybunału i wbrew niemu, na tle spraw dwóch spraw dotyczących gmin Brok i Kiełczygłów, które do 2016 r. odliczały VAT bez uwzględniania prewspółczynnika (art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług) i stosowały tylko proporcję sprzedaży (brały poda uwagę tylko sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT), uznał, że gminy te, pomimo tego, że nie brały pod uwagę czynności opodatkowanych, nie muszą obecnie płacić nieprzedawnionych jeszcze zobowiązań w podatku od towarów i usług za lata 2014-2015.
Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego ma doniosłe i daleko idące znaczenie dla wszystkich gmin, które jak te ww. w taki sam sposób rozliczały podatek VAT, gdyż w efekcie powyższego, korzystnego dla gmin, stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak się wydaje nie muszą one obecnie płacić nieprzedawnionych zobowiązań w podatku od towarów i usług za lata 2014-2015.

Adrianna Elżbieta Grzymska-Truksa
radca prawny

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa